۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [['
جز (جایگزینی متن - 'محقق حلى' به 'محقق حلى ') |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR00116J1.jpg | |||
| عنوان =حاشیة شرائع الإسلام | |||
| عنوان‌های دیگر =شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. حاشیه | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی(دفتر تبلیغات اسلامی)]] (محقق) | |||
| | |||
| | |||
[[شهید ثانی، زینالدین بن علی]] ( | [[شهید ثانی، زینالدین بن علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 182 /م3 ش4035 | ||
| موضوع = | |||
فقه جعفری - قرن 7ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
حلی، جعفر بن حسن، 602 - 676ق. شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام - نقد و تفسیر | |||
| ناشر = | |||
|ناشر | ب‍وس‍ت‍ان کتاب قم (مرکز النشر التابع لم‍ک‍ت‍ب الإع‍لام الإس‍لامی) | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1380 ش یا 1422 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00116AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| شابک =964-371-041-6 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00116 | |||
| کتابخوان همراه نور =00116 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''حاشية شرائع الإسلام''' اثر شيخ [[شهید ثانی، زینالدین بن علی|زين‌الدين بن على عاملى]](قدس‌سره) معروف به شهيد ثانى است. | |||
كتاب [[شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (تحقیق بقال)|شرائع الإسلام]] از مهمترين، مرتبترين و جامعترين متون فقهى به حساب می‌آید، چرا كه [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در اين كتاب لب مطالب كتاب نهايه شيخ را كه طبق مضامين اخبار است آورده. و به مطالب دو كتاب مبسوط و خلاف شيخ نيز كه در جامعيت فروع در راستاى كتب عامه است پرداخته است. او اول كسى است كه كتب فقهى را به ترتيب كتب متأخرين درآورده. | |||
از ویژگی‌هاى اين كتاب می‌توان به اين امور اشاره كرد: روش روان، عبارتهاى روشن، دقت در رساندن معنى، خلاصه گويى در كلمات، روش استثنايى در بحث، و امانتدارى در بيان آراء. | |||
محقق بزرگ شيخ تهرانى درباره اين كتاب و اهميتش چنين می‌گوید: | |||
اصحاب از دوران مؤلف اين كتاب تا كنون ميل شديدى به اين كتاب داشته‌اند، و اين كتاب تاكنون نيز در مراكز علمى شيعه از متون درسى به حساب می‌آید، فقها نيز طى اين قرنها بر آن تكيه كرده بحث و درس خود را بر آن نهاده‌اند و بر آن شرح و حاشيه نوشته‌اند، اين كتاب داراى شروح بسيارى است و می‌توان اينگونه گفت كه بيشتر موسوعه‌هاى فقهى بزرگى كه پس از عصر محقق نوشته شده‌اند. | |||
چنانكه نام خواهم برد- شروحى بر اين كتاب بوده‌اند، از آن جمله كتب: أساس الأحكام و تقرير المرام و جامع الجوامع و جواهر الكلامند.<ref>الذريعة:47 13،84،1611</ref> | |||
== شهيد الثانى و حاشيه ايشان بر شرائع == | == شهيد الثانى و حاشيه ايشان بر شرائع == | ||
| خط ۶۷: | خط ۴۹: | ||
اول: نام درست اين كتاب:حاشيه شرائع الإسلام است. | اول: نام درست اين كتاب:حاشيه شرائع الإسلام است. | ||
دوم: شهيد الثانى تاريخى براى تأليف اين حاشيه ذكر نميكنند، و شايد آن را پيش از مسالك الافهام نوشته باشند، چرا كه ايشان در ابتدا به نوشتن تعليقات مختصرى بر شرايع پرداخته و پس از آن شروع به پروراندن آن و نگارش شرحى كامل كردند، و روشن است كه مصنف | دوم: شهيد الثانى تاريخى براى تأليف اين حاشيه ذكر نميكنند، و شايد آن را پيش از [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الافهام]] نوشته باشند، چرا كه ايشان در ابتدا به نوشتن تعليقات مختصرى بر شرايع پرداخته و پس از آن شروع به پروراندن آن و نگارش شرحى كامل كردند، و روشن است كه مصنف رحمه‌الله بخش اول مسالك را در روز چهارشنبه سوم رمضان سال نهصد و يك به پايان رساندند. پس نگارش اين حاشيه پيش از اين تاريخ بوده. | ||
سوم: شناخت ماهيت اين حاشيه متكى بر چند نكته است: | سوم: شناخت ماهيت اين حاشيه متكى بر چند نكته است: | ||
الف:حجم اين حاشيه براى ما روشن نيست و اين امر ناشى از اختلاف | الف:حجم اين حاشيه براى ما روشن نيست و اين امر ناشى از اختلاف نسخههاى خطى اين حاشيه است، نسخه خطى كتابخانه امام رضا عليه‌السلام، در شهر مشهد مقدس به شماره 14046 با كتاب سكنى و حبس پايان ميپذيرد، و نسخه خطى كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360 با كتاب سبق و رماية تمام می‌شود، فصل چهارم، در أحكام نضال، نزد اين كلام ماتن: و لو قال: من سبق فله درهمان، و من صلى فله درهم، فلو سبق واحد أو أربعة فلهم الدرهمان. | ||
