بحوث في فقه عقد البيع

‏بحوث في فقه عقد البيع
پدیدآوران	حیدری، کمال (نويسنده) بطاط، زيد احمد (محرر)
ناشر	مؤسسة الهدي للطباعة و النشر
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	مجلد1: 2013م , 1434ق,
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بحوث في فقه عقد البيع، تقریرات درس فقه سید کمال حیدری (معاصر) به قلم شاگردش سید زید احمد بطاط، به زبان عربی است. این اثر در واقع شرح بر مبحث «بیع» از کتاب مکاسب محرمه شیخ مرتضی انصاری (متوفی 1281ق) است.

کتاب با تقریظ سید کمال حیدری در تأیید تقریرات شاگردش آغاز شده است. پس‌ازآن احمد بطاط در ضمن مقدمه تحقیقی‌اش ابتدا به‌اختصار شخصیت علمی شیخ انصاری و جایگاه خود و کتابش در بین منابع فقهی را معرفی کرده است. شیخ انصاری آثار ارزشمندی در فقه و اصول نوشته است. از جمله این آثار کتاب مکاسب است که مشتمل بر مباحث: مکاسب محرمه، بیع و خیارات و از مهم‌ترین کتب فقهی در برنامه آموزشی حوزه است. در کتاب حاضر بحث پیرامون مبحث «بیع» کتاب مکاسب است.

ملاحظه حجم تعلیقات و شروح فقها و علمای شیعه بر کتاب مکاسب دلیل کافی بر اهمیت این اثر است. در این میان کتاب بیع از مکاسب شیخ ویژگی خاصی دارد که جایگاه رفیع و مقام علمی برجسته‌ای را برای نویسنده‌اش فراهم کرده است. احاطه کامل بر اقوال و آراء متعدد فقهی، دقت در طرح مسائل و قدرت بر تحلیل و مناقشه آن‌ها ملکه دقت و تأمل و تحلیل را برای دانشجو و طالب این علم، رشد می‌دهد و صلاحیت مطالعه در مباحث فقهی گسترده‌تر در مرحله درس خارج را به او عطا می‌کند.

این مباحث را سید کمال حیدری در سال 1416ق برای طلاب حوزه علمیه قم در شرح کتاب بیع مکاسب ارائه کرده است.

مقرر اثر در تبیین شیوه نگارش مباحث تصریح کرده که بنای بر تدوین کتاب به روش آسان نداشته است؛ چراکه عمق و دقت در عین اختصار در عبارات از ویژگی‌های کتاب بیع است. تعلیقات و حواشی بر کتاب نیز حجم زیادی است که تلاش مضاعف و تتبع در مباحث کتب فقهی را می‌طلبد.

فعالیت‌های تحقیقی احمد بطاط بر این اثر به شرح ذیل است:

1. تقسیم بحث و انتخاب عناوین مستقل برای بعضی مباحث، به‌گونه‌ای که متن به چند مبحث و مباحث به مسائل و مسائل به عناوین تفصیلی به‌حسب مقدار مطالبی که مسئله دارد، تقسیم شده است.
2. مهم در شناخت هر مسئله‌ای اطلاع از سیر تاریخی و آگاهی از تاریخ طرح آن مسئله در مباحث فقهی است؛ لذا در ابتدای هر مسئله عنوان مستقلی ذکر شده که در آن تاریخ مسئله و در آخر اقوال فقها در مسئله معرفی شده است. در ذکر تاریخ وفات هر فقیه در «تاریخ مسئله» برای روشن شدن تسلسل زمانی آن است.
3. بسیاری از مسائل، نیازمند روشن شدن موضع بحث و اظهار آن هستند؛ تا خواننده مدخل بحث و مناقشه را بداند و صورت مطلب و خط سیر آن از خلال بیان آنچه اصطلاحاً تحریر محل نزاع گفته می‌شود روشن شود. برای این هدف در ابتدای هر مسئله بحثی با عنوان «تحریر محل نزاع» آمده است.
4. در بسیاری مباحث، نام نویسنده ذکر نشده یا اشاره به قول یا مناقشه یا اشکالی شده، بدون این‌که آن قول نقل شود یا این‌که نقل به معنی شده است؛ لذا به‌قدر امکان عین اقوال از مصادر اصلی آن نقل شده است؛ تا خواننده بر آن اطلاع یابد و کوشش مراجعه و تتبع در دسترس او قرار گیرد.
5. در شرح به بیان کلام مصنف و توضیح آن بسنده شده و تفصیل و مناقشات یا اضافاتی هرچند در فهم کلام ضروری بوده ذکر نشده است تا خواننده در انشعاب بحث گم نشود.
6. ازآنجاکه کتاب مکاسب در مرحله عالی در درس خارج تدریس می‌شود، طلبه به‌ناچار باید بر بعضی تفاصیل پیرامون مباحث مطروحه در کتاب اطلاع یابد. لذا نویسنده توضیحاتی را ذیل عنوان «زیادة و تحقیق» آورده است.
7. در انتهای هر مسئله مبحثی با عنوان «أضواء علی النص» آمده که شرح و تبیین عبارات کتاب است و ماقبل و مابعدش را به هم مرتبط کرده است.
8. فهرست مطالب و مصادر در انتهای اثر ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.