شرح الموجز في أصول الفقه

‏شرح الموجز في أصول الفقه
پدیدآوران	فرج زاده فسائي، مجيد (نويسنده)
ناشر	دار التفسير
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	مجلد1: 1393ش, مجلد2: 1393ش,
شابک	‎978-964-535-343-6
موضوع	سبحانی تبریزی، جعفر، 1308 - الموجز في اصول الفقه - نقد و تفسير اصول فقه شيعه
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح الموجز في أصول الفقه، اثر مجید فرج‌زاده فسایی، ترجمه فارسی و شرح کتاب عربی «الموجز في أصول الفقه» آیت‌الله جعفر سبحانی است.

در این شرح دوجلدی، شارح در مقدمه جلد اول که بخشی از آن را در ابتدای جلد دوم نیز تکرار کرده، می‌نویسد: اما بعد خداوند متعال را شاکرم که قلم حقیر را در جهت فرهنگستان معرفت جاودانه قرار داد تا شاید قطره‌اى در این بحر بیکران رسالت دینى جاى گیرد و بتواند در جهت علمى که از اساسى‌ترین و شریف‌ترین علوم در حوزه علوم اسلامى است، مفید فایده گردد؛ زیرا کلید استخراج تمامى احکام معاش، معاد، عباد و تمامی زوایاى حیات فردى و اجتماعى انسان در دست تواناى علم اصول فقه مى‌باشد.

کتاب حاضر شرح مفصلى است بر کتاب (الموجز في أصول الفقه) که اثر دانشمند فرزانه و مرجع عالی‌قدر تشیع حضرت آیت‌الله‌العظمى سبحانى(مدظله‌العالى) مى‌باشد. در این کتاب سعى فراوان شده که: اولاً: بر اساس معتبرترین منابع اصولى تدوین شود. ثانیاً: نثر روانى بر آن حاکم شده تا استفاده از کتاب آسان شود. ثالثاً: هر عبارتی را که مشکل به نظر مى‌رسید با توضیحات مفصل روشن شده است. رابعاً: در مواقعى که از کتب اصولى دیگرى بهره گرفته شده، عبارت آن کتب در اینجا نقل شده است اما به دلیل آنکه چندان لازم به نظر نمى‌رسید و از همه مهم‌تر حجم کتاب حاضر را فراتر از آن مى‌برد، از ترجمه آن عبارت صرف‌نظر شده است ولى تمامى آن مطالب به همراه نشانى آن‌ها در این کتاب موجود است و طلاب علاقه‌مند مى‌توانند به آن مراجعه کنند.

وی چند نکته را تذکر در قالب تذکر درباره کتاب یادآور می‌شود:

1. اکثر منابع اصولى که در زیرنویس آدرس داده شده است، بر اساس چاپ جدید آن منابع مى‌باشد.
2. بهتراست که طلاب محترم عبارات عربى کتاب را محور مطالعه خود قرار دهند و لکن هرکجا با مشکل مواجه شدند که حل آن برایشان ممکن نبود به شروح مراجعه نمایند؛ چراکه بسنده کردن به شروح باعث مى‌شود بنیه علمى آن‌ها پائین بیاید و در آینده وقتى با کتب اصولى مهم‌تر مثل فرائد الأصول و کفایة الأصول برخورد کردند، به دلیل پیچیدگى و غموض، با مشکل مواجه شوند.
3. طلاب عزیز سعى نمایند به سایر کتب اصولى مانند مصباح الأصول، حقائق الأصول، نهاية الأفكار، محاضرات، قوانين المحکمة، معالم الأصول، هداية المسترشدين، فوائد الأصول و بداية الأفكار نیز مراجعه نمایند. البته بسیار مناسب و بجاست که از رجوع کردن به سایر کتب اصولى آیت‌الله سبحانى مانند المحصول و المبسوط‍‌، غافل نمانند.

حیدری فسائی از استادش آیت‌الله حیدرى فسائى تشکر می‌کند. همچنین از مهدى طبرى که در جهت چاپ این اثر زحماتى را متحمل شده‌ قدردانی می‌نماید. او می‌نویسد: «با توجه به اینکه چاپ اول این کتاب از استقبال زیادى برخوردار بود، اقدام به تجدید چاپ، البته همراه با اضافات و تصحیح بعضى از اغلاط‍‌ نمودیم.» در پایان مقدمه می‌نویسد: «کلام آخر اینکه: ثواب این کتاب را به روح بلند و ملکوتى عالم ربانى و اسوه تقوا حضرت آیت‌الله‌العظمى محمدتقى بهجت (قدس‌الله‌نفسه‌الزکیه) هدیه مى‌نمایم.»