شيخ تهرانى نيز نسخه‌اى از اين حاشيه يافته كه تنها شامل كتاب فرائض است، او اينگونه گفته: و رأيت نسخة من حاشية الشهيد على كتاب الفرائض خاصة من الشرائع فى مكتبة سيدنا الشيرازى بسامراء، أوله قوله: الفرائض هى جمع الفريضة بمعنى مفروضة من الفرض و هو التقدير، و ينتهى إلى قوله: الحمل يرث بشرط | شيخ تهرانى نيز نسخه‌اى از اين حاشيه يافته كه تنها شامل كتاب فرائض است، او اينگونه گفته: و رأيت نسخة من حاشية الشهيد على كتاب الفرائض خاصة من الشرائع فى مكتبة سيدنا الشيرازى بسامراء، أوله قوله: الفرائض هى جمع الفريضة بمعنى مفروضة من الفرض و هو التقدير، و ينتهى إلى قوله: الحمل يرث بشرط.<ref>الذريعة:106 6،574</ref> | ||
ب: مصنف رحمه‌الله اين حاشيه را به شكلى گزيده و مختصر نگاشته، او ابتدا قول [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] را می‌آورد و آنگاه به مقدار ضرورت شرح ميدهد، به همين دليل هم مگر در موارد بسيار كم استدلالى به آيات كريمه و احاديث شريفه نميبينيم، و نقل اقوال علما را نيز مگر در موارد نادرى نميآورند. گاهى هم به اقوال برخى علما مانند شهيد أول، و علامة حلى و [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] بدون اين كه نامى از آنها ببرد اشاره می‌كند. ايشان در مقدمه اين حاشيه به مشخصات آن اشاره ميكنند و آن را مختصر ميدانند ايشان اينگونه ميگويند: تعليقة مختصرة و قيود محبرة، و نيز ميگويند: تقيد ما أطلقه و تبين ما أجمله. | |||
ج: [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در شرائع الإسلام به برخى اقوال با عنوان قيل و يقال اشاره ميكنند، تعليق [[شهيد ثانى]] بر اين اقوال با يك كلمه مانند قوى و جيد و ضعيف است. | |||
د: مصنف رحمه‌الله در برخى موارد آراء [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در کتاب‌هاى معتبرش را نقل می‌كند، چه اين آراء موافق شرائع باشند يا مخالف آن. | |||
ه: معانى برخى اصطلاحات يا كلمات را بدون اشاره به مصدر لغوى آنها می‌آورد. | |||
چهارم: كمى پيشتر گفتيم كه مصنف رحمه‌الله ابتدا اين حاشيه را به شكلى مختصر بر شرايع نوشتند و پس از آن شروع به نوشتن شرح كاملى بر آن نمودند و كتاب فقهى معروفشان به نام [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الافهام]] را تأليف نمودند، به همين دليل هم شباهت بسيارى ميان عبارات اين حاشيه و مسالك مى‌بينيم. | |||
چهارم: كمى پيشتر گفتيم كه مصنف | |||
==روش تحقيق== | ==روش تحقيق== | ||
| خط ۹۴: | خط ۷۴: | ||
اول: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360، اين نسخه به خط نسخ و به دست سعد بن محمد جزائرى در روز چهارشنبه چهاردهم ماه جمادى الأولى در سال 985 ه نگاشته شده. | اول: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360، اين نسخه به خط نسخ و به دست سعد بن محمد جزائرى در روز چهارشنبه چهاردهم ماه جمادى الأولى در سال 985 ه نگاشته شده. | ||
اين نسخه در 254 ورقه و به حجم 1323 سم است، هر ورق شامل 18 سطر بوده، و در پايان آن اين عبارت يافت | اين نسخه در 254 ورقه و به حجم 1323 سم است، هر ورق شامل 18 سطر بوده، و در پايان آن اين عبارت يافت می‌شود: نقلت هذه النسخة من خط الشيخ الشهيد زين‌الدين قدس‌الله‌روحه و نور ضريحه. | ||
رمز اين نسخه | رمز اين نسخه حرف م است. | ||
دوم: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه امام رضا | دوم: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه امام رضا عليه‌السلام در شهر مشهد مقدس به شماره 14046، كه در فهرست الفبايى اين كتابخانه شماره‌اش 194 است، نویسنده اين نسخه ناشناس بوده و تاريخ نگارش آن نيز معلوم نيست چرا كه برگه پايانى آن موجود نمی‌باشد. اين نسخه در 228 ورق و به حجم 1220 سم بوده، و هر ورق آن شامل 17 سطر است. | ||
رمز اين نسخه حرف ض | رمز اين نسخه حرف ض می‌باشد. | ||
ب: تحقيق اين حاشية به روش تلفيق اين دو نسخه خطى انجام گرفته، به اين روش كه اين دو نسخه را با هم سنجيده و درست و درستتر را با اشاره به برخى اختلافات در پاورقى در متن آورده‌اند و پس از آن هر آنچه را كه نياز به استخراج داشته استخراج كرده‌اند. | ب: تحقيق اين حاشية به روش تلفيق اين دو نسخه خطى انجام گرفته، به اين روش كه اين دو نسخه را با هم سنجيده و درست و درستتر را با اشاره به برخى اختلافات در پاورقى در متن آورده‌اند و پس از آن هر آنچه را كه نياز به استخراج داشته استخراج كرده‌اند. | ||
ج: فهرست موضوعات و مصادر نيز در آخر كتاب آورده شده. | ج: فهرست موضوعات و مصادر نيز در آخر كتاب آورده شده. | ||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (تحقیق بقال)]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:فقه و اصول]] | [[رده: فقه و اصول]] | ||
[[رده:فقه مذاهب]] | [[رده: فقه مذاهب]] | ||
[[رده:فقه شیعه]] | [[رده: فقه شیعه]] | ||