تلخيص كتاب العبارة: تفاوت میان نسخه‌ها

تلخيص كتاب العبارة
تلخيص كتاب العبارة
پدیدآوران	ابن رشد، محمد بن احمد (نویسنده)
ناشر	الهيئة المصرية العامة للکتاب
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1981م
چاپ	1
موضوع	ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۱:۳۳

تلخيص كتاب العبارة، چنان‌که از نام آن پیداست، خلاصه‌ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» ارسطو است که توسط ابن رشد، صورت گرفته است.

شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‌شوند، خلاصه‌های نوشته‌های ارسطو که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‌باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‌دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‌افزاید؛ به‌گونه‌ای که اثر به‌صورت نوشته مستقلی آشکار می‌شود که گفته‌های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‌توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‌خورد^[۱].

کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‌گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‌های ارسطو در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‌باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است.^[۲].

در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که ابن رشد، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب ارسطو را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب ارسطو، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‌گونه که مطالب کتاب ارسطو را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب ارسطو می‌باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام ارسطو را نقل می‌کند) – مگر در چند مورد - موضعی که ارسطو بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‌که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است.^[۳].

ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‌باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‌باشد^[۴].

چنان‌که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‌مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‌باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که ارسطو و ابن رشد، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‌اند، فراهم می‌سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند ارسطو، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است.^[۵].

در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‌حسب این متقابلات توضیح داده شده است.^[۶].

ابن رشد فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده^[۷] و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است.^[۸]. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است.^[۹].

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» ابن رشد با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.^[۱۰].

پانویس

↑ ر.ک: خراسانی، شرف‌الدین، ج3، ص560-‎561
↑ ر.ک: مقدمه نخست، ص13
↑ ر.ک: مقدمه دوم، ص17
↑ ر.ک: همان، ص17-‎18
↑ ر.ک: همان، ص20
↑ ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83
↑ ر.ک: همان، ص84-‎97
↑ ر.ک: همان، ص105-‎108
↑ ر.ک: همان، ص117-‎124
↑ ر.ک: پاورقی، ص87

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.
خراسانی، شرف‌الدین، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

وابسته‌ها

[1] ر.ک: خراسانی، شرف‌الدین، ج3، ص560-‎561

[2] ر.ک: مقدمه نخست، ص13

[3] ر.ک: مقدمه دوم، ص17

[4] ر.ک: همان، ص17-‎18

[5] ر.ک: همان، ص20

[6] ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83

[7] ر.ک: همان، ص84-‎97

[8] ر.ک: همان، ص105-‎108

[9] ر.ک: همان، ص117-‎124

[10] ر.ک: پاورقی، ص87

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-<div class="wikiInfo">
+| تصویر =NUR01711J1.jpg
-[[پرونده:NUR01711J1.jpg|بندانگشتی|تلخيص كتاب العبارة]]
+| عنوان =تلخيص كتاب العبارة
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| پدیدآوران =
-|+
+[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نویسنده)
-|-
-! نام کتاب!! data-type="bookName" |تلخيص كتاب العبارة
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-| data-type="otherBookNames" |
-|-
-|پدیدآورندگان
-| data-type="authors" |[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نویسنده)
-[[هريدي، احمد عبدالمجيد]] (مقدمه‌نويس و مصحح)
-[[باترورث، چارلز ادوين]] (مقدمه‌نويس و مصحح)
-[[قاسم، محمود محمد]] ( محقق)
-|-
 |زبان
-| data-type="language" |عربي
+| زبان =عربی
-|-
+| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
-|کد کنگره
+| موضوع =
-| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
+ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره
-|-
-|موضوع
-| data-type="subject" |ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره
 فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
-|-
 |ناشر
-| data-type="publisher" |الهيئة المصرية العامة للکتاب
+| ناشر =
-|-
+الهيئة المصرية العامة للکتاب
-|مکان نشر
+| مکان نشر =مصر - قاهره
-| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره
+| سال نشر = 1981م
-|-
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01711AUTOMATIONCODE
-|سال نشر
+| چاپ =1
-| data-type="publishYear" | 1981م
+| تعداد جلد =1
-|- class="articleCode"
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =01711
-|کد اتوماسیون
+| کتابخوان همراه نور =01711
-| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE
+| کد پدیدآور =
-|}
+| پس از =
-</div>
+| پیش از =
+}}
+'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‌که از نام آن پیداست، خلاصه‌ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» [[ارسطو]] است که توسط [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، صورت گرفته است.
+شرح‎های ابن رشد بر آثار [[ارسطو]] را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‌شوند، خلاصه‌های نوشته‌های [[ارسطو]] که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‌باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن [[ارسطو]] را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‌دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‌افزاید؛ به‌گونه‌ای که اثر به‌صورت نوشته مستقلی آشکار می‌شود که گفته‌های [[ارسطو]] و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‌توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‌خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‌الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.
-'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» [[ارسطو]] است که توسط [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، صورت گرفته است.
+کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‌گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‌های [[ارسطو]] در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‌باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است.<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.
-شرح‎های ابن رشد بر آثار [[ارسطو]] را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های [[ارسطو]] که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن [[ارسطو]] را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های [[ارسطو]] و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.
+در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب [[ارسطو]] را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب [[ارسطو]]، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‌گونه که مطالب کتاب [[ارسطو]] را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب [[ارسطو]] می‌باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام [[ارسطو]] را نقل می‌کند) – مگر در چند مورد - موضعی که [[ارسطو]] بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‌که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است.<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.
-کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های [[ارسطو]] در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.
+ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‌باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص17-‎18</ref>.
-در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب [[ارسطو]] را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب [[ارسطو]]، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب [[ارسطو]] را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب [[ارسطو]] می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام [[ارسطو]] را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که [[ارسطو]] بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.
+چنان‌که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‌مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‌باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که [[ارسطو]] و [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‌اند، فراهم می‌سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند [[ارسطو]]، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است.<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.
-ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‎باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص17-‎18</ref>.
+در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‌حسب این متقابلات توضیح داده شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83</ref>.
-چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که [[ارسطو]] و [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند [[ارسطو]]، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.
+[[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است.<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است.<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.
-در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‎حسب این متقابلات توضیح داده شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83</ref>.
-[[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.
 فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.
-در پاورقی‎ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص87</ref>.
+در پاورقی‌ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: پاورقی، ص87</ref>.
-==پانویس ==
+==پانویس==
-<references />
+<references/>
 ==منابع مقاله==
 # مقدمه و متن کتاب.
-# خراسانی، شرف‎الدین، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
+# خراسانی، شرف‌الدین، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
-== وابسته‌ها ==
-==پیوندها==
+==وابسته‌ها==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/11569 مطالعه کتاب تلخيص كتاب العبارة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
+{{وابسته‌ها}}
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
@@ خط ۸۵: / خط ۶۲: @@
 [[رده:عصر صاحب نظران فلسفه اسلامی]]
-[[رده:25 آبان الی 24 آذر]]