سلافة العصر في محاسن أهل العصر

سلافة العصر في محاسن أهل العصر
پدیدآوران	مدنی، علیخان (نويسنده) بادي، محمود خلف (مصحح)
ناشر	دار کنان = دار کنان للطباعة و النشر و التوزيع
مکان نشر	سوريه - دمشق
سال نشر	1430ق = 2009م
چاپ	1
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎/م4س8 2164 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سلافة العصر في محاسن أهل العصر، اثر علی‌خان بن احمد بن معصوم مدنی، کتابی است، به زبان عربی با موضوع تاریخ، ادبیات و شخصیت‌ها. ابن معصوم، در این کتاب ترجمه بیش از صد شخصیت از شاعران و بزرگان سده یازدهم هجری/هفدهم میلادی را ارائه کرده است. کتاب به تحقیق دکتر محمود خلف بادی رسیده است.

ابن معصوم، در سال 1082ق/1671م، از تألیف این کتاب فراغت یافت.

انگیزه نگارش

ابن معصوم که از سال‌ها پیش مجموعه‌ای از اشعار و منشآت نغز بزرگان ادب، به‌ویژه معاصران خویش را گردآوی نموده بود و قصد داشت آن را به‌صورت کتاب درآورد، وقتی در مکه مکرمه کتاب «ريحانة الألبّا و زهرة الحياة الدنيا»، تألیف علامه شهاب‌الدین احمد خفاجی به وی اهدا می‌شود، درمی‌یابد که نویسنده مزبور همان قصد را عملی ساخته، اما ازآنجاکه وی در ذکر جماعتی از بزرگان شعر و ادب اهمال کرده بود، ابن معصوم، کتاب حاضر را نوشت تا موارد فوت‌شده از کتاب خفاجی را استدراک نماید.

ساختار

کتاب، دارای دو جلد و روی‌هم‌رفته، مشتمل بر پنج باب است (باب اول و دوم و چهارم، هریک دارای دو فصل است). جلد اول، حاوی مقدمه محقق و فصل اول از باب اول است و جلد دوم، مشتمل بر بقیه فصول و ابواب.

گزارش محتوا

محقق در مقدمه خویش، علاوه بر بیان روش تحقیقی خود، به توضیح وافی و شاملی درباره مؤلف و جایگاه علمی وی و اقوال علما درباره او و دوران وی از لحاظ سیاسی و اجتماعی و فکری پرداخته است.

نویسنده در این کتاب، اکابر از فضلا و نبلا و شاعران باشکوه و بلیغان مفید از اعلام و بزرگان قرن یازدهم هجری/هفدهم میلادی را ذکر ‌کرده است و از نتایج اندیشه‌هایشان (اشعار و نوشته‌ها و منشآت آنان) آنچه را که عقول را به ذوق می‌آورد و گوش‌ها از شنیدنش لذت می‌برند، آورده است. ابن معصوم در این کتاب ترجمه بیش از صد شخصیت را ارائه کرده و آن را در پنج بخش اصلی تنظیم کرده است. بخش اول، درباره محاسن اهل حرمین شریفین است که در دو فصل بیان ‌شده: فصل اول، درباره اهالی مکه است و در آن ترجمه 33 شخصیت ارائه شده و در فصل دوم، ترجمه اهل مدینه منوره ارائه شده و ابن معصوم در آن ترجمه 12 شخصیت از شخصیت‌های این شهر را ارائه کرده است. او در بخش دوم کتاب به بیان محاسن اهل شام و مصر و نواحی این دو جا پرداخته و در مجموع در این بخش به بیان ترجمه 37 شخصیت از شخصیت‌های این نواحی پرداخته است. وی بخش سوم کتاب را به بیان محاسن اهل یمن اختصاص داده است. در این بخش، ترجمه 13 شخصیت از شخصیت‌های یمنی ارائه شده است. چهارمین بخش کتاب، در بیان محاسن اهل عجم و بحرین و عراق است که خودش دارای دو فصل است: فصل اولش در بیان محاسن اهل عجم و بیان ترجمه 4 شخصیت از شخصیت‌های آنجاست و فصل دوم در بیان محاسن اهل بحرین و عراق و ارائه ترجمه 18 شخصیت از شخصیت‌های آن دو جا. ابن معصوم در پنجمین بخش کتاب، به بیان محاسن اهل مغرب و ارائه ترجمه 8 شخصیت از شخصیت‌های آنجا پرداخته است. بیشترین حجم کتاب را بخش مربوط به حجاز و حرمین شریفین و سپس بخش شام و مصر تشکیل داده است.

از جمله امتیازات این کتاب عبارت است از:

1. اشتمال بر‌ اشعار مفید و گزیده و درنیامیختن غث و سمین؛
2. ارائه ترجمه شخصیت‌هایی که در دیگر کتاب‌ها نیامده است؛
3. اشتمال بر اشعاری که در کتاب‌های پیش از این اثر، ذکر نشده است.

روش نویسنده در این کتاب، چنین است که در ترجمه افراد، از نسب شخص، تاریخ ولادت و وفات، مکان دفن، مرتبه علمی و جایگاه اجتماعی، مذهب و مؤلفات وی یاد می‌کند و برخی از شعر و نثر او را می‌آورد.

وضعیت کتاب

صفحات 25 تا 28 کتاب، حاوی تصاویری از چند صفحه از نسخه خطی آن است. این کتاب، قبلا به چاپ رسیده، ولی چون فاقد تحقیق علمی بوده، محقق آن را مورد تحقیق قرار داده و چاپ مجدد کرده است. وی در این تحقیق، به استخراج آیات قرآنی و احادیث نبوی و اشعار و امثال و حکم و معرفی کامل شخصیت‌های مذکور در کتاب و مکان‌های نام برده‌شده و شرح کلمات غریب و تهیه فهارس فنی مناسب پرداخته است.

همه فهارس، در پایان جلد دوم ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق.