فضائل الخلفاء الأربعة و غیرهم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''فضائل الخلفاء الأربعة و غیرهم'''، اثر [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی]] (متوفی 430ق)، کتابی است روایی در بیان فضایل خلفای راشدین و سایر صحابه که با تحقیق صالح بن محمد عقیل به چاپ رسیده است. | '''فضائل الخلفاء الأربعة و غیرهم'''، اثر [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی]] (متوفی 430ق)، کتابی است روایی در بیان فضایل خلفای راشدین و سایر صحابه که با تحقیق [[عقیل، صالح بن محمد|صالح بن محمد عقیل]] به چاپ رسیده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
===نسبت کتاب به مؤلف=== | ===نسبت کتاب به مؤلف=== | ||
ادله فراوانی در صحت نسبت این کتاب، به ابونعیم وجود دارد که از جمله آنها، عبارتند از: | ادله فراوانی در صحت نسبت این کتاب، به [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]] وجود دارد که از جمله آنها، عبارتند از: | ||
# نقل کردن بسیاری از اهل علم از احادیث این کتاب با اسانید و متون که از جمله آنها، عبارتند از سیوطی در کتاب | # نقل کردن بسیاری از اهل علم از احادیث این کتاب با اسانید و متون که از جمله آنها، عبارتند از [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در کتاب «[[اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة|اللآلي المصنوعة]]»، «ذيل اللآلي» و «الجامع الكبير». | ||
# بسیاری از اهل علم، این کتاب را به ابونعیم، نسبت داده‌اند، مانند، سمعانی (از شاگردان شاگردان ابونعیم) در کتاب «التحبير»، ابن تیمیه در «الفتاوی» و «منهاج السنة» و ذهبی فی «السیر». | # بسیاری از اهل علم، این کتاب را به [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]]، نسبت داده‌اند، مانند، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]] (از شاگردان شاگردان [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]]) در کتاب «التحبير»، [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] در «الفتاوی» و «منهاج السنة» و ذهبی فی «السیر». | ||
# نسخ خطی کتاب و طرقی که از آنها به سند ابونعیم موجود می‌باشد<ref>مقدمه، ص22</ref>. | # نسخ خطی کتاب و طرقی که از آنها به سند ابونعیم موجود می‌باشد<ref>مقدمه، ص22</ref>. | ||
===سند کتاب=== | ===سند کتاب=== | ||
این کتاب به دو طریق از ابونعیم نقل گردیده است: | این کتاب به دو طریق از [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]] نقل گردیده است: | ||
# از طریق ابومسعود سلیمان بن ابراهیم بن محمد اصفهانی منجی از ابونعیم که ذهبی از او با عباراتی نظیر «الحافظ العالم المحدث المفید» یاد کرده است. | # از طریق ابومسعود سلیمان بن ابراهیم بن محمد اصفهانی منجی از [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]] که ذهبی از او با عباراتی نظیر «الحافظ العالم المحدث المفید» یاد کرده است. | ||
# از طریق یوسف بن خلیل دمشقی از مسعود بن ابومنصور جمال و ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد طرسوسی از ابوعلی خداد از ابونعیم. در بررسی رجال این اسناد، چنین آمده است که: ذهبی به قوه فهم، اتقان کتب و صدق یوسف بن خلیل بن عبدالله دمشقی (متوفی 648ق) اشاره نموده و از ابوالحسن مسعود بن ابی منصور بن محمد اصفهانی جمال خیاط (متوفی 595ق)، با عنوان «مسند أصبهان» یاد