معجم المصطلحات الأصولية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مرحوم مظفر' به 'مرحوم مظفر') |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR14689J1.jpg | |||
| عنوان =معجم المصطلحات الأصولیة | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[حسینی، محمد]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 147/2 /ح5م6 | |||
| | | موضوع = | ||
اصول فقه - اصطلاحها و تعبیرها | |||
| ناشر = | |||
مؤسسة العارف للمطبوعات | |||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
|زبان | | سال نشر = 1415 ق | ||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14689AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14689 | |||
| کتابخوان همراه نور =14689 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''معجم المصطلحات الأصولية'''، اثر [[حسینی، محمد|محمد حسینى]]، شامل تعريف مجموعه‌اى از اصطلاحات اصولى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1995م، نوشته شده است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، با مقدمه مؤلف در اشاره به نحوه تدوين مباحث آغاز<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8711/1/3 مقدمه کتاب، ص3]</ref> و مطالب، به ترتيب حروف الفباء تنظيم شده است. | |||
كتاب، با مقدمه مؤلف در اشاره به نحوه تدوين مباحث آغاز و مطالب، به ترتيب حروف الفباء تنظيم شده است. | |||
اساس كار مؤلف، تنظيم و تدوين مسائل و اصطلاحات اصولى بر اساس مذهب شيعه اماميه مى‌باشد، اما به برخى اصطلاحات مشهور اهل سنت نيز اشاره شده است. | اساس كار مؤلف، تنظيم و تدوين مسائل و اصطلاحات اصولى بر اساس مذهب شيعه اماميه مى‌باشد، اما به برخى اصطلاحات مشهور اهل سنت نيز اشاره شده است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۳۵: | ||
در مواردى كه تعريفى جديد و ابتكارى بوده است، نام مبتكر آن تعريف، ذكر شده است. | در مواردى كه تعريفى جديد و ابتكارى بوده است، نام مبتكر آن تعريف، ذكر شده است. | ||
نویسنده، سعى نموده است تا در حد امكان، براى توضيح اصطلاحات، از مثال، استفاده نمايد. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
نمونه‌هايى از مطالب كتاب: | نمونه‌هايى از مطالب كتاب: | ||
#اباحه:<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8711/1/9 متن کتاب، ص9]</ref> تخيير مكلف از طرف شارع، بين انجام يا ترك فعل، بدون ترجيح يكى از آن دو؛ | |||
#اماره:<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8711/1/37 همان، ص37]</ref> سه تعريف از آن ارائه شده است: | |||
#:الف) تعريف [[مظفر، محمدرضا|مرحوم مظفر]]: هر چيزى كه شارع آن را به‌عنوان سبب براى حصول ظن، معتبر كرده باشد، مانند خبر واحد؛ | |||
#:ب) تعريف [[مشکینی اردبیلی، علی|آیت‌الله مشكينى]]: حكمى است كه در حق جاهل به واقع، به لحاظ كاشفيت ذاتى، ولى ناقص آن از واقع، جعل شده است؛ | |||
الف) تعريف [[مظفر، محمدرضا|مرحوم مظفر]]: هر چيزى كه شارع آن را به‌عنوان سبب براى حصول ظن، معتبر كرده باشد، مانند خبر واحد؛ | #:ج) تعريف [[صدر، محمدباقر|شهيد صدر]]: حكم ظاهرى مرتبط با كشف دليل ظنى معين به نحوى كه كشف آن دليل، ملاك تام جعل حكم مى‌باشد؛ | ||
#اجتهاد قياسى: روشى است براى وضع احكام شرعيه براى وقايع جديد، در مواردى كه حكم آن در كتاب و سنت وجود نداشته باشد، با قياس بر مواردى كه نص شرعى وجود دارد؛ | |||
