نرم‌افزار جامع تفاسیر نور (نسخه سوم)

جامع تفاسیر نور
نسخه 3
مخاطب	طلاب، دانشجویان،اساتید، پژوهشگران علوم و معارف اسلامی
تولید کننده	مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى (نور)
کشور تولید کننده	ایران
زبان واسط کاربری	فارسی، عربی، انگلیسی
زبان منابع	عربی، فارسی
تعداد کتاب‌ها	500 عنوان كتاب ترجمه، تفسير و فرهنگ‌نامه قرآنی در 2202 جلد
سیستم عامل مورد نیاز	ویندوز
وبگاه رسمی	پایگاه نورسافت
وبگاه خرید	پایگاه نورشاپ

برنامه جامع تفاسیر نور- نسخه 3 با محتوایى غنى و امکاناتى مفید، تهیه و تولید شده است. این برنامه مسیر پژوهش را براى پژوهشگران علوم اسلامى و دانش‏‌پژوهان قرآنى هموار ساخته است.

این برنامه بخشهای اصلى ذیل را شامل می‌شود:

کتابخانه‏

یکى از اصلی‌ترین بخش‌های این برنامه، کتابخانه است که درواقع، گنجینه‌‏اى نفیس از کتب تفسیر، ترجمه و فرهنگ‌نامه‌های قرآنى بشمار مى‏آید و مشتمل بر امکانات ذیل است:

نمايش‏

در اين قسمت، متن كامل 500 عنوان كتاب ترجمه، تفسير و فرهنگ‌نامه قرآنی در 2202 جلد، به‌همراه قابلیت‌های مفیدی، چون: فهرست درختی، فهرست گزینشی، مقایسه و امکانات پژوهشی، چون: نمایه زنی، حاشیه‌نویسی، رنگی کردن، علامت‌گذاری و انتقال اطلاعات متون و فهرست‌ها به سایر برنامه، ارائه شده است. يكى ديگر از ویژگی‌های اين قسمت، دامنه‏ نمايشى است كه در آن امكان مرتب‌سازی، گروه‌بندی و محدود كردن كتب برنامه بر اساس اطلاعات کتاب (عنوان، مؤلف، قرن، زبان و مذهب)، نوع ترجمه (آزاد، لفظی و تفسیری) و روش‌ها و گرایش‌های تفسيری (ادبی، روایی، اجتهادی، قرآن به قرآن، کلامی، عرفانی، فقهی و موضوعی)، براى كاربر فراهم می‌‏باشد. همچنین با استفاده از قابلیت مجموعه‌های کتب می‌توان دامنه نمایش و پژوهش کاربر از کل کتابخانه را به مجموعه‌های پیش‌فرض ارائه‌شده در برنامه یا مجموعه‌های انتخابی کاربر محدود نمود.

جستجو

جستجوى ساده و پیشرفته ریشه‌ها، کلمه‌ها و عبارات در کل یا قسمتی از اجزای محتوایی کتب با سرعت پردازش اطلاعات مناسب، از توانمندی‌هایی است كه محقق را در مسير كاوش در متون برنامه و سامان‏دهى امر پژوهش يارى مى‏رساند. افزون بر این، با استفاده از دامنه‌های کتابی و محتوایی می‌توان جستجو را بر اساس مجموعه کتب انتخابی یا نوع محتوای مورد نیاز برای جستجو (احادیث، آیات، عناوین، سند احادیث، اشعار و بیانات) و همچنین جایگاه جستجو در محتوای کتاب (متن، مقدمه و پاورقی) محدود نمود.

کتب مرتبط

در این قسمت امکان مشاهده ارتباط متون با شرح‌ها و ترجمه‌هایشان فراهم شده است؛ به‌طوری‌که اگر هریک از عبارات متن کتاب انتخابی در سایر کتب برنامه دارای شرح یا ترجمه باشند، با علامت خاصی مشخص شده و با انتخاب آن، شرح‌ها و ترجمه‌های مربوطه نمایش داده می‌شود.

آيات در تفاسير

تمامى آيات موجود در متون تفسيرى، از آيه كامل گرفته تا قسمتى از آن، توسط برنامه استخراج گرديده است. كاربر با گزينش يك آيه می‌تواند به ‌تمامی جايگاه‏هاى آيات در متون تفسيرى، چه در ذيل تفسير همان آيه و يا در بخش‌های ديگر كه به‌صورت شاهد آورده شده است، دسترسى داشته باشد. گزينش آيه موردنظر به دو صورت‌ ذيل، امكان‌پذير است:

1. از طريق نشانى آيه، همچون: شماره سوره، نام سوره و شماره آيه و جزء مورد نظر؛
2. گزينش آيه از طريق جستجو و محدود كردن فهرست آیات به مواردی که دربردارنده عبارت خاصى هستند.

گفتنى است كه محقق براى استفاده بهتر از برنامه مى‏تواند مستقيماً به بخش دانشنامه انتقال يابد و روند كار خود را در آنجا ادامه دهد.

قرآن‏

بيشتر نيازهاى يك پژوهشگر قرآنى، در اين بخش قابل‌دسترسی مى‌باشد. اين امكان با هم‌زمانى نمايش قرآن، ترجمه‌ها و تفاسير با امكان سفارشى كردن فهرست كتب ترجمه و تفسير، تحقق‌ یافته است. همچنين كاربر می‌تواند تجزيه و تركيب هر آيه را در اين قسمت مشاهده نمايد. اين امكان مفيد (قرآن) را در واقع مى‏توان تركيبى از دو قسمت تفسير و ترجمه‏ دانشنامه دانست.

كتب لاتين‏

ارائه متن کامل ۲۹ ترجمه در ۱۲ زبان رايج دنيا با قابلیت جستجوی ساده و پیشرفته کلمات و عبارات در متن و فهرست کتب، از ویژگی‌های كارآمد اين قسمت از برنامه است كه كاربران بسيارى را موفق به استفاده از برنامه مى‏سازد. شایان‌ ذکر است كه در اين قسمت، ۱۰ ترجمه و ۴ تفسير انگليسى، 3 ترجمه فرانسوی، 6 ترجمه آلمانی، 2 ترجمه ترکی و 8 ترجمه دیگر به زبان‌های ایتالیایی، اسپانیایی، آلبانیایی، اندونزیایی، مالایی، پرتغالی، سواحلی و کردی ارائه شده است. كاربر می‌تواند به‌همراه متون ترجمه و يا تفسيرى، متن عربى آيات و يا آوانگارى آن‌ها را نيز مشاهده نمايد.

دانشنامه‏

از ديگر بخش‌های مهم برنامه، دانشنامه‏ است كه بر محور انتخاب يك آيه از طريق نشانى آيات و يا جستجوى در آيات استوار است. اگر كاربر نشانى آيه مورد نظر خود را داشته باشد، از طريق كارتابل نمايش می‌تواند به ‌تمامی امكانات دانشنامه بر محور آن آيه دسترسى پيدا كند. همچنين كاربر می‌تواند با جستجوى تركيبى و پيشرفته در كلمات قرآن، آيات مورد نظر خود را يافته و در محيطى کاملاً مستقل از محيط نمايش، از امكانات پژوهشى دانشنامه برخوردار گردد؛ به‌بیان‌دیگر، چنانچه كاربر كارتابل نمايش را فعال سازد، ساير قسمت‌های دانشنامه؛ يعنى ترجمه، تفسير، حديث و نگارخانه، مبتنى بر آيه انتخابى خواهند بود و اگر كارتابل جستجو فعال باشد، ديگر بخش‌های دانشنامه مبتنى بر حاصل جستجوى انجام‌شده مى‌باشند.

