۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [['
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[قاسم، محمد احمد]] (محقق) | [[قاسم، محمد احمد]] (محقق) | ||
[[حملاوی، احمد]] ( | [[حملاوی، احمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJ 6131 /ح8ش4 | | کد کنگره =PJ 6131 /ح8ش4 | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15344AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15344AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15344 | |||
| کتابخوان همراه نور =15344 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شذا العرف فى فن الصرف''' نوشته [[حملاوی، احمد|احمد الحملاوى]] در باب علم صرف مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1313 نوشته شده است. | '''شذا العرف فى فن الصرف''' نوشته [[حملاوی، احمد|احمد الحملاوى]] در باب علم صرف مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1313 نوشته شده است. | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۱: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
ساختار كتاب، همانند كتاب «[[المفصل في صنعة الإعراب|المُفصَل فى علم العربية]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] است كه نویسنده، آن را به سه باب اصلى: اسم، فعل و آنچه كه بين اين دو مشترك مى‌باشد، تقسيم‌بندى نموده است. | |||
ساختار كتاب، همانند كتاب «[[ | |||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
نویسنده بعد از ذكر مقدمه‌اى در باب تقسيم كلمه و بيان انواع آن، به بيان موضوع اصلى كتاب كه همان(تصريف) كلمات است پرداخته و در اين‌باره مى‌نويسد: | |||
#با توجه به اين‌كه بيشتر كلمات در زبان عربى داراى سه حرف مى‌باشند، از اين‌رو دانشمندان علم صرف، كلمات را داراى يك اصل و ريشه (سه حرفى) معرفى نموده و آن سه حرف را (فاء، عين، لام) نام‌گذارى كرده‌اند. پس وزن كلمه‌اى مانند: (قَمَر) را (فَعَل) و وزن كلمه‌اى مانند: (حِمل) را (فِعل) قرار داده‌اند. | #با توجه به اين‌كه بيشتر كلمات در زبان عربى داراى سه حرف مى‌باشند، از اين‌رو دانشمندان علم صرف، كلمات را داراى يك اصل و ريشه (سه حرفى) معرفى نموده و آن سه حرف را (فاء، عين، لام) نام‌گذارى كرده‌اند. پس وزن كلمه‌اى مانند: (قَمَر) را (فَعَل) و وزن كلمه‌اى مانند: (حِمل) را (فِعل) قرار داده‌اند. بنابراین، حرف اول كلمه را (فاءالفعل)، حرف دوم آن را (عين‌الفعل) و حرف سوم را (لام‌الفعل) نام نهاده‌اند. | ||
#اگر كلمه‌اى داراى بيش از سه حرف بود، اين نيز داراى چند وجه مى‌باشد: | #اگر كلمه‌اى داراى بيش از سه حرف بود، اين نيز داراى چند وجه مى‌باشد: | ||
#:أ: علت اين زيادت، خود(وضع) كلمه است كه بر چهار و يا پنج و يا بيش از آن وضع گرديده شده است. كه در اين صورت، به تعداد هريك از حروفى كه بر وزن اصلى اضافه گرديده است، يك(لام) بر وزن الفعل افزوده مى‌شود. | #:أ: علت اين زيادت، خود(وضع) كلمه است كه بر چهار و يا پنج و يا بيش از آن وضع گرديده شده است. كه در اين صورت، به تعداد هريك از حروفى كه بر وزن اصلى اضافه گرديده است، يك(لام) بر وزن الفعل افزوده مى‌شود. بنابراین، وزن الفعل كلمه‌اى مانند: (دَحرَجَ: فَعلَلَ) و وزن الفعل كلمه‌اى مانند: (جَحمَرِش: فَعلَلِل) است. | ||