ب) تعريف | #اجزاء: اتيان مأموربه با تمام شرايط و اجزاى معتبر شرعى و عقلى آن، طبق امر مولى، چه آن امر، اختيارى واقعى باشد، يا اضطرارى و ظاهرى، به‌گونه‌اى كه امتثال آن امر شمرده شود؛ | ||
#اجماع: تعاريف گوناگونى براى آن ذكر شده است: | |||
ج) تعريف شهيد صدر: حكم ظاهرى مرتبط با كشف دليل ظنى معين به نحوى كه كشف آن دليل، ملاك تام جعل حكم مى‌باشد؛ | #:الف) اتفاق خاص؛ | ||
#:ب) اتفاق مجتهدين امت محمد(ص) بعد از وفات ايشان، در عصرى از اعصار، بر يك حكم شرعى؛ | |||
#:ج) هر قول داراى حجت شرعى، و لو قول يك نفر؛ | |||
#:و... | |||
#اراده تكوينيّه: دو تعريف براى آن ذكر شده است: | |||
#:الف) اراده‌اى كه متعلق آن، خصوص امور واقعيه است؛ | |||
#:ب) اراده صدور فعل، بدون تخلل اراده غير در صدور آن، مانند اراده خداوند در خلق عالم. | |||
#:اراده تشريعيه، جديّه، استعماليه و استقباليه از انواع ديگر اراده مى‌باشند كه تعريف شده‌اند. | |||
الف) اتفاق خاص؛ | #استصحاب: تعاريف گوناگونى براى آن ذكر شده است، مانند«حكم به بقاء آنچه قبلا بوده است» و... | ||
#:استصحاب، داراى انواع مختلفى است، از قبيل: استصحاب برائت يا عدم اصلى؛ استصحاب تدريجيات؛ استصحاب تنجيزى؛ استصحاب تعليقى؛ استصحاب حكمى و...؛ | |||
ب) اتفاق مجتهدين امت محمد(ص) بعد از وفات ايشان، در عصرى از اعصار، بر يك حكم شرعى؛ | #اشتراك لفظى: تعدد معانى حقيقى يك لفظ در يك زبان، مانند لفظ عين كه در زبان عربى، به معناى چشمه، جاسوس، چشم و... مى‌باشد؛ | ||
#اصالة البرائة العقلية: حكم عقل به عدم استحقاق عقوبت فعلى كه حكم آن مشکوک بوده و دليلى براى آن وجود ندارد؛ | |||
ج) هر قول داراى حجت شرعى، و لو قول يك نفر؛ | #بيان: اظهار معنا و ايضاح چيزى كه قبلا مستور بوده است؛ | ||
#تبادر: حضور معنايى از لفظ در ذهن هنگام شنيدن آن، بدون كمك گرفتن از قرينه؛ | |||
و... | #جعل: ثبوت حكم در شريعت؛ يعنى تشريع آن از طرف خدا، مانند وجوب حج بر مسلمان؛ | ||
#حجت: ادله شرعيه‌اى كه واسطه اثبات متعلَق خود مى‌شوند، به حسب جعل شرعى، بدون آنكه بين آنها و بين متعلقاتشان، علقه ثبوتيه وجود داشته باشد؛ | |||
#خبر متواتر: خبرى كه راويان آن، به حدى زياد باشد كه عادتاً تبانى آنها بر دروغ، بعيد باشد و اين وصف، در تمام طبقات روات، استمرار داشته باشد؛ | |||
#دلالت: بودن شىء به‌گونه‌اى كه از فهم آن، فهم شىء ديگرى لازم آيد و انواع آن، عبارت است از: دلالت اشاره؛ اقتضاء؛ التزاميه؛ ايماء؛ تصديقيه؛ تصوريه؛ تضمنيه؛ تنبيه؛ ذاتيه لفظيه؛ سببيه لفظيه؛ سياقيه؛ لغويه؛ مطابقيه و... | |||
الف) اراده‌اى كه متعلق آن، خصوص امور واقعيه است؛ | |||
ب) اراده صدور فعل، بدون تخلل اراده غير در صدور آن، مانند اراده خداوند در خلق عالم. | |||
اراده تشريعيه، جديّه، استعماليه و استقباليه از انواع ديگر اراده مى‌باشند كه تعريف شده‌اند. | |||
استصحاب، داراى انواع مختلفى است، از قبيل: استصحاب برائت يا عدم اصلى؛ استصحاب تدريجيات؛ استصحاب تنجيزى؛ استصحاب تعليقى؛ استصحاب حكمى و...؛ | |||
از ديگر اصطلاحاتى كه تعريف شده‌اند، عبارتند از: ذريعه؛ رخصت؛ ركن؛ سبب؛ سد باب اجتهاد؛ شبهه بدويّه؛ شرط متأخر؛ صحت؛ صريح؛ طريقيت؛ طلب؛ ظاهر؛ ظن؛ عام استيعابى؛ عرف؛ غايت؛ غير مستقلات عقليه؛ فاسد؛ فرد مردد؛ قاعده؛ قبح؛ كراهت؛ كنايه؛ لفظ ظاهر؛ لفظ مجمل؛ ماده امر؛ متواتر معنوى؛ ناقل؛ نسبت تامه؛ هيئت امر؛ هيئت جمع؛ واجب و... | از ديگر اصطلاحاتى كه تعريف شده‌اند، عبارتند از: ذريعه؛ رخصت؛ ركن؛ سبب؛ سد باب اجتهاد؛ شبهه بدويّه؛ شرط متأخر؛ صحت؛ صريح؛ طريقيت؛ طلب؛ ظاهر؛ ظن؛ عام استيعابى؛ عرف؛ غايت؛ غير مستقلات عقليه؛ فاسد؛ فرد مردد؛ قاعده؛ قبح؛ كراهت؛ كنايه؛ لفظ ظاهر؛ لفظ مجمل؛ ماده امر؛ متواتر معنوى؛ ناقل؛ نسبت تامه؛ هيئت امر؛ هيئت جمع؛ واجب و... | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۷۴: | ||
