مرآة الكتب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
جز (جایگزینی متن - 'مدنی، سید علی‌خان بن احمد' به 'مدنی، سید علی‌خان') |
||
| (۴۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR03300J1.jpg | |||
| عنوان =مرآة الکتب | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ثقةالاسلام تبریزی، علی بن موسی]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[صدرایی خویی، علی]] (محقق) | [[صدرایی خویی، علی]] (محقق) | ||
[[حائری، محمد علی]] (محقق) | [[حائری، محمد علی]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =Z 7835 /الف5ث7 | ||
| موضوع = | |||
شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
شیعه - | شیعه - کتاب‌شناسی | ||
نویسندگان شیعه - | نویسندگان شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) ج: 1 | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1414 ق | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03300AUTOMATIONCODE | |||
| | | چاپ =1 | ||
| | | تعداد جلد =7 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =03300 | ||
| | | کتابخوان همراه نور =03300 | ||
| | | کد پدیدآور = | ||
| | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
}} | |||
| | |||
'''مرآة الكتب'''، اثر [[ثقةالاسلام تبریزی، علی بن موسی|على بن موسى بن محمدشفيع]]، معروف به ثقةالاسلام تبريزى با تحقيق محمدعلى حائرى، تراجم علماى اماميه و آثار ايشان مى‌باشد كه بعد از عصر [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تا زمان مؤلف زندگى مى‌كرده‌اند. | |||
'''مرآة الكتب'''، اثر [[ | |||
كتاب به زبان عربى و در اوايل قرن چهاردهم قمرى نوشته شده است. | كتاب به زبان عربى و در اوايل قرن چهاردهم قمرى نوشته شده است. | ||
سبب تأليف كتاب، خلأيى است كه | سبب تأليف كتاب، خلأيى است كه نویسنده در آثار گذشتگان و مرتب نبودن آنها بر اساس علم فهرست احساس نموده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص11</ref> | ||
كتاب حاضر، يكى از آثار مفيد تاريخى عربى است كه در كتاب‌شناسى كتب شيعه، تدوين گرديده است <ref>ر. | كتاب حاضر، يكى از آثار مفيد تاريخى عربى است كه در كتاب‌شناسى كتب شيعه، تدوين گرديده است<ref>ر.ک: مقدمه مرعشى، ج1، ص5</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با دو مقدمه از آقايان [[مرعشی، محمود|سيد محمود مرعشى]] نجفى و محقق و مقدمه مفصلى از مؤلف آغاز و مطالب كه به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده، در دو مقصد، در پنج جلد سامان يافته است. | |||
نویسنده در ذكر اسامى كتب، به‌خلاف كتب لغت، حروف اول آنها را مورد لحاظ قرار داده است؛ چه آن حروف، جزء حروف اصلى باشند يا حرف زايد. سپس مؤلف و فنى كه وى در آن مهارت داشته و اينكه كتاب به زبان عربى يا غير عربى است را ذكر نموده است. چنانچه درباره زبان كتاب چيزى نگفته باشد در غالب موارد زبان آن عربى است... | |||
هدف نویسنده آن بوده كه در خلال معرفى كتاب‌ها، به عصر مؤلف، تاريخ وفات وى و گوشه‌هايى از زندگى او، در ذيل كتاب مشهور يا اولين كتابى كه از او ذكر مى‌گردد، اشاره كند و اگر كتاب ديگرى از همان نویسنده معرفى شد، به همان توضيح اوليه، ارجاع داده شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص59</ref> | |||
هدف | |||
با توجه به اينكه بسيارى از مؤلفات علما، داراى اسم خاصى نيست - مثل رساله‌هايى كه در مسائل متنوع، نگاشته شده‌اند - و نيز برخى از آنان، داراى حواشى و شروحى بر نوشته‌هاى ديگران هستند، | با توجه به اينكه بسيارى از مؤلفات علما، داراى اسم خاصى نيست - مثل رساله‌هايى كه در مسائل متنوع، نگاشته شده‌اند - و نيز برخى از آنان، داراى حواشى و شروحى بر نوشته‌هاى ديگران هستند، نویسنده در اين موارد، هركدام كه داراى اسم بوده را در باب مربوط به همان اسم قرار داده و شروح و حواشى را در ذيل اصل آن، معرفى كرده است و اگر احيانا آن شرح يا حاشيه خود اسم جداگانه‌اى داشته، آن را در باب خود، بدون تفصيل ذكر كرده و به تفصيل قبلى، ارجاع داده است<ref>ر.ک: همان، ص60</ref> | ||
وى رساله‌هاى بدون نام را نيز تحت عنوان فنى كه آن رساله پيرامون آن نوشته شده، جاى داده است؛ | وى رساله‌هاى بدون نام را نيز تحت عنوان فنى كه آن رساله پيرامون آن نوشته شده، جاى داده است؛ مثلاًكل رساله‌هايى را كه درباره احكام فرعیه نوشته شده در ذيل عنوان «الفقه» به ترتيب حروف آورده است؛ چنان‌كه رساله‌هاى مربوط به حج را تحت عنوان «الحج» و به همين ترتيب در عناوين «الزكاة»، «الصلاة»، «الصوم»، «الضمان» و... به ترتيب حروف الفبا، تنظيم كرده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه آقاى مرعشى، به اهميت اثر حاضر اشاره گرديده است<ref>ر.ک: مقدمه مرعشى، ج1، ص5</ref> | |||
در مقدمه محقق، ضمن ذكر زندگى‌نامه نویسنده و توضيح نكاتى پيرامون اثر وى، به تقسيم‌بندى زير، در مورد كتبى كه درباره تراجم علما تدوين گرديده، پرداخته شده است: | |||
در مقدمه محقق، ضمن ذكر زندگى‌نامه | |||
#تراجمى كه شامل جميع اصناف علما و اعيان مى‌باشد، مانند: «[[وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]]، «سير أعلام النبلاء» [[ذهبى]]، «الوافي بالوفيات» [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] و «المنهل الصافي» اتابكى. | #تراجمى كه شامل جميع اصناف علما و اعيان مى‌باشد، مانند: «[[وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]]، «سير أعلام النبلاء» [[ذهبى]]، «الوافي بالوفيات» [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] و «المنهل الصافي» اتابكى. | ||
| خط ۸۱: | خط ۶۰: | ||
#كتبى كه در احوال علماى مذهب خاصى تأليف گرديده است، مانند: «طبقات الشافعية»، «طبقات المالكية»، «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» و «[[طبقات أعلام الشيعة]]». | #كتبى كه در احوال علماى مذهب خاصى تأليف گرديده است، مانند: «طبقات الشافعية»، «طبقات المالكية»، «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» و «[[طبقات أعلام الشيعة]]». | ||
در اين مقدمه، از آثارى كه علماى شيعه در اين زمينه، پس از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تدوين نموده‌اند نيز نام برده شده است كه برخى از آنها، عبارتند از: «الفهرست» [[شيخ منتجب‌الدين]] على بن بابويه رازى، «معالم العلماء» ابن شهرآشوب مازندرانى، «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» شيخ محمد بن حسن حر | در اين مقدمه، از آثارى كه علماى شيعه در اين زمينه، پس از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تدوين نموده‌اند نيز نام برده شده است كه برخى از آنها، عبارتند از: «الفهرست» [[شيخ منتجب‌الدين]] على بن بابويه رازى، «معالم العلماء» [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] مازندرانى، «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]]، «الدرجات الرفيعة» [[مدنی، سید علی‌خان|سيد على‌خان مدنى شيرازى]]، «[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] و حياض الفضلاء» عبدالله اصفهانى معروف به افندى، «[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]» علامه سيد محمدباقر خوانسارى اصفهانى، «الكنى و الألقاب» [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] و..<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص7</ref> | ||
مقدمه | مقدمه نویسنده در پنج فصل زير و يك خاتمه، تنظيم شده است: | ||
در فصل اول، به اين نكته اشاره گرديده است كه در عصر صحابه، تدوين كتب معمول نبوده و حتى به دليل برخى ملاحظات، از آن ممانعت به عمل مى‌آمده است <ref>ر. | در فصل اول، به اين نكته اشاره گرديده است كه در عصر صحابه، تدوين كتب معمول نبوده و حتى به دليل برخى ملاحظات، از آن ممانعت به عمل مى‌آمده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص18</ref> | ||
پيرامون اين مطلب، | پيرامون اين مطلب، نویسنده به نقل از كتاب «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]»، به اختلاف موجود در مورد اولين كسى كه اقدام به تأليف كتاب نمود، پرداخته و اقوال مختلف را، نقل كرده است كه عبدالملك بن عبدالعزيز بن جريح بصرى (متوفى 155ق)، ابوالنضر سعيد بن ابى‌عربوبه (متوفى 156ق)، ربيع بن صبيح (متوفى 160ق) و ابومحمد رامهرمزى از جمله افراد مورد اختلاف، مى‌باشند<ref>ر.ک: همان، ص19</ref> | ||
در فصل دوم، اين نكته بيان گرديده است كه اكثر كتب علماى ما، موجود نبوده و بسيارى از آنها در طول زمان از بين رفته‌اند <ref>ر. | در فصل دوم، اين نكته بيان گرديده است كه اكثر كتب علماى ما، موجود نبوده و بسيارى از آنها در طول زمان از بين رفته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> | ||
نویسنده در فصل سوم و چهارم، به‌صورت مختصر، شيوه كار خود و متفاوت بودن شيوه آن با شيوه كتب لغت را بيان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص59-61</ref> | |||
در فصل پنجم، تعدادى از كتب رجالى، نام برده شده است كه در وقت تأليف اين كتاب حاضر بوده و | در فصل پنجم، تعدادى از كتب رجالى، نام برده شده است كه در وقت تأليف اين كتاب حاضر بوده و نویسنده پس از تدوين بيشتر مطالب آن، به آنها وقوف پيدا كرده است كه برخى از آنها، عبارتند از: «إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، «إجازة السيد عبدالله بن السيد نورالدين بن السيد نعمةالله الجزائري»، «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] في علماء جبل عامل» [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، «[[بحار الأنوار]]» مجلسى، «خلاصة الأثر في أعيان القرن الحادي عشر» محمد بن فضل‌الله، «خلاصة الأقوال في علم الرجال» آيت‌الله [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر]] حلى و..<ref>ر.ک: همان، ص62</ref> | ||
در خاتمه، نكاتى پيرامون اقدامات مؤلف در تدوين اين اثر، بيان گرديده است <ref>ر. | در خاتمه، نكاتى پيرامون اقدامات مؤلف در تدوين اين اثر، بيان گرديده است<ref>ر.ک: خاتمه، ج1، ص68-73</ref> | ||
مقصد نخست، در تراجم علماى اماميه‌اى است كه مؤلفات آنها در مقصد دوم ذكر مى‌شود. برخى از اين علما، عبارتند از: مير آصف قزوينى صاحب «شرح خطبة الهمام»؛ مولى آقا بن عابدين بن رمضان معروف به فاضل دربندى؛ شيخ ابراهيم بن ابراهيم بن فخرالدين عاملى بازورى صاحب ديوان شعر صغير و كتاب رحلة المسافر؛ جمال‌الدين ابوسعيد بن الفرحان؛ ابوطالب استرآبادى و... | مقصد نخست، در تراجم علماى اماميه‌اى است كه مؤلفات آنها در مقصد دوم ذكر مى‌شود. برخى از اين علما، عبارتند از: مير آصف قزوينى صاحب «شرح خطبة الهمام»؛ مولى آقا بن عابدين بن رمضان معروف به فاضل دربندى؛ شيخ ابراهيم بن ابراهيم بن فخرالدين عاملى بازورى صاحب ديوان شعر صغير و كتاب رحلة المسافر؛ جمال‌الدين ابوسعيد بن الفرحان؛ ابوطالب استرآبادى و... | ||
مقصد دوم، پيرامون ذكر اسماء كتب مى‌باشد. نام برخى از اين كتب، عبارت است از: «آثار الأبرار و أنوار الأخبار»، اثر سيد ابوالخير داعى ابن الرضا بن محمد علوى حسنى؛ | مقصد دوم، پيرامون ذكر اسماء كتب مى‌باشد. نام برخى از اين كتب، عبارت است از: «آثار الأبرار و أنوار الأخبار»، اثر سيد ابوالخير داعى ابن الرضا بن محمد علوى حسنى؛ «الآثارالدينية»، اثر شيخ ابوالحسن عبدالجبار بن احمد بن ابومطيع و..<ref>ر.ک: همان، ج3، ص272</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۸۸: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۹۴: | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۰
| مرآة الکتب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثقةالاسلام تبریزی، علی بن موسی (نویسنده)
صدرایی خویی، علی (محقق) حائری، محمد علی (محقق) |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) ج: 1 |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی
شیعه - کتاب‌شناسی نویسندگان شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | Z 7835 /الف5ث7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مرآة الكتب، اثر على بن موسى بن محمدشفيع، معروف به ثقةالاسلام تبريزى با تحقيق محمدعلى حائرى، تراجم علماى اماميه و آثار ايشان مى‌باشد كه بعد از عصر شيخ طوسى تا زمان مؤلف زندگى مى‌كرده‌اند.
كتاب به زبان عربى و در اوايل قرن چهاردهم قمرى نوشته شده است.
سبب تأليف كتاب، خلأيى است كه نویسنده در آثار گذشتگان و مرتب نبودن آنها بر اساس علم فهرست احساس نموده است[۱]
كتاب حاضر، يكى از آثار مفيد تاريخى عربى است كه در كتاب‌شناسى كتب شيعه، تدوين گرديده است[۲]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از آقايان سيد محمود مرعشى نجفى و محقق و مقدمه مفصلى از مؤلف آغاز و مطالب كه به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده، در دو مقصد، در پنج جلد سامان يافته است.
نویسنده در ذكر اسامى كتب، به‌خلاف كتب لغت، حروف اول آنها را مورد لحاظ قرار داده است؛ چه آن حروف، جزء حروف اصلى باشند يا حرف زايد. سپس مؤلف و فنى كه وى در آن مهارت داشته و اينكه كتاب به زبان عربى يا غير عربى است را ذكر نموده است. چنانچه درباره زبان كتاب چيزى نگفته باشد در غالب موارد زبان آن عربى است...
هدف نویسنده آن بوده كه در خلال معرفى كتاب‌ها، به عصر مؤلف، تاريخ وفات وى و گوشه‌هايى از زندگى او، در ذيل كتاب مشهور يا اولين كتابى كه از او ذكر مى‌گردد، اشاره كند و اگر كتاب ديگرى از همان نویسنده معرفى شد، به همان توضيح اوليه، ارجاع داده شده است[۳]
با توجه به اينكه بسيارى از مؤلفات علما، داراى اسم خاصى نيست - مثل رساله‌هايى كه در مسائل متنوع، نگاشته شده‌اند - و نيز برخى از آنان، داراى حواشى و شروحى بر نوشته‌هاى ديگران هستند، نویسنده در اين موارد، هركدام كه داراى اسم بوده را در باب مربوط به همان اسم قرار داده و شروح و حواشى را در ذيل اصل آن، معرفى كرده است و اگر احيانا آن شرح يا حاشيه خود اسم جداگانه‌اى داشته، آن را در باب خود، بدون تفصيل ذكر كرده و به تفصيل قبلى، ارجاع داده است[۴]
وى رساله‌هاى بدون نام را نيز تحت عنوان فنى كه آن رساله پيرامون آن نوشته شده، جاى داده است؛ مثلاًكل رساله‌هايى را كه درباره احكام فرعیه نوشته شده در ذيل عنوان «الفقه» به ترتيب حروف آورده است؛ چنان‌كه رساله‌هاى مربوط به حج را تحت عنوان «الحج» و به همين ترتيب در عناوين «الزكاة»، «الصلاة»، «الصوم»، «الضمان» و... به ترتيب حروف الفبا، تنظيم كرده است[۵]
گزارش محتوا
در مقدمه آقاى مرعشى، به اهميت اثر حاضر اشاره گرديده است[۶]
در مقدمه محقق، ضمن ذكر زندگى‌نامه نویسنده و توضيح نكاتى پيرامون اثر وى، به تقسيم‌بندى زير، در مورد كتبى كه درباره تراجم علما تدوين گرديده، پرداخته شده است:
- تراجمى كه شامل جميع اصناف علما و اعيان مى‌باشد، مانند: «وفيات الأعيان» ابن خلكان، «سير أعلام النبلاء» ذهبى، «الوافي بالوفيات» صفدى و «المنهل الصافي» اتابكى.
- كتبى كه احوال طبقه خاصى مانند ادبا، شعرا، اطبا، لغويين و نحات را منعكس مى‌كند.
- كتبى كه در احوال علماى مذهب خاصى تأليف گرديده است، مانند: «طبقات الشافعية»، «طبقات المالكية»، «أعيان الشيعة» و «طبقات أعلام الشيعة».
در اين مقدمه، از آثارى كه علماى شيعه در اين زمينه، پس از شيخ طوسى تدوين نموده‌اند نيز نام برده شده است كه برخى از آنها، عبارتند از: «الفهرست» شيخ منتجب‌الدين على بن بابويه رازى، «معالم العلماء» ابن شهرآشوب مازندرانى، «أمل الآمل» شيخ محمد بن حسن حر عاملى، «الدرجات الرفيعة» سيد على‌خان مدنى شيرازى، «رياض العلماء و حياض الفضلاء» عبدالله اصفهانى معروف به افندى، «روضات الجنات» علامه سيد محمدباقر خوانسارى اصفهانى، «الكنى و الألقاب» شيخ عباس قمى و..[۷]
مقدمه نویسنده در پنج فصل زير و يك خاتمه، تنظيم شده است:
در فصل اول، به اين نكته اشاره گرديده است كه در عصر صحابه، تدوين كتب معمول نبوده و حتى به دليل برخى ملاحظات، از آن ممانعت به عمل مى‌آمده است[۸]
پيرامون اين مطلب، نویسنده به نقل از كتاب «كشف الظنون»، به اختلاف موجود در مورد اولين كسى كه اقدام به تأليف كتاب نمود، پرداخته و اقوال مختلف را، نقل كرده است كه عبدالملك بن عبدالعزيز بن جريح بصرى (متوفى 155ق)، ابوالنضر سعيد بن ابى‌عربوبه (متوفى 156ق)، ربيع بن صبيح (متوفى 160ق) و ابومحمد رامهرمزى از جمله افراد مورد اختلاف، مى‌باشند[۹]
در فصل دوم، اين نكته بيان گرديده است كه اكثر كتب علماى ما، موجود نبوده و بسيارى از آنها در طول زمان از بين رفته‌اند[۱۰]
نویسنده در فصل سوم و چهارم، به‌صورت مختصر، شيوه كار خود و متفاوت بودن شيوه آن با شيوه كتب لغت را بيان نموده است[۱۱]
در فصل پنجم، تعدادى از كتب رجالى، نام برده شده است كه در وقت تأليف اين كتاب حاضر بوده و نویسنده پس از تدوين بيشتر مطالب آن، به آنها وقوف پيدا كرده است كه برخى از آنها، عبارتند از: «إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» شيخ حر عاملى، «إجازة السيد عبدالله بن السيد نورالدين بن السيد نعمةالله الجزائري»، «أمل الآمل في علماء جبل عامل» شيخ حر عاملى، «بحار الأنوار» مجلسى، «خلاصة الأثر في أعيان القرن الحادي عشر» محمد بن فضل‌الله، «خلاصة الأقوال في علم الرجال» آيت‌الله حسن بن يوسف بن مطهر حلى و..[۱۲]
در خاتمه، نكاتى پيرامون اقدامات مؤلف در تدوين اين اثر، بيان گرديده است[۱۳]
مقصد نخست، در تراجم علماى اماميه‌اى است كه مؤلفات آنها در مقصد دوم ذكر مى‌شود. برخى از اين علما، عبارتند از: مير آصف قزوينى صاحب «شرح خطبة الهمام»؛ مولى آقا بن عابدين بن رمضان معروف به فاضل دربندى؛ شيخ ابراهيم بن ابراهيم بن فخرالدين عاملى بازورى صاحب ديوان شعر صغير و كتاب رحلة المسافر؛ جمال‌الدين ابوسعيد بن الفرحان؛ ابوطالب استرآبادى و...
مقصد دوم، پيرامون ذكر اسماء كتب مى‌باشد. نام برخى از اين كتب، عبارت است از: «آثار الأبرار و أنوار الأخبار»، اثر سيد ابوالخير داعى ابن الرضا بن محمد علوى حسنى؛ «الآثارالدينية»، اثر شيخ ابوالحسن عبدالجبار بن احمد بن ابومطيع و..[۱۴]
وضعيت كتاب
فهرست موضوعات هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.
در پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع پرداخته شده است.
پانويس
- ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص11
- ↑ ر.ک: مقدمه مرعشى، ج1، ص5
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص59
- ↑ ر.ک: همان، ص60
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: مقدمه مرعشى، ج1، ص5
- ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص7
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص18
- ↑ ر.ک: همان، ص19
- ↑ ر.ک: همان، ص55
- ↑ ر.ک: همان، ص59-61
- ↑ ر.ک: همان، ص62
- ↑ ر.ک: خاتمه، ج1، ص68-73
- ↑ ر.ک: همان، ج3، ص272
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.