۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'یه' به 'یه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[فاضل هندی، محمد بن حسن]] (نویسنده) | [[فاضل هندی، محمد بن حسن]] (نویسنده) | ||
[[ابراهیمی دینانی، غلامحسین]]( | |||
[[ابراهیمی دینانی، غلامحسین]](مقدمهنويس) | |||
[[دفتر نشر ميراث مکتوب]] (مصحح) | [[دفتر نشر ميراث مکتوب]] (مصحح) | ||
|- | |- | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۴: | ||
| شابک =964-90733-6-1 | | شابک =964-90733-6-1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =13922 | ||
| کتابخوان همراه نور =13922 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''حکمت خاقانیه''' تألیف [[فاضل هندی، محمد بن حسن|بهاءالدین محمد بن | '''حکمت خاقانیه''' تألیف [[فاضل هندی، محمد بن حسن|بهاءالدین محمد بن تاجالدین اصفهانی]](1062-1135ق)، مشهور به [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندی]]، شامل یک دوره مختصر منطق، طبیعیات و الهیات است که توسط [[ابراهیمی دینانی، غلامحسین|غلامحسین ابراهیمی دینانی]]، تصحیح شده است. | ||
==انگیزه تألیف== | ==انگیزه تألیف== | ||
| خط ۳۸: | خط ۴۱: | ||
اثر حاضر، یکی از کتابهای فلسفی- کلامی فاضل هندی است که بهصورت مستقل و جداگانه نوشته شده و مواضع فکری او را روشن میسازد. وی برخلاف سایر علمای زمان خود، دارای نثر ساده و قلم روانی است که میتواند مسائل بغرنج و پیچیده فلسفی-کلامی را به نحوی روشن و اسلوبی واضح تقریر و تحریر نماید<ref>ر.ک: همان، ص19-20</ref>. | اثر حاضر، یکی از کتابهای فلسفی- کلامی فاضل هندی است که بهصورت مستقل و جداگانه نوشته شده و مواضع فکری او را روشن میسازد. وی برخلاف سایر علمای زمان خود، دارای نثر ساده و قلم روانی است که میتواند مسائل بغرنج و پیچیده فلسفی-کلامی را به نحوی روشن و اسلوبی واضح تقریر و تحریر نماید<ref>ر.ک: همان، ص19-20</ref>. | ||
نویسنده دارای ابداعات و نوآوریهایی است که در | نویسنده دارای ابداعات و نوآوریهایی است که در بخشهای مختلف کتاب به چشم میخورد. کسانی که با مسائل علوم عقلی آشنایی دارند، بهخوبی میدانند که ابداع و نوآوری در فن منطق کار آسانی نبوده و کمتر کسی توانسته در این باب سخن تازه و بدیع بگوید<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۰: | ||
مسئله مهم دیگری که در بخش منطقیات این کتاب مطرح شده، مسئله حد تام و معرف نسبت به محدود و معرف است. نویسنده به مشکل مسئله دور در باب حد تام توجه داشته و کوشیده است بهنوعی این مشکل را حل نماید. او در آغاز به طرح این مشکل پرداخته و میگوید: «قومی رفتهاند به اینکه تعریف شئ ممکن نیست؛ زیرا که اگر معرف نفس معرف باشد، لازم میآید تعریف شئ به نفس و این مستلزم دور محال است و اگر جزء معرف باشد، لازم میآید که آن جزء، معرف نفس خود باشد؛ زیرا که آن جزء، معرف کل است و معرف کل، معرف جمیع اجزاء است؛ پس معرف خود خواهد بود»<ref>همان، ص20-21</ref>. | مسئله مهم دیگری که در بخش منطقیات این کتاب مطرح شده، مسئله حد تام و معرف نسبت به محدود و معرف است. نویسنده به مشکل مسئله دور در باب حد تام توجه داشته و کوشیده است بهنوعی این مشکل را حل نماید. او در آغاز به طرح این مشکل پرداخته و میگوید: «قومی رفتهاند به اینکه تعریف شئ ممکن نیست؛ زیرا که اگر معرف نفس معرف باشد، لازم میآید تعریف شئ به نفس و این مستلزم دور محال است و اگر جزء معرف باشد، لازم میآید که آن جزء، معرف نفس خود باشد؛ زیرا که آن جزء، معرف کل است و معرف کل، معرف جمیع اجزاء است؛ پس معرف خود خواهد بود»<ref>همان، ص20-21</ref>. | ||
همانسان که در این عبارت مشاهده میشود، مشکل لزوم دور در مورد مسئله حد تام یک مشکل جدی است و باید بهنوعی معقول از تنگنای آن بیرون رفت. مشکل لزوم دور در مورد حد تام بسیار شبیه است به آنچه نزد اندیشمندان مغرب زمین تحت عنوان حلقه انتقادی یا دور هرمنوتیکی مطرح شده است. دور هرمنوتیکی نزد اندیشمندان مغرب زمین به این صورت است که گفته میشود: «فهم اجزاء یک شئ برای فهم کل آن، همواره ضروری است. | همانسان که در این عبارت مشاهده میشود، مشکل لزوم دور در مورد مسئله حد تام یک مشکل جدی است و باید بهنوعی معقول از تنگنای آن بیرون رفت. مشکل لزوم دور در مورد حد تام بسیار شبیه است به آنچه نزد اندیشمندان مغرب زمین تحت عنوان حلقه انتقادی یا دور هرمنوتیکی مطرح شده است. دور هرمنوتیکی نزد اندیشمندان مغرب زمین به این صورت است که گفته میشود: «فهم اجزاء یک شئ برای فهم کل آن، همواره ضروری است. درحالیکه برای فهم اجزاء آن شیء بالضروره باید کل آن شئ فهمیده شود». همانسان که مشاهده میشود، مشکل بزرگ دور هرمنوتیکی همواره به فهم یک کل و اجزای آن مربوط میگردد و این همان چیزی است که در مورد حد تام منطقی و محدود آن نیز صادق است. البته دور هرمنوتیکی در مغرب زمین به اشکال گوناگون بیان گشته است، ولی محور اصلی همه آنها جز مسئله کل اجزای آن چیز دیگری نیست<ref>همان</ref>. | ||