کرده است. از ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد بن ابی فتح طرسوسی حنبلی (متوفی 595ق) نیز با عنوان «الشیخ الجلیل مسند أصبهان» نام برده و از ابوعلی حداد حسن بن احمد بن حسن حداد اصفهانی (متوفی 515ق)، توسط سمعانی، با عباراتی مانند «کان شیخاً عالماً ثقة صدوقاً من أهل القرآن و العلم و الدين»، یاد شده است<ref>همان، ص23- 24</ref>. | # از طریق یوسف بن خلیل دمشقی از مسعود بن ابومنصور جمال و ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد طرسوسی از ابوعلی خداد از [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم]]. در بررسی رجال این اسناد، چنین آمده است که: ذهبی به قوه فهم، اتقان کتب و صدق یوسف بن خلیل بن عبدالله دمشقی (متوفی 648ق) اشاره نموده و از ابوالحسن مسعود بن ابی منصور بن محمد اصفهانی جمال خیاط (متوفی 595ق)، با عنوان «مسند أصبهان» یاد کرده است. از ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد بن ابی فتح طرسوسی حنبلی (متوفی 595ق) نیز با عنوان «الشیخ الجلیل مسند أصبهان» نام برده و از ابوعلی حداد حسن بن احمد بن حسن حداد اصفهانی (متوفی 515ق)، توسط سمعانی، با عباراتی مانند «کان شیخاً عالماً ثقة صدوقاً من أهل القرآن و العلم و الدين»، یاد شده است<ref>همان، ص23- 24</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
جز نخست، با دو روایت آغاز گردیده که به بیان فضیلت‌های خاص ابوبکر پرداخته‌اند؛ فضائلی که فقط در وصف ابوبکر آمده و کسی در آنها با وی، مشارکتی ندارد. هر دو این عبارات، تقریباً به یک معنا و مضمون می‌باشند که یکی توسط انس بن مالک روایت گردیده و دیگری توسط عبدالله بن عباس. در روایت انس بن مالک، چنین آمده است که ابوبکر گفته است: «قلت لنبی(ص) و نحن في الغار لو أن أحدهم ینظر إلی قدمیه لأبصرنا تحت قدمیه فقال: یا أبابکر ما ظنک بأثنین الله ثالثهما» (درحالی‌که در غار بودیم، به پیامبر(ص) گفتم: اگر یکی از آنها زیر پایش را نگاه کند، ما را می‌بینید؛ پس فرمود: ای ابوبکر، درباره دو نفری که سومین آنها الله است، چه گمان می‌کنی؟)<ref>همان، ص34</ref>. | جز نخست، با دو روایت آغاز گردیده که به بیان فضیلت‌های خاص ابوبکر پرداخته‌اند؛ فضائلی که فقط در وصف ابوبکر آمده و کسی در آنها با وی، مشارکتی ندارد. هر دو این عبارات، تقریباً به یک معنا و مضمون می‌باشند که یکی توسط انس بن مالک روایت گردیده و دیگری توسط عبدالله بن عباس. در روایت انس بن مالک، چنین آمده است که ابوبکر گفته است: «قلت لنبی(ص) و نحن في الغار لو أن أحدهم ینظر إلی قدمیه لأبصرنا تحت قدمیه فقال: یا أبابکر ما ظنک بأثنین الله ثالثهما» (درحالی‌که در غار بودیم، به پیامبر(ص) گفتم: اگر یکی از آنها زیر پایش را نگاه کند، ما را می‌بینید؛ پس فرمود: ای ابوبکر، درباره دو نفری که سومین آنها الله است، چه گمان می‌کنی؟)<ref>همان، ص34</ref>. | ||
پس‌ازآن، روایاتی در بیان فضیلت مختص به عمر<ref>همان، ص35</ref>، عثمان<ref>همان</ref>، حضرت علی(ع)، طلحه و زبیر، آورده شده است<ref>همان، ص38- 103</ref>. | پس‌ازآن، روایاتی در بیان فضیلت مختص به عمر<ref>همان، ص35</ref>، عثمان<ref>همان</ref>، [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، طلحه و زبیر، آورده شده است<ref>همان، ص38- 103</ref>. | ||
جزء دوم، با روایاتی در بیان فضیلت خاص سعد بن ابی وقاص آغاز گردیده<ref>همان، ص109</ref> و سپس، روایاتی آمده است که به فضیلت خاص سایر صحابه اشاره دارند که عبارتند از: عبدالرحمن بن عوف<ref>همان، ص111</ref>، ابوعبیده جراح<ref>همان، ص113</ref>، امام حسن(ع)<ref>همان، ص115</ref>، امام حسین(ع)<ref>همان، ص117</ref>، حضرت زهرا(س)<ref>همان، ص122</ref>، عباس عموی پیامبر(ص)<ref>همان، ص125</ref>، عایشه<ref>همان، ص130</ref>. | جزء دوم، با روایاتی در بیان فضیلت خاص سعد بن ابی وقاص آغاز گردیده<ref>همان، ص109</ref> و سپس، روایاتی آمده است که به فضیلت خاص سایر صحابه اشاره دارند که عبارتند از: عبدالرحمن بن عوف<ref>همان، ص111</ref>، ابوعبیده جراح<ref>همان، ص113</ref>، امام حسن(ع)<ref>همان، ص115</ref>، امام حسین(ع)<ref>همان، ص117</ref>، حضرت زهرا(س)<ref>همان، ص122</ref>، عباس عموی پیامبر(ص)<ref>همان، ص125</ref>، عایشه<ref>همان، ص130</ref>. | ||
در پایان این جزء، روایاتی نقل گردیده که به موضوعاتی نظیر تفضیل بین صحابه<ref>همان، ص141</ref>، خلافت ابوبکر<ref>همان، ص141</ref>، بیعت عمر، حضرت علی(ع)، طلحه، زبیر و ابوعبیده با ابوبکر<ref>همان، ص149</ref>، خلافت عمر<ref>همان، ص160</ref>، خلافت عثمان<ref>همان، ص164</ref> و خلافت حضرت علی(ع)<ref>همان، ص168</ref>. | در پایان این جزء، روایاتی نقل گردیده که به موضوعاتی نظیر تفضیل بین صحابه<ref>همان، ص141</ref>، خلافت ابوبکر<ref>همان، ص141</ref>، بیعت عمر، [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، طلحه، زبیر و ابوعبیده با ابوبکر<ref>همان، ص149</ref>، خلافت عمر<ref>همان، ص160</ref>، خلافت عثمان<ref>همان، ص164</ref> و خلافت حضرت علی(ع)<ref>همان، ص168</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
نسخهٔ ۱۵ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۳۵
| فضائل الخلفاء الأربعة و غیرهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابونعیم، احمد بن عبدالله (نويسنده) عقیل، صالح بن محمد (محقق و معلق) |
| ناشر | دار البخاری |
| مکان نشر | عربستان - مدینه منوره |
| سال نشر | 1997م , 1417ق |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ف6 212 BP |
فضائل الخلفاء الأربعة و غیرهم، اثر ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (متوفی 430ق)، کتابی است روایی در بیان فضایل خلفای راشدین و سایر صحابه که با تحقیق صالح بن محمد عقیل به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و مطالب در 239 روایت و اثر ذیل دو جزء، ارائه گردیده است. هر یک از دو جزء مذکور دارای طریق متفاوت است.
نسبت کتاب به مؤلف
ادله فراوانی در صحت نسبت این کتاب، به ابونعیم وجود دارد که از جمله آنها، عبارتند از:
- نقل کردن بسیاری از اهل علم از احادیث این کتاب با اسانید و متون که از جمله آنها، عبارتند از سیوطی در کتاب «اللآلي المصنوعة»، «ذيل اللآلي» و «الجامع الكبير».
- بسیاری از اهل علم، این کتاب را به ابونعیم، نسبت داده‌اند، مانند، سمعانی (از شاگردان شاگردان ابونعیم) در کتاب «التحبير»، ابن تیمیه در «الفتاوی» و «منهاج السنة» و ذهبی فی «السیر».
- نسخ خطی کتاب و طرقی که از آنها به سند ابونعیم موجود می‌باشد[۱].
سند کتاب
این کتاب به دو طریق از ابونعیم نقل گردیده است:
- از طریق ابومسعود سلیمان بن ابراهیم بن محمد اصفهانی منجی از ابونعیم که ذهبی از او با عباراتی نظیر «الحافظ العالم المحدث المفید» یاد کرده است.
