سفرنامه میرزا ابوالحسن خان شیرازی (ایلچی) به روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها

ابوالحسن‌خان ايلچى به هنگام درنگ در لندن يا در گيرودار سفر از بنيادهاى فراوان علمى، صنعتى، اجتماعى، فنى و سياسى انگليس ديدن كرده و بسيارى از شيوه‌هاى مرسوم در آن كشور را مورد بررسى قرار مى‌دهد. يتيم‌خانه‌ها، مدارس، كارخانه‌ها و ديگر ابنيه‌ها از نكته‌هايى مى‌باشد كه اين ايرانى شيفته ظواهر را به خود جلب كرده است. سراسر حيرت‌نامه پر از شرح مهمانى‌ها، گشت وگذار، تفرج، ديدار از مزارع، باغ‌ها و منازل مى‌باشد. داستان‌ها، زيورگرايى‌ها، شب‌نشينى‌ها، خوشگذرانى‌ها، زن بارگى‌ها و عشق بازى‌هاى وى صفحه‌هاى زيادى را در بر مى‌گيرد. به گونه‌اى كه گويى ابوالحسن خان ايلچى، فقط براى وصف زنان و دختران و كيفيت رقص و دلبرى آنان به اين سفر مامور بوده است. البته ناگفته نماند كه اين مسافر فرنگ، نسبت به بعضى از مفاسد اخلاقى آنجا اظهار نارضايتى مى‌كند: «چون به گرمابه درآمديم، پشيمان شديم. نعوذبالله، اهل آنجا كه به صورت آدمى و از اشراف شهر مذكور محسوب مى‌شدند، هم چون دَد و حيوان برملا با بچه‌گان ارامنه لواط می‌كردند. پس معلوم شد كه خاص و عام اين شهر به اين كار شنيع مشغولند و به هيچ وجه پروايى ندارند، متحير شده از حمام بيرون آمده، به تفرج شهر طوف نموديم.» نوع نگاه ايلچى به مظاهر تمدن غرب، مى‌تواند سرآغاز غربگرايى روشنفكران دوره‌هاى بعدى باشد. وى فرهنگ برهنگى غرب را در اوج به تصوير مى‌كشد، هر چند كه خود، چه بسا به آن توجه ندارد.