نویسنده در بخش طبیعیات نیز به بررسی مسائل پرداخته و با اینکه از طرفداران سرسخت حکمت مشائی شناخته میشود، در برخی موارد نظریه حکمای اشراقی را ترجیح داده است. او در باب حقیقت جسم به نقل اقوال پرداخته و سرانجام نظر حکمای اشراقی را ارجح اقوال شناخته است.<ref>همان، ص22</ref>. | نویسنده در بخش طبیعیات نیز به بررسی مسائل پرداخته و با اینکه از طرفداران سرسخت حکمت مشائی شناخته میشود، در برخی موارد نظریه حکمای اشراقی را ترجیح داده است. او در باب حقیقت جسم به نقل اقوال پرداخته و سرانجام نظر حکمای اشراقی را ارجح اقوال شناخته است.<ref>همان، ص22</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۲: | ||
حدوث زمانی عالم و خلق از عدم- یعنی مسبوق به نیستی بودن موجودات- از جمله مسائلی است که در این رساله مورد بحث و بررسی واقع شده است. کسانی که با فلسفه اسلامی آشنایی دارند، بهخوبی میدانند که قول به حدوث زمانی عالم بدون اتکای به حرکت جوهری مستلزم مشکلاتی است که رها شده از آنها چندان آسان نیست؛ به همین جهت است که بزرگان فلاسفه پیش از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] از طریق قول به حدوث ذاتی و یا با پذیرفتن حدوث دهری به راه حل این مشکل نزدیک شدهاند<ref>همان، ص26</ref>. | حدوث زمانی عالم و خلق از عدم- یعنی مسبوق به نیستی بودن موجودات- از جمله مسائلی است که در این رساله مورد بحث و بررسی واقع شده است. کسانی که با فلسفه اسلامی آشنایی دارند، بهخوبی میدانند که قول به حدوث زمانی عالم بدون اتکای به حرکت جوهری مستلزم مشکلاتی است که رها شده از آنها چندان آسان نیست؛ به همین جهت است که بزرگان فلاسفه پیش از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] از طریق قول به حدوث ذاتی و یا با پذیرفتن حدوث دهری به راه حل این مشکل نزدیک شدهاند<ref>همان، ص26</ref>. | ||
[[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندی]] در آثار خود از حرکت جوهری که از کشفیات صدرالمتألهین بشمار میآید سخن نگفته است. درباره حدوث دهری نیز که از آثار فکری میرداماد محسوب میگردد بحث و بررسی به عمل نیاورده است. | [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندی]] در آثار خود از حرکت جوهری که از کشفیات صدرالمتألهین بشمار میآید سخن نگفته است. درباره حدوث دهری نیز که از آثار فکری میرداماد محسوب میگردد بحث و بررسی به عمل نیاورده است. درعینحال روی مسئله خلق از عدم و حدوث عالم تکیه کرده و منکر-حتی مردد در آن- را کافر دانسته است<ref>همان</ref>. | ||
آنچه او در رساله بینش غرض آفرینش ابراز داشته همان چیزی است که همه متکلمان روی آن اصرار ورزیدهاند. کسانی که بدون در نظر گرفتن حرکت جوهری جهان، روی حدوث زمانی عالم اصرار | آنچه او در رساله بینش غرض آفرینش ابراز داشته همان چیزی است که همه متکلمان روی آن اصرار ورزیدهاند. کسانی که بدون در نظر گرفتن حرکت جوهری جهان، روی حدوث زمانی عالم اصرار میورزند، ناچار ملاک احتیاج معلول به علت را حدوث میشناسند. این مسئله همان مسئلهای است که میان متکلمان و فلاسفه مورد اختلاف بوده و سالهای متمادی در مورد آن با یکدیگر جنگ و ستیز داشتهاند. حکما در مقابل متکلمان بر این عقیدهاند که ملاک نیازمندی معلول به علت جز امکان چیز دیگری نیست. نویسنده در این کتاب، نسبت به این مسئله موضعی اتخاذ کرده که نه متکلمان آن را میپذیرند و نه فلاسفه میتوانند از آن خرسند باشند. او معتقد است که ملاک احتیاج معلول به علت، تنها حدوث نیست، چنانکه امکان نیز بهتنهایی ملاک احتیاج معلول به علت شناخته نمیشود. بهاینترتیب در نظر [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندی]] امکان همراه با حدوث ملاک نیازمندی به علت است.<ref>همان، ص26-27</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۸: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
| خط ۹۳: | خط ۹۶: | ||
[[رده:فلسفه اسلامی]] | [[رده:فلسفه اسلامی]] | ||