امكانات عرضه‌شده در دانشنامه بر محور آيه، به شرح ذيل است:

ترجمه

در اين برنامه، مجموعاً 96 ترجمه به ۲۶ زبان مختلف و 3 آوانگاری به‌همراه امكان محدود كردن آن‌ها به‌صورت‌های گوناگونى همچون: زبان، نام كتاب و مؤلف در معرض استفاده كاربران قرار دارد. ارائه ترجمه گويا، از ویژگی‌های مهم ترجمه بشمار مى‏آيد. محقق همچنين مى‏تواند از قابليت انتخاب قرائت تنها، ترجمه تنها و يا قرائت و ترجمه هم‏زمان بهره‏مند شود و يا در صورت نياز به بخش كتابخانه منتقل گردد و روند تحقيق خود را در آنجا دنبال نمايد.

تفسير

محقق با استفاده از قابلیت‌های قسمت تفسير مى‏تواند كتاب و يا کتاب‌های مورد نظر خود را برگزيند و آنگاه به پژوهش در متون تفسيرى برنامه بپردازد. ويژگى سرآیه،‏ به كاربر امكان مى‏دهد كه به ابتداى جايگاه دقيق تفسير آيه دلخواه خويش در متون تفاسير انتقال يابد و به تحقيقات خود سرعت مطلوب‏ترى ببخشد. ازاین‌رو، هر آيه قرآن به محل شروع تفسير آن در متون كتب برنامه متصل گرديده و پژوهشگر به‌راحتی مى‏تواند به تفسير هريك از آيات دسترسى داشته باشد. در صورت نياز، كاربر می‌تواند به بخش كتابخانه منتقل گردد و روند تحقيق خود را در آنجا دنبال نمايد.

حديث‏

پيوند ميان قرآن كريم و احاديث اهل‌بیت(ع) موجب شده تا در اين برنامه، تطبيق متقابل آيات و روايات به‌گونه‌ای كارآمد فراهم آيد. ازاین‌رو، با توجه به تفاسير روايى موجود در برنامه، ازجمله: البرهان، كنزالدقائق و نورالثقلين، اين ارتباط از جنبه‏هاى مختلف نشان داده‌ شده است؛ چنان‌که با انتخاب هر آيه يا سوره مى‏توان درباره فضايل، تفسير واژه‌ها، آداب قرائت، اسباب نزول آيات و سوره‏ها، در مورد رواياتى كه به تفسير آيه و يا فرازى از آن پرداخته‏اند و يا درباره احاديثى كه به‌طور موضوعى به آيات نظر دارند و همچنين درباره رواياتى كه به‌گونه‌ای با آيه انتخابى ارتباط دارند، به اطلاعات مفيدى دست‌ یافت. بديهى است كه وجود اين امكانات در برنامه، به سامان‏دهى پژوهش‌های قرآنى كمك شايانى مى‏كند.

تجزيه و تركيب‏

كاربر مى‏تواند هم‏زمان با قرائت آيه، تجزيه و تركيب كل آيه را مشاهده كند.

نگارخانه

در قسمت نگارخانه، هم‏زمان با انتخاب برخى از آيات، تصاوير و يا فيلم متناسب با آيه جارى، براى كاربر به نمايش درمی‌آید كه امكان تمام‌صفحه كردن آن نيز وجود دارد.

لغت‏نامه

لغت‌نامه قرآنى عربى به انگليسى‏ كه از ترجمه محمد و سميرا احمد گردآوری‌ شده است.

آوانگارى

در قسمت آوانگارى،‏ 3 نوع آوانگارى آسان (انتشارات انصاريان)، آوانگارى كتابخانه كنگره و آوانگارى جهانی (API) ارائه ‌شده است.

پژوهش‏هاى حديثى

اعلام شأن نزول‏

به جهت اهميتى كه اسباب نزول در تحقيقات قرآنى دارد، فهرست الفبايى اعلام موجود در اسباب نزول آيات كه در تفاسير انتخابى آمده است، در اين برنامه ارائه گرديده است. كاربر با انتخاب هر اسم از اين فهرست، ضمن دسترسى به متن كامل آيه و اسباب نزول مربوط به آن، از نشانى كامل محل واقع‌شده آن اسم در متون برنامه نيز اطلاع مى‏يابد و همچنين كاربر مى‏تواند نشانى‏هاى موجود را بر اساس نام كتاب يا آيه مرتب نمايد.

