۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |میرزا عبدالرّحیم | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" | حدود 1000ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |تبریز یا اصفهان | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" | 1087ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE07140AUTHORCODE | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE07140AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div>'''میرزا محمدعلی صائب تبریزی''' (حدود 1000-1086 یا 1087ق)، شاعر شیعی، سرشناس‌ترین غزل‌سرای قرن یازدهم هجری و از شاعران بنام ایران است. | </div>'''میرزا محمدعلی صائب تبریزی''' (حدود 1000-1086 یا 1087ق)، شاعر شیعی، دارای سبک هندی، سرشناس‌ترین غزل‌سرای قرن یازدهم هجری و از شاعران بنام ایران است. | ||
==نام، لقب و تخلص== | ==نام، لقب و تخلص== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
او، واژه‌ی «صائب»، نعت فاعلی، از صواب به معنای راست، درست، رسا و رساننده را به‌عنوان تخلص خویش برگزیده و در اغلب غزل‌ها از آن بهره برده است. | او، واژه‌ی «صائب»، نعت فاعلی، از صواب به معنای راست، درست، رسا و رساننده را به‌عنوان تخلص خویش برگزیده و در اغلب غزل‌ها از آن بهره برده است. | ||
البته غزل را گاه بی‌تخلص و گاه با دو تخلص به پایان می‌رساند. گاه هم از «صائبا» با الف تفخیم و تکریم بهره برده است. | البته غزل را گاه بی‌تخلص و گاه با دو تخلص به پایان می‌رساند. گاه هم از «صائبا» با الف تفخیم و تکریم بهره برده است. | ||
ناصرعلی سرهندی که خود، ملقّب به «صائب ثانی»، است در توصیف کلام «صائب» با همین لفظ از او یاد می‌کند و بیتی شنیدنی می‌آفریند: | |||
[[ناصرعلی سرهندی]] که خود، ملقّب به «صائب ثانی»، است در توصیف کلام «صائب» با همین لفظ از او یاد می‌کند و بیتی شنیدنی می‌آفریند: | |||
'''«علی»! به نشئه اشعار «صائبا» نرسد می''' | '''«علی»! به نشئه اشعار «صائبا» نرسد می''' | ||
قسم به ساقی کوثر! که از شراب گذشتیم'''<ref>ر.ک: هاشمی، جواد، ص12-13</ref>.''' | قسم به ساقی کوثر! که از شراب گذشتیم'''<ref>ر.ک: هاشمی، جواد، ص12-13</ref>.''' | ||
== | ==ولادت== | ||
زادروز صائب، معلوم و مکتوب نیست. پیرامون سال ولادتش هم با سال‌هایی مثل 1010 یا 1012 و 1016 مواجه می‌شویم. محمد قهرمان، با یک جمله که «در حدود سال 1000 هجری در تبریز زاده شد»، از کنار این مبحث می‌گذرد. | زادروز صائب، معلوم و مکتوب نیست. پیرامون سال ولادتش هم با سال‌هایی مثل 1010 یا 1012 و 1016 مواجه می‌شویم. محمد قهرمان، با یک جمله که «در حدود سال 1000 هجری در تبریز زاده شد»، از کنار این مبحث می‌گذرد. | ||
«صائب»، اصالتا اهل تبریز است، ولی هنوز بر سر زادگاهش که تبریز است یا اصفهان، بحث بوده و هست؛ موافقین هر دو نظر، شواهدی هم از اشعار خود او می‌آورند، ولی با تفاسیر گوناگون. محمد قهرمان و احمد گلچین معانی، تبریز را به‌عنوان زادگاه وی پذیرفته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. در کل، نظر آنان که این افتخار را نصیب شهر تبریز دانسته‌اند، صائب‌تر جلوه می‌کند و او را در یک جمله می‌توان «تبریزی المولد و اصفهانی الموطن و المدفن» معرفی کرد<ref>ر. ک: همان، ص15</ref>. | «صائب»، اصالتا اهل تبریز است، ولی هنوز بر سر زادگاهش که تبریز است یا اصفهان، بحث بوده و هست؛ موافقین هر دو نظر، شواهدی هم از اشعار خود او می‌آورند، ولی با تفاسیر گوناگون. محمد قهرمان و احمد گلچین معانی، تبریز را به‌عنوان زادگاه وی پذیرفته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. در کل، نظر آنان که این افتخار را نصیب شهر تبریز دانسته‌اند، صائب‌تر جلوه می‌کند و او را در یک جمله می‌توان «تبریزی المولد و اصفهانی الموطن و المدفن» معرفی کرد<ref>ر. ک: همان، ص15</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۶: | ||
==مسافرت== | ==مسافرت== | ||
در روزگار جوانی، توفیق، رفیقش شد و به سفر حج و پس از آن به مشهد مقدّس مشرّف شد: | در روزگار جوانی، توفیق، رفیقش شد و به سفر حج و پس از آن به مشهد مقدّس مشرّف شد: | ||
'''للَّه الحمد! که بعد از سفر حج، «صائب»!''' | '''للَّه الحمد! که بعد از سفر حج، «صائب»!''' | ||
عهد خود تازه به سلطان خراسان کردم | عهد خود تازه به سلطان خراسان کردم | ||
گویا «عهد خود تازه کردن»، اشاره به توفیق تشرّف قبلی به حریم ثامن‌الحجج(ع) دارد<ref>ر. ک: همان، ص16</ref>. | |||
گویا «عهد خود تازه کردن»، اشاره به توفیق تشرّف قبلی به حریم [[امام رضا علیه‌السلام|ثامن‌الحجج(ع)]] دارد<ref>ر. ک: همان، ص16</ref>. | |||
وی در سال 1034ق، راهی هند شد و چند سالی را با ظفرخان متخلّص به «احسن» (که خود نیز شاعر و ادیب شعرشناس بود)، در شهر کابل به سر برد و از او محبت بسیار دید و در مدح وی قصایدی سرود. صائب، حتی نخستین دیوانش را به درخواست وی سر و سامان بخشید. با عزل ظفرخان در سال 1037ق و سپردن مأموریت‌های دیگر به او، «صائب» هم همراه وی به آگره، لاهور، برهانپور و بعدها کشمیر رفت و سرانجام در سال 1042ق، به‌همراه پدر پیر خود که برای دیدار فرزند به هند آمده بود، به ایران برگشت و در اصفهان مقیم شد<ref>ر. ک: همان، ص17</ref>. | وی در سال 1034ق، راهی هند شد و چند سالی را با ظفرخان متخلّص به «احسن» (که خود نیز شاعر و ادیب شعرشناس بود)، در شهر کابل به سر برد و از او محبت بسیار دید و در مدح وی قصایدی سرود. صائب، حتی نخستین دیوانش را به درخواست وی سر و سامان بخشید. با عزل ظفرخان در سال 1037ق و سپردن مأموریت‌های دیگر به او، «صائب» هم همراه وی به آگره، لاهور، برهانپور و بعدها کشمیر رفت و سرانجام در سال 1042ق، به‌همراه پدر پیر خود که برای دیدار فرزند به هند آمده بود، به ایران برگشت و در اصفهان مقیم شد<ref>ر. ک: همان، ص17</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۷: | ||
صائب بیش از هشتاد سال عمر کرده و گویا تا اواخر عمر، دست بر قلم داشته است. | صائب بیش از هشتاد سال عمر کرده و گویا تا اواخر عمر، دست بر قلم داشته است. | ||
در مورد تاریخ وفات او اختلاف نظر است؛ برخی 1081ق، بعضی 1080، گروهی 1080 و دسته‌ای 1088، دانسته‌اند. | در مورد تاریخ وفات او اختلاف نظر است؛ برخی 1081ق، بعضی 1080، گروهی 1080 و دسته‌ای 1088، دانسته‌اند. | ||
مقبره او سال‌ها متروک بود تا اینکه توسط استاد جلا ل‌الدین همایی، «سنا»، در سال 1317ش، یافت شد و به همّت کسانی چون احمد گلچین معانی و سید کریم امیری فیروزکوهی و نیز همکاری و همیاری انجمن آثار ملی، ساخت آرامگاه در سال 1342 آغاز شد و در سال 1346 به انجام رسید و یک سال بعد در مهرماه 1347 مراسم افتتاح آرامگاه برگزار شد. | [[جواد هاشمی]] در کتاب «مجموعه اشعار ولایی و آیینی صائب تبریزی»، درباره وفات صائب به‌تفصیل، بحث و اقوال دیگران را نقد و بررسی کرده؛ وی معتقد است تاریخ صحیح درگذشت او را باید یکی از دو سال 1086 یا 1087 دانست<ref>ر. ک: همان، ص18-19</ref>. | ||
مقبره او سال‌ها متروک بود تا اینکه توسط استاد جلا ل‌الدین همایی، «سنا»، در سال 1317ش، یافت شد و به همّت کسانی چون [[گلچین معانی، احمد|احمد گلچین معانی]] و [[سید کریم امیری فیروزکوهی]] و نیز همکاری و همیاری انجمن آثار ملی، ساخت آرامگاه در سال 1342 آغاز شد و در سال 1346 به انجام رسید و یک سال بعد در مهرماه 1347 مراسم افتتاح آرامگاه برگزار شد. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||