كتاب، فاقد فهرست و پاورقى مى‌باشد. | كتاب، فاقد فهرست و پاورقى مى‌باشد. | ||
== | ==پانویس == | ||
<references/> | |||
== منابع مقاله == | |||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[معجم مصطلح الأصول]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:فقه و اصول]] | [[رده:فقه و اصول]] | ||
[[رده:سازمان‌ها، انجمن‌ها، کنگره‌ها، دائرة‌المعارف‌ها، واژه‌نامه‌ها، مجموعه‌ها، مقاله‌ها، سخنرانی‌ها]] | [[رده:سازمان‌ها، انجمن‌ها، کنگره‌ها، دائرة‌المعارف‌ها، واژه‌نامه‌ها، مجموعه‌ها، مقاله‌ها، سخنرانی‌ها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۲۵
| معجم المصطلحات الأصولیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی، محمد (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسة العارف للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1415 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه - اصطلاحها و تعبیرها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 147/2 /ح5م6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معجم المصطلحات الأصولية، اثر محمد حسینى، شامل تعريف مجموعه‌اى از اصطلاحات اصولى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1995م، نوشته شده است.
ساختار
كتاب، با مقدمه مؤلف در اشاره به نحوه تدوين مباحث آغاز[۱] و مطالب، به ترتيب حروف الفباء تنظيم شده است.
اساس كار مؤلف، تنظيم و تدوين مسائل و اصطلاحات اصولى بر اساس مذهب شيعه اماميه مى‌باشد، اما به برخى اصطلاحات مشهور اهل سنت نيز اشاره شده است.
برخى از اصطلاحات، داراى تعاريف متعددى مى‌باشند كه در مورد آنها، به بهترين و واضح‌ترين تعريف، اكتفاء شده و در موارد اختلافى، به قائل هر تعريف، اشاره شده است.
در مواردى كه تعريفى جديد و ابتكارى بوده است، نام مبتكر آن تعريف، ذكر شده است.
نویسنده، سعى نموده است تا در حد امكان، براى توضيح اصطلاحات، از مثال، استفاده نمايد.
گزارش محتوا
نمونه‌هايى از مطالب كتاب:
- اباحه:[۲] تخيير مكلف از طرف شارع، بين انجام يا ترك فعل، بدون ترجيح يكى از آن دو؛
- اماره:[۳] سه تعريف از آن ارائه شده است:
- الف) تعريف مرحوم مظفر: هر چيزى كه شارع آن را به‌عنوان سبب براى حصول ظن، معتبر كرده باشد، مانند خبر واحد؛
- ب) تعريف آیت‌الله مشكينى: حكمى است كه در حق جاهل به واقع، به لحاظ كاشفيت ذاتى، ولى ناقص آن از واقع، جعل شده است؛
- ج) تعريف شهيد صدر: حكم ظاهرى مرتبط با كشف دليل ظنى معين به نحوى كه كشف آن دليل، ملاك تام جعل حكم مى‌باشد؛
- اجتهاد قياسى: روشى است براى وضع احكام شرعيه براى وقايع جديد، در مواردى كه حكم آن در كتاب و سنت وجود نداشته باشد، با قياس بر مواردى كه نص شرعى وجود دارد؛
- اجزاء: اتيان مأموربه با تمام شرايط و اجزاى معتبر شرعى و عقلى آن، طبق امر مولى، چه آن امر، اختيارى واقعى باشد، يا اضطرارى و ظاهرى، به‌گونه‌اى كه امتثال آن امر شمرده شود؛
- اجماع: تعاريف گوناگونى براى آن ذكر شده است:
- الف) اتفاق خاص؛
- ب) اتفاق مجتهدين امت محمد(ص) بعد از وفات ايشان، در عصرى از اعصار، بر يك حكم شرعى؛
- ج) هر قول داراى حجت شرعى، و لو قول يك نفر؛
- و...
- اراده تكوينيّه: دو تعريف براى آن ذكر شده است:
- الف) اراده‌اى كه متعلق آن، خصوص امور واقعيه است؛
- ب) اراده صدور فعل، بدون تخلل اراده غير در صدور آن، مانند اراده خداوند در خلق عالم.
- اراده تشريعيه، جديّه، استعماليه و استقباليه از انواع ديگر اراده مى‌باشند كه تعريف شده‌اند.
- استصحاب: تعاريف گوناگونى براى آن ذكر شده است، مانند«حكم به بقاء آنچه قبلا بوده است» و...
- استصحاب، داراى انواع مختلفى است، از قبيل: استصحاب برائت يا عدم اصلى؛ استصحاب تدريجيات؛ استصحاب تنجيزى؛ استصحاب تعليقى؛ استصحاب حكمى و...؛
- اشتراك لفظى: تعدد معانى حقيقى يك لفظ در يك زبان، مانند لفظ عين كه در زبان عربى، به معناى چشمه، جاسوس، چشم و... مى‌باشد؛
- اصالة البرائة العقلية: حكم عقل به عدم استحقاق عقوبت فعلى كه حكم آن مشکوک بوده و دليلى براى آن وجود ندارد؛
- بيان: اظهار معنا و ايضاح چيزى كه قبلا مستور بوده است؛
- تبادر: حضور معنايى از لفظ در ذهن هنگام شنيدن آن، بدون كمك گرفتن از قرينه؛
- جعل: ثبوت حكم در شريعت؛ يعنى تشريع آن از طرف خدا، مانند وجوب حج بر مسلمان؛
- حجت: ادله شرعيه‌اى كه واسطه اثبات متعلَق خود مى‌شوند، به حسب جعل شرعى، بدون آنكه بين آنها و بين متعلقاتشان، علقه ثبوتيه وجود داشته باشد؛
- خبر متواتر: خبرى كه راويان آن، به حدى زياد باشد كه عادتاً تبانى آنها بر دروغ، بعيد باشد و اين وصف، در تمام طبقات روات، استمرار داشته باشد؛
- دلالت: بودن شىء به‌گونه‌اى كه از فهم آن، فهم شىء ديگرى لازم آيد و انواع آن، عبارت است از: دلالت اشاره؛ اقتضاء؛ التزاميه؛ ايماء؛ تصديقيه؛ تصوريه؛ تضمنيه؛ تنبيه؛ ذاتيه لفظيه؛ سببيه لفظيه؛ سياقيه؛ لغويه؛ مطابقيه و...
از ديگر اصطلاحاتى كه تعريف شده‌اند، عبارتند از: ذريعه؛ رخصت؛ ركن؛ سبب؛ سد باب اجتهاد؛ شبهه بدويّه؛ شرط متأخر؛ صحت؛ صريح؛ طريقيت؛ طلب؛ ظاهر؛ ظن؛ عام استيعابى؛ عرف؛ غايت؛ غير مستقلات عقليه؛ فاسد؛ فرد مردد؛ قاعده؛ قبح؛ كراهت؛ كنايه؛ لفظ ظاهر؛ لفظ مجمل؛ ماده امر؛ متواتر معنوى؛ ناقل؛ نسبت تامه؛ هيئت امر؛ هيئت جمع؛ واجب و...
وضعيت كتاب
كتاب، فاقد فهرست و پاورقى مى‌باشد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.