منتصر، عبدالحلیم: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class="wikiInfo"> بندانگشتی| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:R...» ایجاد کرد) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۳۴
| نام | عبدالحلیم منتصر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | [[ | ]]
[[ | ]]؛ |
| برخی آثار | [[ ]]
[[ ]] |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10038AUTHORCODE |
عبدالحلیم منتصر (1908-1992م)، دانشمند مصری قرن پانزدهم هجری، پیش‌گام در بوم‌شناسی گیاهان در جهان عرب و عضو انجمن محیط زیست گیاه‌شناسی انگلیس و آمریکا و صاحب کتاب «حياة النبات».
ولادت
عبدالحلیم منتصر، در 2 سپتامبر سال 1908م، در روستای غوابیین، در نزدیکی فارسکور (از شهرهای استان دمیاط مصر)، در حوزه دمیاط، در خانواده‌ای اهل علم، ادبیات و عرفان، متولد شد[۱].
تحصیلات
وی دوران کودکی خود را، در طبیعت زیبا و چمن‌زارها و عطر و رایحه خوش این روستا سپری نمود و این امر، بازتاب‌های خود را بر روی او گذاشت؛ به‌طوری‌که پس از اتمام دبیرستان و ورود به دانشگاه، به رشته گیاه‌شناسی مشغول شد و در سال 1931م، به‌عنوان متخصص در این رشته، از دانشگاه «فؤاد الاول» (دانشگاه قاهره کنونی)، فارغ‌التحصیل شد[۲].
وی تحصیلات خود را در این رشته ادامه داد و در سال 1933م، مؤفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد شد. سپس برای افزایش معلومات و تحصیلات خود، به انگلستان و سوئیس رفته و در کنار محققان برجسته این علم، همچون پروفسور سالزبوری، به تحقیق پرداخته و در سال 1935م، موفق به اخذ دکترای گیاه‌شناسی شد. وی اولین کسی بود که در مصر، به این رتبه علمی در این رشته، نائل گردید[۳].
وی سپس به‌عنوان استادیار در دانشکده علوم دانشگاه قاهره منصوب شده و سپس دانشگاه ابراهیم مصر (عین الشمس کنونی)، او را به‌عنوان استاد گیاه‌شناسی دانشکده علوم، در سال 1950م، برگزید و در سال 1954م، به‌عنوان رئیس این دانشگاه، انتخاب شد[۴].
فعالیت‌ها
منتصر در طول زندگی علمی خود، تحقیقات در زمینه گیاه‌شناسی را ادامه داد و یک مدرسه علمی پیش‌گام در زمینه گیاهان تأسیس کرد که در آن، ده‌ها دانشجو تحت نظارت وی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکترا فارغ‌التحصیل شدند. تحقیقات وی با مطالعاتی پیرامون محیط گیاهان در مصر، به‌ویژه گیاهان محیط بیابان، رابطه گیاهان با خاک و رابطه میکروارگانیسم‌ها و گیاهان شاخ و برگ‌دار، صورت گرفته است. از جمله تحقیقات ابتکاری وی می‌توان به محیط زیست دریاچه «المنزله»، رابطه بین عوامل خاک و رشد ریشه، تأثیر میکروارگانیسم‌های موجود در خاک بر رشد گیاه، تغذیه گیاه در اراضی غیر مجاز و مقاومت بیولوژیکی برخی از بیماری‌های گیاهی اشاره کرد[۵].
وی همچنین از پیش‌گامان رنسانس علمی در مصر و یکی از رهبران انتشار فرهنگ علمی به زبان عربی است. او رهبری تبلیغاتی موفق را برای تعریب علم و تدریس علوم در دانشگاه‌های مصر به زبان عربی انجام داد و این امر را با پشتکار و اصرار در مدت بیش از چهل سال گسترش داده و در اوایل دهه 1930م، انجمن انصارالعربی را بدین منظور، تشکیل داد و در راه‌اندازی مجله «رسالة العلم» و چاپ مقالات آن، نقش بسزایی داشت که از جمله آنها می‌توان به مقالات زیر اشاره کرد: «ثورة العلم» ،«تنظيم البحث العلمي في مصر»، «العلم في خدمة الاقتصاد القومي»، «البحث العلمي و مشروعات الإصلاح»، «التخطيط العلمي للوطن العربي»، «الجامعات بين البحث العلمي و التعليم»، «السباق الدولة في البحث العلمي»، «الموارد العلمية في البلاد العربية»، «تطور الفكر العلمي و مسايرة اللغة العربية»، «التعبئة العلمية» و...[۶].
به‌منظور گسترش فرهنگ علمی به زبان عربی، وی مسئولیت نظارت بر تعداد زیادی از کتاب‌هایی که سالانه به چاپ می‌رسید و همچنین مجموعه‌های سخنرانی‌ها و مطالعات منتشرشده توسط جوامع و ارگان‌های علمی و فدراسیون علمی مصر و عرب را برعهده داشته و مقالات بی‌شماری را در روزنامه‌ها و مجلات، نه‌تنها فقط در مصر، بلکه در بسیاری از کشورهای عربی، به چاپ رسانده است[۷].
وی همچنین نقش بسزایی در گسترش علاقه به تاریخ علوم داشته و در این زمینه با استاد مصطفی نظیف، در تأسیس انجمن تاریخ مصر برای معرفی دانشمندان و تراث علمی آنان، همکاری کرده است[۸].
وی در سال 1958م، به‌عنوان عضو فرهنگستان زبان عربی مصر انتخاب گردید و در زمینه ترجمه اصطلاحات علمی این فرهنگستان، نظارت و مشارکت داشت[۹]. او در کنگره‌ها و همایش‌های فرهنگستان، نقش مؤثری داشت و از دستاوردهای علمی وی، می‌توان به تحقیق کتاب «الشفاء» ابن سینا اشاره کرد[۱۰].
وی در صحنه بین‌الملل نیز فعالیت بسیار خوبی داشته و به‌عنوان عضو انجمن محیط زیست گیاه‌شناسی انگلیس، انجمن محیط زیست گیاه‌شناسی آمریکا و انجمن علوم آمریکایی و جامعه بین‌المللی علوم محیط زیست کویری در مصر و هند برگزیده شد. وی در سال 1987م، از طرف دولت مصر، مورد تقدیر قرار گرفته و پیش از این نیز برای کتاب خود، تحت عنوان «حياة النبات» در سال 1938م، جایزه علمی برتر را دریافت کرد[۱۱].
وفات
وی در سال 1992م، درگذشت.
آثار
منتصر با همکاری یکی از شاگردانش، کتاب بزرگی درباره گیاهان مصر منتشر کرده است. از دیگر آثار وی، عبارتند از:
- حياة النبات؛
- الوراثة و الجنس- أصول علم النبات؛
- صحاري مصر؛
- تشريح النبات (ترجمه)؛
- بيئة النبات (ترجمه)؛
- العلم في حياتنا اليومية؛
- قادة العلم في العصر الحـديث؛
- تاريخ العلم عند العرب؛
- فجر الحياة؛
- العلم الإغريقي؛
- العلم و أصل الكائنات؛
- الكشف و الفتح؛
- العلم و الإنسان الحديث؛
- الحياة علی مر العصور؛
- أصل الأنواع؛
- العلم المصنوع من حولنا؛
- الجنس البـشري يتطور؛
و...[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
حافظ، محمود، «كلمة المجمع في تأبين الأستاذ الدكتور عبدالحليم منتصر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجمع اللغة العربية (مصر)، جمادي‌الآخرة 1417، الجزء 79 (از صفحه 287 تا 293)، به آدرس: http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/440318