#:ب: در صورتى كه علت زيادت حرفى، تكرار يكى از حروف اصلى كلمه ثلاثى باشد، يكى از حروف وزن الفعل كه در برابر آن حرف است تكرار مى‌شود. مانند(قدَّمَ) كه وزن‌الفعل آن: (فَعَّل) مى‌باشد. | #:ب: در صورتى كه علت زيادت حرفى، تكرار يكى از حروف اصلى كلمه ثلاثى باشد، يكى از حروف وزن الفعل كه در برابر آن حرف است تكرار مى‌شود. مانند(قدَّمَ) كه وزن‌الفعل آن: (فَعَّل) مى‌باشد. | ||
#:ج: در صورتى كه زيادت حرف، به علت زائد بودن يك يا چند حرف از حروف(سألتمونيها) كه مجموعه‌اى از حروف زائد است- باشد، حروف اصلى كلمه، در مقابل حروف اصلى(وزن‌الفعل) قرار مى‌گيرند و حروف زائد، در(وزن‌الفعل) تكرار مى‌شوند. همانند: (قائم: فاعل) و(تقدَّمَ: تفَعَّلَ) و(إستَخرَجَ: إستَفعَلَ) و(مُجتَهِد: مُفتَعِل). | #:ج: در صورتى كه زيادت حرف، به علت زائد بودن يك يا چند حرف از حروف(سألتمونيها) كه مجموعه‌اى از حروف زائد است- باشد، حروف اصلى كلمه، در مقابل حروف اصلى(وزن‌الفعل) قرار مى‌گيرند و حروف زائد، در(وزن‌الفعل) تكرار مى‌شوند. همانند: (قائم: فاعل) و(تقدَّمَ: تفَعَّلَ) و(إستَخرَجَ: إستَفعَلَ) و(مُجتَهِد: مُفتَعِل). | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
#اشتقاق. | #اشتقاق. | ||
#اگر اسم مورد (اعلال) قرار گيرد، مى‌توان آن را به صورت اسم صحيح تلفظ نمود. همانند فعل(معتل): (أيِسَ) كه مى‌توان آن را به صورت يك فعل (صحيح) خواند در صورتى كه سببِ (صحيح خواندن) آن فعل، همانند تحريك حرف (ى) و مفتوح نمودن ماقبل آن، وجود داشته باشد. | #اگر اسم مورد (اعلال) قرار گيرد، مى‌توان آن را به صورت اسم صحيح تلفظ نمود. همانند فعل(معتل): (أيِسَ) كه مى‌توان آن را به صورت يك فعل (صحيح) خواند در صورتى كه سببِ (صحيح خواندن) آن فعل، همانند تحريك حرف (ى) و مفتوح نمودن ماقبل آن، وجود داشته باشد. بنابراین، مى‌توان فعل معتل(أيِسَ) را (يَئسَ) تلفظ نمود. | ||
#ندرت استعمال. | #ندرت استعمال. | ||
#در صورت عدم مقلوب نمودن كلمه، همزه‌اى بر(فاء الفعل) و همزه‌اى ديگر بر روى(لام الفعل) قرار مى‌گيرد. اين قاعده بيشتر بر روى اسم فاعل أجوف مهموز اللام (مانند: جاء و شاء) جارى مى‌شود. | #در صورت عدم مقلوب نمودن كلمه، همزه‌اى بر(فاء الفعل) و همزه‌اى ديگر بر روى(لام الفعل) قرار مى‌گيرد. اين قاعده بيشتر بر روى اسم فاعل أجوف مهموز اللام (مانند: جاء و شاء) جارى مى‌شود. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
#فعل به لازم و متعدى | #فعل به لازم و متعدى | ||
فعل متعدى: به فعلى اطلاق مى‌شود كه فاعل آن داراى مفعول‌به باشد. | فعل متعدى: به فعلى اطلاق مى‌شود كه فاعل آن داراى مفعول‌به باشد. نویسنده در ادامه اين بحث، فعل متعدى را داراى سه دسته معرفى مى‌نمايد، كه به ترتيب عبارتند از متعدى به يك مفعول، به دو مفعول و به سه مفعول. | ||
فعل لازم: به فعلى اطلاق مى‌شود كه داراى مفعول‌به نباشد، همانند: جاء على. | فعل لازم: به فعلى اطلاق مى‌شود كه داراى مفعول‌به نباشد، همانند: جاء على. | ||
نویسنده در ادامه، به عواملى اشاره مى‌نمايد كه به وسيله آن‌ها، يك فعل لازم به فعل متعدى تبديل مى‌شود كه برخى از آن‌ها عبارتند از: | |||
#مضاعف نمودن فعل، همانند: فَرَّحتُ زيدا. | #مضاعف نمودن فعل، همانند: فَرَّحتُ زيدا. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
[[ | {{وابسته‌ها}} | ||
[[المفصل في صنعة الإعراب]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | ||