قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|قرشی (ابهام زدایی)}} | |||
'''مجاهد بن جبر قرشی مخزومی''' (21-104 یا 105ق)، از بزرگان مفسران تابعی و علمای ایرانی‌تبار علوم قرآن است. | '''مجاهد بن جبر قرشی مخزومی''' (21-104 یا 105ق)، از بزرگان مفسران تابعی و علمای ایرانی‌تبار علوم قرآن است. | ||
نسخهٔ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۴
| نام | قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | جبر |
| متولد | 21ق |
| محل تولد | مکه |
| رحلت | 104 یا 105ق |
| اساتید | امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) |
| برخی آثار | تفسير الإمام مجاهد بن جبر |
| کد مؤلف | AUTHORCODE45908AUTHORCODE |
مجاهد بن جبر قرشی مخزومی (21-104 یا 105ق)، از بزرگان مفسران تابعی و علمای ایرانی‌تبار علوم قرآن است.
ولادت
ابوالحجاج مجاهد فرزند جبر و یا جبیر مکی مخزومی، در سال 21 در مکه متولد شد[۱].
اساتید و شیوخ
علوم و فنون تفسیر و تأویل را از مولای خود امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) و ابن عباس اخذ کرد. برخی افزون بر این، جمع بسیاری از مشایخ او را مانند جابر بن عبدالله انصاری و ام‌سلمه و ام‌هانی دختر ابوطالب و جز ایشان یاد کرده‌اند[۲].
جایگاه علمی و اخلاقی
در تفسیر وی نشانه‌های بسیاری بر تفکر اشراقی و ایرانی و گرایش به عقل می‌توان یافت.
ابونعیم اصفهانی و ابن عساکر در تاریخ دمشق و دیگران می‌نویسند که مجاهد سه بار تفسیر خویش را بر ابن عباس عرضه کرد. تفسیر آیات قرآن کریم را یکان‌یکان سؤال می‌کرد. در کسب دانش بسیار کوشا بود. مردی متواضع و متفکر و دارای اخلاق حمیده بود و همیشه در افکار خود فرو رفته بود.
برای کسب علم هر دری را می‌زد و هیچ تکبری در این مورد نداشت. حتی به اهل کتاب برای کسب دانش مراجعه می‌کرد و بهره می‌گرفت. بعضی در این مورد از او انتقاد کرده‌اند. به مقام علمی و درجه بزرگ اجتهاد نائل گردید و نبوغ عظیم نشان داد و آوازه بلندی یافت و نامش محافل علمی سراسر اقالیم اسلامی را فراگرفت. شهرت بسیاری کسب کرد. بزرگان علم و فضل در مقابل او سر تعظیم فرود آوردند. او مقدم بر همه تابعین بود. حرص شدیدی به معرفت آیات و تفسیر آن‌ها داشت.
سفر کردن بسیار را خوش می‌داشت و در بلاد اسلامی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و در اکثر شهرها به تدریس مشغول می‌گشت. درازترین ایام عمر خویش را در مکه مکرمه و عراق سپری کرد. کرسی تدریس علوم قرآن کریم را در مسجد کوفه برپا کرد. جمعی بسیار از مفسران فریقین سنی و شیعی و استوانه‌های علوم قرآن کریم و قرائات، در حوزه او تربیت یافتند و از محضرش بهره‌مند گشتند.
ابن سعد در طبقات کبری وی را عالم ثقه و فقیه بزرگ و کثیر الحدیث و... دانسته است. شمس‌الدین محمد ذهبی، در «العبر» او را اعلم تابعین در تفسیر خوانده است. نویسنده «تذكرة الحفاظ» وی را مقری و مفسر و حافظ قرآن کریم وصف کرده است. در «ميزان الاعتدال» وی را یکی از اعلام ثبت اسلام و ثقه خوانده است که اجماع ملت بر امامت او متفق‌القول هستند. ابن عساکر متوفی 571ق در «تاریخ دمشق» از قول سفیان ثوری آورده است که: تفسیر قرآن کریم را از چهار نفر فراگیرید: سعید بن جبیر، مجاهد، عکرمه، ضحاک بن مزاحم. قتاده می‌گفت: اعلم تابعین در تفسیر قرآن مجید مجاهد است. یحیی بن معین و ابوزرعه و ابوعبدالرحمن نسایی همگی متفق‌القول بودند که مجاهد از تابعین مورد اعتماد و از اصحاب ابن عباس بوده است[۳].
شاگردان
بیش از سی نفر از شاگردان او را ابن حجر عسقلانی در «تهذیب» و ذهبی در «سير أعلام النبلاء» نام برده است. خلق بسیاری از محدثان و آشنایان علوم قرآن کریم و قراء از شاگردان مجاهد بودند که همگی بعد از وی در عراق و حجاز کرسی تدریس علوم قرآن مجید و تفسیر را به خود اختصاص دادند[۴].
مذهب مجاهد
برخی همچون: شیخ ابوالقاسم فرات کوفی، علی بن ابراهیم قمی، شیخ ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی، شیخ محمدصالح برغانی حایری و آیت‌الله خویی، مجاهد را از ثقات مفسران و محدثان شیعی دانسته‌اند[۵].
مبارزات مجاهد با حکام بنی‌امیه
مجاهد سخت با حکومت بنی‌امیه در ستیز بود و در این راه مرارت‌های بسیاری کشید و به زندان افتاد[۶].
وفات
مجاهد در سال 104ق، در مسجدالحرام در حال سجده از دنیا رفت[۷].
پانویس
منابع مقاله
- معرفت، محمدهادی، «تفسیر و مفسران»، مؤسسه فرهنگی التمهيد، ایران، قم، چاپ اول، 1379ش.
- شهیدی صالحی، عبدالحسین، «تفسیر مجاهد کهن‌ترین تفسیر»، بینات، تابستان 1376، شماره 14