عضدالملک، علیرضاخان قوانلو

عضدالملک، علیرضا بن موسی

نام	عضدالملک، علیرضا بن موسی
نام‌های دیگر	ایلخانی، ع‍ل‍ی‍رض‍اخ‍ان ق‍وان‍ل‍و ای‍ل‍خ‍ان‍ی‌، ع‍ل‍یرض‍ا ب‍ن‌ م‍وس‍ی‌
نام پدر	موسی خان
متولد	1201ش برابر با 1238ق
محل تولد	تهران
رحلت	۱۵ شهریور ۱۲۸۹ش
اساتید
برخی آثار	‏سفرنامه عضدالملک به عتبات
کد مؤلف	AUTHORCODE04056AUTHORCODE

علیرضاخان قوانلو ایلخانى قاجار عضدالملی (1201-1289ش)، پسر موسی خان، دایی ناصرالدین شاه سیاستمدار بزرگ دوره قاجار و اولین نایب السلطنه احمد شاه، وزیر عدلیه ناصرالدین شاه، رابط میان ناصرالدین شاه و عده‌ای از علما در وقایع تحریم تنباکو، مامور و فرستاده ویژه شاه برای نصب خشت‌های طلایی برای گنبد عسگرین در کاظمین، خوانسالار و مُهردار ویژه دربار، عهده دار ایلخانی و ایلات قاجار

ولادت

او فرزند میرزاموسی خان و برادرزاده مهدعلیا در سال 1201ش برابر با 1238ق در تهران متولد شد. در زمان سلطنت محمدشاه، سالهاى اول سلطنت ناصرالدین شاه، غلام‌بچه‌اى بیش نبود و در سال 1271ق. پیشخدمت خاصه شاه گردید. در سال 1285ق. پس از درگذشت میرزا محمدحسین قزوینى، ملقب به عضدالملی و در همین سال مهردار شاه نیز شد.

مناصب

در سفر عتبات در سال 1287ق. و نیز سفر اروپا در سال1290ق. با ناصرالدین‌شاه همسفر بود و در دربار به مناصب متعددى رسید. در سفر دوم ناصرالدین‌شاه به اروپا از همراهان شاه بود. در سال 1288ق. به سمت خوانسالارى تعیین شد و ضمناً حیومت مازندران نیز به وى واگذار گردید. در سال1290ق. علاوه بر داشتن سمتهاى خوانسالارى و مهردارى شاه، عهده‌دار ایلخانى‌گرى ایل قاجار نیز بود.

در سال1292ق. به جاى میرزا یاظم‌خان نورى نظام‌الملی، وزیر دادگسترى شد. شاه در شعبان 1304ق. عضدالملی را رئیس صندوق عدالت یعنى وزارت دادگسترى یرد. عضدالملی در واقعه رژى و شورش مردم در سال 1309ق. رابط بین شاه و علما بود. پس از آنیه محمدعلیشاه در تاریخ جمعه 28 تیر1288ش. به سفارت روس در زرگنده، پناهنده شد، توسط مجلس از تخت و تاج سلطنت رسماً محروم گردید و پس از آنیه ولیعهد و فرزند خردسال او احمد میرزا به جاى پدر به پادشاهى رسید و عضدالملی قاجار به نیابت سلطنت برگزیده شد و تا زمانى یه احمد شاه به بلوغ نرسیده بود، سمت نیابت سلطنت را براى خود محفوظ داشت.

عضدالملی از مخالفان جدى اعدام شیخ فضل‌الله نورى بود و پس از این واقعه دستور داد تا مراسم تعزیتى براى وى برپا دارند. وى همچنین از اعتماد مرحوم آخوند خراسانى نیز بهره‌مند بود و میتوبات متعدد متبادله بین او (به عنوان نایب السلطنه مشروطه) و آخوند در مشروطه دوم، گواه این امر است. در واقع، نقطه امید مشروطه خواهان اصیل و متشرع براى اصلاح امور مشروطه به‌شمار مى‌رفت. علیرضاخان عضدالملی یی سال بیشتر در منصب نایب‌السلطنگى برقرار نماند.

وفات

عضدالملک در ۱۵ شهریور ۱۲۸۹ش برابر با رمضان ۱۳۲۸ق درگذشت و در مقبره‏ ناصرالدین شاه در حضرت عبدالعظیم مدفون گردید

آثار

سفرنامه عضدالملی به عتبات.

وابسته‌ها

سفرنامه عضد الملک به عتبات