محاضرات في أصول الفقه؛ شرح الحلقة الثانية: تفاوت میان نسخه‌ها

شرح الحلقه الثانیه

[[رفاعی، عبدالجبار]] (شارح)

== ساختار ==

كتاب، در دو جلد تنظيم شده كه جلد اول و دوم هر كدام، مشتمل بر يك تمهيد و سه بخش است.

== گزارش محتوا ==

كتاب، با بحش تمهيد آغاز شده و تعريف، موضوع و فايده علم اصول در ابتداى آن، به‌صورت مشروح مطرح گرديده است.

احكام واقعى و ظاهرى و فرق ميان آن دو، بحث امارت و اصول و تفاوت آن دو با يك‌ديگر، قضيه حقيقيه و خارجيه و اختلاف آنها و هم‌چنين بحث حجيت قطع و علم اجمالى و قطع طريقى و موضوعى از ديگر مباحث بخش تمهيد است.

در بخش نخست، بحث تحديد دلالات دليل شرعى مطرح و در ذيل آن مباحث متعددى مورد بررسى قرار گرفته است، از جمله دليل شرعى لفظى و دلالات تصورى و تصديقى، وضع و اقسام تعيينى و تعينى، اقسام علامات حقيقت و مجاز، اشتراك لفظى و معنوى و منشأ اشتراك و ترادف، فرق بين معنى اسمى و حرفى، تنوع مدلول تصديقى، مقارنه بين جملات تامه و ناقصه، امر، معنا و مشتقات آن، از جمله اوامر ارشادى و مولوى و نهى، مفاد و دلالت آن، مفهوم اطلاق و تقييد، تقابل بين اطلاق و تقييد از حيث ثبوتى و اثباتى، اسم جنس، انصراف، عموم و ادوات آن، مفاهيم و نيز مفهوم شرط، مفهوم وصف، جمله غايت و استثناء، حجيت ظهور و بالاخره دليل شرعى غير لفظى همانند دلالت فعل، ترك، سكوت و تقرير.

در بخش دوم، اثبات صغراى دليل شرعى آمده است. انواع وسايل اثبات وجدانى، مانند اخبار حسى و حدسى و آثار محسوس، خبر متواتر، اجماع، سيره متشرعه و نيز وسايل اثبات تعبدى و مباحثى چون ادله حجيت خبر واحد، ادله نفى و محدود كردن دايره حجيت در اين بخش آمده است.

جلد دوم، با بحث دليل عقلى و تعريف آن و اقسام قضيه عقليه آغاز مى‌شود. قاعده استحاله تكليف به غير مقدور، قاعده امكان تكليف مشروط، قاعده تنوع قيود، احكام قيود متنوعه، اقسام قيود واجب، زمان وجوب و واجب، تخيير و كفايت در واجب، تخيير شرعى و عقلى در واجب، امكان نسخ و تصوير آن، ملازمه بين حسن و قبح و امر و نهى، استقراء و قياس و سرانجام حجيت دليل عقلى، مباحث نخستين بخش جلد دوم است.

اول، قاعده عمليه در حالت شك، شامل مباحثى چون قاعده عمليه اوليه و ثانويه، اعتراض به ادله برائت، محدوديت مفاد برائت از سه منظر مشروط بودن آن به فحص، تمييز بين شك در تكليف و مكلف‌به و برائت از استحباب.

دوم، قاعده منجزيت علم اجمالى كه در مقام اول از ديدگاه عقلى و سپس از منظر جريان اصولى مورد بررسى قرار گرفته است. حالت ترديد بين اقل و اكثر و حالات دَوَران واجب بين تعيين و تخيير ديگر مطالب اين بخش است.

آخرين بخش جلد دوم، به تعارض ادله اختصاص يافته است. تعارض بين ادله محرزه، معناى تعارض، ورود و تزاحم، چهار حكم تعارض شامل قاعده جمع عرفى، قاعده تساقط متعارضين، قاعده ترجيح و قاعده تخيير در رويات خاصه، تعارض بين اصول عمليه و نيز بين ادله محرزه و اصول عمليه مباحث پايانى كتاب است.

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]