حديث‏

روايت‏هاى مربوط به آيات، اعم از فضائل، تفسيرى، موضوعى و مرتبط آورده مى‏شود و هر آيه‏اى كه هیچ‌کدام از اين موارد را نداشته باشد، در اين قسمت آورده نمى‏شود.

ترتيل‏

يكى از جذاب‏ترين و مفيدترين ویژگی‌های جامع تفاسير نور، عرضه قابلیت‌های عديده صوتى با امكان مديريت آن‌هاست. ۱۷ دوره ترتيل كامل قرآن از اساتيد بنامى چون: سعد الغامدى، منشاوى، عبدالباسط، پرهيزگار و امام‌‌جمعه و نيز دوره كامل تحقيق استاد خليل حصرى (42 ساعت)، ازجمله اين ویژگی‌ها بشمار مى‏آيند. افزون بر اين، كاربر مى‏تواند ضمن انتخاب سوره، جزء و يا حزب مورد نظر، ترتيل دلخواه خويش را برگزيند و سپس به آن گوش سپارد. ارائه ترجمه گويا، از دیگر ویژگی‌های مهم این قسمت بشمار مى‏آيد. کاربر مى‏تواند از قابليت انتخاب قرائت تنها، ترجمه تنها و يا قرائت و ترجمه هم‏زمان بهره‏مند شود. امكان ارتباط بين خط عثمان طه و ترتيل با قابلیت تكرار آيه و رنگى كردن قطعه در حال قرائت، امكان مشاهده هم‏زمان آيه با ترجمه‏هاى مختلف، امكان قرائت هم‏زمان ترتيل و ترجمه گويا، کوچک‌نمایی صفحه ترتيل و بهره بردن از آن در تمام قسمت‌های برنامه و استفاده از فناورى MP3 در لوح‌های ترتيل براى استفاده مشترك در رايانه و دستگاه صوتى، از ديگر ویژگی‌های اين بخش مى‏باشد.

قرائت مجلسى‏

اين قسمت، حاوى بيش از ۱۴۰ قطعه صوت قرائت مجلسى از قاريان مشهور جهان چون: مصطفى اسماعيل، عبدالباسط، محمد صديق منشاوى، شحات محمد انور، كريم منصورى، شهريار پرهيزگار و... در بيش از ۷۰ ساعت تلاوت است كه كاربر مى‏تواند از طريق فهرست درختى به قرائت‏هاى مختلف دسترسى پيدا كند و با کوچک‌نمایی آن مى‏تواند در تمام قسمت‌های برنامه از آن بهره كافى را ببرد.

نگارخانه‏

در بخش نگارخانه، 214 تصوير و بيش از 36 قطعه فيلم مربوط به آيات ارائه ‌شده است و علاوه بر اين، كاربر می‌تواند از ديدن نمايش ويژه آيات و شنيدن بعضى از تلاوت‌های دل‌نشین آيات كه همراه فيلم و اسلايد است، بهره كافى را ببرد.

كتاب‌شناسى‏

در اين قسمت، اطلاعات مربوط به نسخه‌شناسی، كتاب‌شناسی و مؤلف‌شناسی براى كاربر فراهم است كه از طريق دو فهرست كتاب و مؤلف می‌تواند به‌آسانی به اين اطلاعات دسترسى پيدا كند.

