۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی' به 'بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی'
جز (جایگزینی متن - 'خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین' به 'خوانساری، سید محمدباقر بن زین‌العابدین') |
جز (جایگزینی متن - 'بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی' به 'بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی]] (نويسنده) | [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی]] (نويسنده) | ||
[[طباطبایی، مهدی]] (محقق) | [[طباطبایی، مهدی]] (محقق) | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =4 | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00853 | ||
| کتابخوان همراه نور =00853 | | کتابخوان همراه نور =00853 | ||
| کد پدیدآور = 101 | | کد پدیدآور = 101 | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''مصابيح الأحكام'''، اثر [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|علامه سید محمدمهدی طباطبایی]]، معروف به [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] (1155-1212ق)، به زبان عربی است که با تحقیق و تصحیح سید مهدی طباطبایی و [[صانعی، فخرالدین|فخرالدین صانعی]] به چاپ رسیده است. | '''مصابيح الأحكام'''، اثر [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|علامه سید محمدمهدی طباطبایی]]، معروف به [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] (1155-1212ق)، به زبان عربی است که با تحقیق و تصحیح سید مهدی طباطبایی و [[صانعی، فخرالدین|فخرالدین صانعی]] به چاپ رسیده است. | ||
==نام‌های دیگر کتاب== | ==نام‌های دیگر کتاب== | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==انتساب کتاب== | ==انتساب کتاب== | ||
برخی از بزرگان تردید نموده‌اند که آیا «مصابيح الأحكام» از تألیفات [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|سید بحرالعلوم]] است یا از نگاشته‌های شاگردان وی، اما دقت در کتاب و نحوه ورود و خروج در مباحث آن و شهرتی که در این‌باره وجود دارد، هرگونه شک و تردیدی را در مورد صحت انتساب این کتاب به [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|علامه بحرالعلوم]] برطرف می‌سازد<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>. | برخی از بزرگان تردید نموده‌اند که آیا «مصابيح الأحكام» از تألیفات [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سید بحرالعلوم]] است یا از نگاشته‌های شاگردان وی، اما دقت در کتاب و نحوه ورود و خروج در مباحث آن و شهرتی که در این‌باره وجود دارد، هرگونه شک و تردیدی را در مورد صحت انتساب این کتاب به [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|علامه بحرالعلوم]] برطرف می‌سازد<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
## عظمت جایگاه فقه و منصب فقیه<ref>ر.ک: همان، ص50</ref>. | ## عظمت جایگاه فقه و منصب فقیه<ref>ر.ک: همان، ص50</ref>. | ||
# فقه مقارن: | # فقه مقارن: | ||
[[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] از چنان تسلطی بر مباحث فقهی - کلامی عامه برخوردار بوده است که در سفر خود به بیت‌الله الحرام، در شهر مکه به تدریس پرداخته و بسیاری از پیروان مذاهب چهارگانه اهل سنت در آن شرکت نموده‌اند. با توجه به این ویژگی، سید در این کتاب نیز به‌مناسبت متعرض اقوال و آرای اهل سنت گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] از چنان تسلطی بر مباحث فقهی - کلامی عامه برخوردار بوده است که در سفر خود به بیت‌الله الحرام، در شهر مکه به تدریس پرداخته و بسیاری از پیروان مذاهب چهارگانه اهل سنت در آن شرکت نموده‌اند. با توجه به این ویژگی، سید در این کتاب نیز به‌مناسبت متعرض اقوال و آرای اهل سنت گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | ||
# بررسی گسترده نظریات گوناگون فقهی: | # بررسی گسترده نظریات گوناگون فقهی: | ||
شاید بتوان گفت [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب «جواهر الكلام»]] در کتاب خود برای نقل اقوال مختلف از «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» استاد خود [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سید جواد عاملی]] استفاده نموده است. «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» در نقل اقوال مختلف، معروف و مشهور است. با توجه به این نکته که [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سید جواد عاملی]]، شاگرد [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|سید بحرالعلوم]] است و تعداد بسیاری از این اقوال را با استفاده از کتاب استاد خود نقل نموده است، می‌توان نتیجه گرفت که مؤلف «مصابيح الأحكام» در این عرصه نیز پیش‌گام بوده و تمامی اقوال و آرا را مراجعه نموده و خود استخراج کرده است. عظمت این عمل، آنگاه بیشتر نمود پیدا می‌کند که توجه کنیم مؤلف در یک فرع فقهی که در شش صفحه بیان شده است، بیش از چهل نفر از فقهای شیعه را نام برده و همچنین به نام بیش از شصت کتاب تصریح کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | شاید بتوان گفت [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب «جواهر الكلام»]] در کتاب خود برای نقل اقوال مختلف از «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» استاد خود [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سید جواد عاملی]] استفاده نموده است. «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» در نقل اقوال مختلف، معروف و مشهور است. با توجه به این نکته که [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سید جواد عاملی]]، شاگرد [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سید بحرالعلوم]] است و تعداد بسیاری از این اقوال را با استفاده از کتاب استاد خود نقل نموده است، می‌توان نتیجه گرفت که مؤلف «مصابيح الأحكام» در این عرصه نیز پیش‌گام بوده و تمامی اقوال و آرا را مراجعه نموده و خود استخراج کرده است. عظمت این عمل، آنگاه بیشتر نمود پیدا می‌کند که توجه کنیم مؤلف در یک فرع فقهی که در شش صفحه بیان شده است، بیش از چهل نفر از فقهای شیعه را نام برده و همچنین به نام بیش از شصت کتاب تصریح کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# عصاره نظریات رجالی مؤلف: | # عصاره نظریات رجالی مؤلف: | ||
[[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] از جمله نام‌آورانی است که در علم رجال نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و نظریات رجالی ایشان مورد توجه عالمان و فقیهان شیعی می‌باشد و می‌توان گفت عصاره نظریات رجالی مؤلف در این کتاب منعکس شده است؛ مانند صحیحه دانستن روایات ابراهیم بن هاشم و قول به وثاقت محمد بن سنان و احمد بن یحیی و...<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] از جمله نام‌آورانی است که در علم رجال نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و نظریات رجالی ایشان مورد توجه عالمان و فقیهان شیعی می‌باشد و می‌توان گفت عصاره نظریات رجالی مؤلف در این کتاب منعکس شده است؛ مانند صحیحه دانستن روایات ابراهیم بن هاشم و قول به وثاقت محمد بن سنان و احمد بن یحیی و...<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# آرای خاص و متفردات: | # آرای خاص و متفردات: | ||
می‌توان در این کتاب که مهم‌ترین کتاب فقهی مؤلف است، برخی از نظریات خاص و متفردات وی را یافت؛ به‌عنوان نمونه، مؤلف در مبحث «حكم ماء البئر»، پس از بیان پنج نظریه موجود در مسئله، قول دوم، یعنی طهارت ماء بئر را مطلقا پذیرفته و دلائل خود را بیان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>. | می‌توان در این کتاب که مهم‌ترین کتاب فقهی مؤلف است، برخی از نظریات خاص و متفردات وی را یافت؛ به‌عنوان نمونه، مؤلف در مبحث «حكم ماء البئر»، پس از بیان پنج نظریه موجود در مسئله، قول دوم، یعنی طهارت ماء بئر را مطلقا پذیرفته و دلائل خود را بیان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
محققین تمامی مواردی را که مؤلف تنها به آن اشاره نموده و تلاش بیشتر برای بازیابی قائلین به آن را برعهده خواننده کتاب نهاده است، استخراج کرده‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>. | محققین تمامی مواردی را که مؤلف تنها به آن اشاره نموده و تلاش بیشتر برای بازیابی قائلین به آن را برعهده خواننده کتاب نهاده است، استخراج کرده‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
## دقت‌های رجالی: | ## دقت‌های رجالی: | ||
خواننده در پاورقی کتاب از برخی تذکرات رجالی نیز بهره‌مند می‌‌شود؛ به‌عنوان مثال، [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] ضمن نقل روایتی از اسماعیل بن ابی‌زیاد (معروف به سکونی)، پس از اشکال در سند آن می‌فرماید: «این روایت از این جهت که سکونی و نوفلی، هر دو عامی هستند، مخدوش می‌باشد». محققین ضمن پذیرفتن بیان مؤلف درباره سکونی، به نقد سخن وی در مورد نوفلی می‌پردازند و تصریح می‌کنند که به کسی یا کسانی که با مؤلف در این عقیده هماهنگ باشند و به آن تصریح کنند، دست نیافتند و سپس کلام مرحوم نجاشی را که به نوفلی آن‌هم در پایان عمر نسبت غلو داده است، نقل می‌کنند<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>. | خواننده در پاورقی کتاب از برخی تذکرات رجالی نیز بهره‌مند می‌‌شود؛ به‌عنوان مثال، [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|بحرالعلوم]] ضمن نقل روایتی از اسماعیل بن ابی‌زیاد (معروف به سکونی)، پس از اشکال در سند آن می‌فرماید: «این روایت از این جهت که سکونی و نوفلی، هر دو عامی هستند، مخدوش می‌باشد». محققین ضمن پذیرفتن بیان مؤلف درباره سکونی، به نقد سخن وی در مورد نوفلی می‌پردازند و تصریح می‌کنند که به کسی یا کسانی که با مؤلف در این عقیده هماهنگ باشند و به آن تصریح کنند، دست نیافتند و سپس کلام مرحوم نجاشی را که به نوفلی آن‌هم در پایان عمر نسبت غلو داده است، نقل می‌کنند<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>. | ||
در پایان باید به این نکته اشاره نمود که اگرچه این‌گونه تحقیق تمام و کامل، آن‌‌چنان ارزشمند است که یک یا چند کاستی در آن به چشم نمی‌آید، لیکن با تمام آنچه در قسمت‌های قبلی این نوشتار به آن اشاره گردید و توجه به این مطلب که مجلدات بعدی این اثر ارجمند نیز در راه است، به برخی کاستی‌های در تحقیق اشاره می‌گردد: | در پایان باید به این نکته اشاره نمود که اگرچه این‌گونه تحقیق تمام و کامل، آن‌‌چنان ارزشمند است که یک یا چند کاستی در آن به چشم نمی‌آید، لیکن با تمام آنچه در قسمت‌های قبلی این نوشتار به آن اشاره گردید و توجه به این مطلب که مجلدات بعدی این اثر ارجمند نیز در راه است، به برخی کاستی‌های در تحقیق اشاره می‌گردد: | ||