شارح، مقدمه مؤلف را نیز ترجمه کرده که به علت استحکام و توضیح مختصر و مفیدش از کتاب عیناً نقل می‌شود:...اما بعد، پس این کتاب خلاصه‌اى در علم اصول فقه است که متعرض مهم‌ترین مسأله‌هاى اصولى مى‌شود. مسئله‌هایی که اساس و بنیان استنباط‍‌ احکام شرعى از منابع معین آن‌ها مى‌باشد.

این کتاب را براى کسانى تدوین کردم که در آموختن علم اصول مبتدى هستند و هدف کتاب آن است که افراد با مسائل مهم اصولى آشنا شوند بدون اینکه اختصار مطلب، خللى در مطالب وارد کند و بدون زیاده‌گویى فراوان که موجب ملالت خواننده شود.

در گذشته، کتاب معالم تألیف شیخ حسن بن زین‌الدین عاملى قدس‌سره این هدف را در حوزه‌هاى علمیه تأمین مى‌کرد و در زمان‌هاى گذشته، به‌حق، رسالت خودش را ایفا کرد.

اما ازآنجاکه پس از تألیف کتاب معالم، بحث‌هاى اصولى جدیدى مطرح شد که در آن کتاب بیان نشده بود، نیاز به کتاب دیگرى پیدا شد که در طى آن بحث‌هاى جدید اصولى با بیان و عبارات واضح مورد بحث قرار گیرد و با زبان علمى متداول در حوزه‌هاى علمیه تدوین یابد و با مسائل فقهى تطبیق داده شود به‌گونه‌ای که بهتر بتوان مسائل اصولى در باب‌هاى مختلف را فهمید و به‌سوی مواضع آن‌ها در کتاب‌های فقهى اشاره کرد.

در این کتاب به نظریه‌هایى پرداخته شده است که موردقبول مشهور اصولیان متأخر شیعه مى‌باشد مگر موارد اندکى که نظر مؤلف برخلاف نظر مشهور است، لکن مورد اشاره قرار نگرفته است تا رعایت اختصار بشود و ذهن خواننده نیز دچار تشویش نگردد. همچنین از وارد شدن به بحث‌هایى که در دوره‌هاى عالى حوزه، مطرح مى‌شود پرهیز کرده‌ام و فقط‍‌ در زیرنویس صفحات به‌عنوان این مباحث اشاره‌کرده‌ام.

این کتاب را «الموجز في أصول الفقه» نام‌گذاری کردم تا اشاره به این مطلب باشد که کتاب، صورت مختصرى از مسائل مطرح اصولى است.

شیوه حاکم در کتاب‌های درسى آن است که به عبارت‌هاى کوتاه و تعبیرهاى بیان کننده معنا و بدون پیچیدگى بسنده مى‌شود و تفصیل مطلب و شرح آن به استاد واگذار مى‌گردد و گرنه نمى‌توان آن را یک متن درسى دانست.

ترتیب مطالب کتاب: راهنماى ما در تنظیم فصل‌ها و مباحث، همان کتاب‌های مطرح در اصول بوده است؛ مانند فرائد الأصول و كفاية الأصول و تقریرهای اساتید بزرگوار (قدس‌الله‌اسرارهم) امید است که این کتاب، هدف موردنظر را تأمین کند و مورد قبول قرار گیرد.

فهرست عمومى کتاب در ابتدای آن توسط شارح ارائه شده که اینچنین است: 1 - مقدمه: شامل دوازده امر. 2 - مقصد اول: در مورد اوامر و شامل نه فصل. 3 - مقصد دوم: در مورد نواهى و شامل شش فصل. 4 - مقصد سوم: در مورد مفاهیم و شامل پنج امر و شش فصل. 5 - مقصد چهارم: در مورد عموم و خصوص و شامل هشت فصل. 6 - مقصد پنجم: در مورد مطلق و مقید و مجمل و مبین و شامل شش فصل. 7 - مقصد ششم: در مورد حجج و امارات و شامل سه مقام. 8 - مقصد هفتم: در مورد اصول عملیه و شامل چهار فصل. 9 - مقصد هشتم: در مورد تعارض ادله و شامل چهار امر و دو فصل. او قبل از ورود به مباحث اصلى، چند امر را به‌عنوان مقدمه کتاب بیان مى‌کند.

منابع مقاله

مقدمه‌کتاب.