روضات الجنان في آداب و احكام تلاوة القرآن

‏روضات الجنان في آداب و احكام تلاوة القرآن
پدیدآوران	مغربي، ابراهيم عبدالعزيز (نويسنده) عبدالعزيز، غاليه (نويسنده) راغب، محمود محمد (مصحح و مقدمه نويس)
عنوان‌های دیگر	روضات الجنان في آداب و احکام تلاوه القرآن
ناشر	دار اليقين
مکان نشر	مصر - المنصوره
سال نشر	مجلد1: 2006م,
شابک	‎977-336-178-0
موضوع	قرآن - تجويد قرآن - قرائت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏79‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏ر‎‏9‎‏

روضات الجنان في آداب و احكام تلاوة القرآن، اثر ابراهیم عبدالعزیز مغربی و غالیه عبدالعزیز، کتابی است در موضوع آداب و احکام قرائت قرآن که در سال 1426ق، به زبان عربی نگارش یافته است. محمود محمد راغب مسئولیت بازبینی و تحقیق این اثر را برعهده گرفته است.

ساختار

کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق، اهدائیه، مقدمه نویسندگان و هشت باب.

گزارش محتوا

نویسندگان در مقدمه پس از ذکر اهمیت تعلیم و تعلم قرائت قرآن می‌گویند: برای قرائت قرآن صفتی معین و راهی مشخصی است که بر قاری قرآن، فراگیری و التزام به آن واجب است. قرآن با لفظ عربی فصیح نازل شده است، پس هرکس قدرت فراگیری قرائت قرآن، چنان‌که نازل شده را داشته باشد، ولی از فراگیری آن سر باز زند، مقصر و گناهکار بشمار می‌رود.

آنان در ادامه پس از وجه نام‌گذاری کتاب می‌نویسند: ما در این کتاب سعی نمودیم از اسلوبی ساده و الفاظی واضح جهت آموزش بهره بگیریم تا هم برای دانش‌آموز و هم برای استاد مفید افتد. این در حالی است که نسبت به ذکر برخی از مباحث و مسائلی که اساتید معاصر مطرح کرده‌اند، نیز اهتمام ورزیده‌ایم.

در باب اول، مباحث متعددی از قبیل: تعریف و جایگاه قرآن و فضیلت آن، عملکرد سلف نسبت به این کتاب شریف، حفظ قرآن و زمان مناسب برای این کار، تلاوت قرآن و تدبر در آن، آداب تلاوت قرآن، آیات متشابه، گردآوری و تدوین قرآن، نزول قرآن بر هفت حرف و آراء علما در مورد آن و... مطرح شده است.

در باب دوم، ارکان قرائت صحیح قرآن، شرایط قاری، مباحث علم تجوید و مباحث مرتبط با لحن مطرح شده است.

از نظر نویسندگان، صحت قرائت، مشروط به سه رکن است: موافقت قرائت با یکی از وجوه لغت عرب، موافقت قرائت با رسم‌الخط عثمانی و صحت سند؛ به این معنی که قرآن را باید از شیخی اخذ کند که طریق او به پیامبر ختم شود.

در توضیح موافقت با رسم‌الخط عثمانی گفته شده: عاصم و کسائی آیه شریفه مٰلِك يوْمِ اَلدِّينِ (فاتحه: 4) را با الف و بقیه قراء سبعه بدون الف خوانده‌اند و رسم‌الخط عثمانی به‌گونه‌ای است که می‌توان هر دو نوع قرائت را از آن استخراج کرد.

در ابواب بعدی کتاب به قواعد لحن و تجوید پرداخته شده است؛ بدین ‌صورت که در باب سوم از احکام نون ساکن، در باب چهارم از مد و قصر، در باب پنجم از حرکات و مخارج حروف و در باب ششم از مجموعه صفاتی بحث شده که برخی از آن‌ها دارای ضد هستند و گروهی از آن‌ها ضدی ندارند. از مجموعه صفاتی که دارای ضد هستند می‌توان به همس، جهر، شدت، رخاوت، توسط، استعلاء، استفال و... اشاره کرد. همس در مقابل جهر و به معنای مخفی کردن است و در اصطلاح به معنای آزاد کردن جریان نَفَس هنگام ادای برخی از حروف است که جوهر صوت در برخورد با مخارج این حروف ظاهر نمی‌شود. این حروف شامل ده حرف «فحثه شخص سكت» است. جهر به معنای صدای بلند و آشکار است. در اصطلاح به معنای بستن جریان نَفَس هنگام رسیدن به برخی از حروف است و جوهر صوت هنگام رسیدن به مخارج این حروف بلند و آشکار است. این حروف، شامل حروف موجود در این جمله‌اند: «عظم وزن قارئ ذي غض جد طلب». از صفاتی که دارای ضد نیستند می‌توان صفت صفیر، تکفیر، تفشی، لین، خفاء، غنه، استطاله را نام برد. صفیر، صدایی شبیه صوت برخی از پرندگان است که در هنگام ادای برخی از حروف از بین دندان‌های پیشین و کناره زبان خارج می‌شود. این حروف شامل ص، س، ز هستند. تفشی به معنای انتشار هوا در فضای دهان در هنگام تلفظ یک حرف است. تفشی در هنگام تلفظ حرف شین صورت می‌گیرد.

در باب هفتم، احکام همزه وصل و قطع و انواع و اقسام علاقه بین حروف بیان شده است و در باب پایانی، اصول (قواعد کلی) و فُرشی (احکام اختصاص به برخی از کلمات) که در هنگام قرائت باید مراعات نمود به‌همراه علائم وقف در قرآن مطرح گردیده است.

وضعیت کتاب

پاورقی‌ها به ذکر مستندات مطالب کتاب اختصاص یافته است. فهرست مصادر و فهرست منابع در انتهای کتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.