ساير امكانات‏

افزون بر ویژگی‌های يادشده، برنامه جامع تفاسير نور مشتمل بر امكانات عديده ديگرى نيز هست كه پژوهشگران را در بهبود و سامان‏دهى امر تحقيق يارى مى‏رساند؛ ازجمله اينكه كاربر مى‏تواند مطالب انتخابى را به بخش MS-Word و يادداشت نور منتقل سازد و پس از ويرايش، در پرونده‏اى مشخص ذخيره كند و يا به چاپ‏ برساند و يا به‌صورت مستقيم در قسمت‌های مختلف برنامه به‌آسانی حروف، واژه‌ها و يا عبارات مورد نظر خود را بيابد. در تمام قسمت‌های برنامه كاربر می‌تواند با استفاده از قابليت Auto Complete در خط ورود، كلمه يا عبارت مورد نظر خود را با تايپ كردن يك يا چند حرف پيدا كند. امكان مشاهده آدرس آيات در تمام قسمت‌های برنامه با استفاده از هیئت را می‌توان از ویژگی‌های اين برنامه شمرد. بااتصال كلمات متون موجود در برنامه به 25 لغت‌نامه معتبر، كاربر به‌راحتی می‌تواند از طريق ريشه واژه مورد نظر، به معناى آن دسترسى پيدا كند. نمايش و چاپ آيات با خط عثمان طه، از امكانات ارزشمند برنامه جامع تفاسير نور بشمار مى‏آيد. در بخش امكانات برنامه، قابليت انتخاب هفت نوع قلم و صفحه ‌کلید رايج قابل ‌دستیابی است و در قسمت تحقيقات نيز مى‏توان مسيرى را جهت ضبط پژوهش‌های شخصى خود تعيين كرد و از امكانات گوناگون آن بهره‏مند شد و در قسمت صوت هم قابلیت‌های صوتى برنامه را مديريت نمود. اطلاعات مفيدى نيز در مورد کتاب‌های برنامه و مؤلفان آن‌ها، معرفى نرم‏افزار جامع تفاسير نور و مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى، در بخش درباره ارائه‌ شده است. از قابلیت‌های درخور توجه برنامه، امكان دسترسى به آيات مختلف از طريق گزينه فهرست آيات است كه كاربر با دانستن نشانى آيه و يا حتى قسمتى از آيه، به‌راحتی می‌تواند به آيه مورد نظر خويش دسترسى يابد. اين برنامه با سه رابط كاربر به زبان‌های: فارسى، عربى و انگليسى تهیه ‌شده است، كه افزايش كاربرى برنامه را براى پژوهشگران بسيارى از كشورها موجب گرديده است. تازه‌ها

1. افزودن 174 عنوان كتاب در 584 جلد به محتوای منابع نرم‌افزار؛
2. ارتقاء رابط کاربری و افزایش قابلیت‌های نمایش کتابخانه، شامل: نمایش چند سندی کتب؛ مجموعه بهای کتب؛ گروه‌بندی چند سطحی در اطلاعات کتب و ...؛
3. ارتقاء رابط کاربری و افزایش قابلیت‌های جستجوی کتابخانه، شامل: تقویت موتور جستجو؛ جستجو در پیراسته‌ها؛ جستجو از طریق ریشه کلمات؛ جستجوی پیشرفته؛ دامنه محتوایی؛ گروه‌بندی پاسخ‌ها؛ نمایش چند سندی پاسخ‌ها و برخی قابلیت‌های پژوهشی دیگر؛
4. افزودن قسمت کتب مرتبط جهت نمایش ارتباطات بین متن کتب و شرح‌ها و ترجمه‌های آن‌ها؛
5. ارتقاء رابط کاربری قسمت آیات در کتب؛
6. انجام برخی اصلاحات و رفع ایرادات گزارش‌شده توسط کاربران؛

لازم به ذکر است که با توجه به اهتمام ویژه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به حقوق مالکیت معنوی صاحبان آثار و بر اساس نتایج تعاملات و پیگیری‌های به‌عمل‌آمده با ایشان در روال تولید نسخه 5/2، برخی کتب و آثار ارزشمند موجود در نسخه‌های قبل به خاطر عدم رضایت پدیدآورندگان، ناشران یا صاحب‌امتیازان از نسخه 5/2 حذف شد که با توجه به درخواست‌ها و پیگیری‌های مکرر کاربران گرامی، تعامل جدیدی با ایشان صورت گرفته و برخی از این آثار طی یک سال گذشته حائز مجوز استفاده در نرم‌افزار گردیدند. لذا در راستای ادای احترام به ملاحظات کاربران گرامی و رفع نیازهای پژوهشی ایشان، افزودن کتب مذکور به محتوای نرم‌افزار نیز جزو محدوده تولید نسخه 3 قرار گرفت.

«كليه حقوق مادى و معنوى اين نرم‌افزار، متعلق به مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى مى‏‌باشد».