- از طریق یوسف بن خلیل دمشقی از مسعود بن ابومنصور جمال و ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد طرسوسی از ابوعلی خداد از ابونعیم. در بررسی رجال این اسناد، چنین آمده است که: ذهبی به قوه فهم، اتقان کتب و صدق یوسف بن خلیل بن عبدالله دمشقی (متوفی 648ق) اشاره نموده و از ابوالحسن مسعود بن ابی منصور بن محمد اصفهانی جمال خیاط (متوفی 595ق)، با عنوان «مسند أصبهان» یاد کرده است. از ابوجعفر محمد بن اسماعیل بن محمد بن ابی فتح طرسوسی حنبلی (متوفی 595ق) نیز با عنوان «الشیخ الجلیل مسند أصبهان» نام برده و از ابوعلی حداد حسن بن احمد بن حسن حداد اصفهانی (متوفی 515ق)، توسط سمعانی، با عباراتی مانند «کان شیخاً عالماً ثقة صدوقاً من أهل القرآن و العلم و الدين»، یاد شده است[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا به شرح‌حال مختصر مؤلف پرداخته شده و اطلاعاتی پیرامون نام، ولادت، شیوخ، معروف‌ترین شاگردان[۳]، جایگاه علمی[۴]، تألیفات[۵] و وفات وی ارائه گردیده[۶] و سپس، به بررسی نسبت کتاب به مؤلف[۷]، اسم و سند کتاب[۸]، نسخه‌ها مورد استفاده محقق پرداخته شده است[۹].
جز نخست، با دو روایت آغاز گردیده که به بیان فضیلت‌های خاص ابوبکر پرداخته‌اند؛ فضائلی که فقط در وصف ابوبکر آمده و کسی در آنها با وی، مشارکتی ندارد. هر دو این عبارات، تقریباً به یک معنا و مضمون می‌باشند که یکی توسط انس بن مالک روایت گردیده و دیگری توسط عبدالله بن عباس. در روایت انس بن مالک، چنین آمده است که ابوبکر گفته است: «قلت لنبی(ص) و نحن في الغار لو أن أحدهم ینظر إلی قدمیه لأبصرنا تحت قدمیه فقال: یا أبابکر ما ظنک بأثنین الله ثالثهما» (درحالی‌که در غار بودیم، به پیامبر(ص) گفتم: اگر یکی از آنها زیر پایش را نگاه کند، ما را می‌بینید؛ پس فرمود: ای ابوبکر، درباره دو نفری که سومین آنها الله است، چه گمان می‌کنی؟)[۱۰].
پس‌ازآن، روایاتی در بیان فضیلت مختص به عمر[۱۱]، عثمان[۱۲]، حضرت علی(ع)، طلحه و زبیر، آورده شده است[۱۳].
جزء دوم، با روایاتی در بیان فضیلت خاص سعد بن ابی وقاص آغاز گردیده[۱۴] و سپس، روایاتی آمده است که به فضیلت خاص سایر صحابه اشاره دارند که عبارتند از: عبدالرحمن بن عوف[۱۵]، ابوعبیده جراح[۱۶]، امام حسن(ع)[۱۷]، امام حسین(ع)[۱۸]، حضرت زهرا(س)[۱۹]، عباس عموی پیامبر(ص)[۲۰]، عایشه[۲۱].
در پایان این جزء، روایاتی نقل گردیده که به موضوعاتی نظیر تفضیل بین صحابه[۲۲]، خلافت ابوبکر[۲۳]، بیعت عمر، حضرت علی(ع)، طلحه، زبیر و ابوعبیده با ابوبکر[۲۴]، خلافت عمر[۲۵]، خلافت عثمان[۲۶] و خلافت حضرت علی(ع)[۲۷].
وضعیت کتاب
فهرست احادیث و آثار، به همراه فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۲۸] و اشاره به اختلاف نسخ[۲۹]، به بررسی صحت و ضعف روایات مذکور در متن، پرداخته شده است[۳۰].
پانویس
- ↑ مقدمه، ص22
- ↑ همان، ص23- 24
- ↑ مقدمه، ص7
- ↑ همان، ص8
- ↑ همان، ص9
- ↑ همان، ص21
- ↑ همان، ص22
- ↑ همان، ص23
- ↑ همان، ص24
- ↑ همان، ص34
- ↑ همان، ص35
- ↑ همان
- ↑ همان، ص38- 103
- ↑ همان، ص109
- ↑ همان، ص111
- ↑ همان، ص113
- ↑ همان، ص115
- ↑ همان، ص117
- ↑ همان، ص122
- ↑ همان، ص125
- ↑ همان، ص130
- ↑ همان، ص141
- ↑ همان، ص141
- ↑ همان، ص149
- ↑ همان، ص160
- ↑ همان، ص164
- ↑ همان، ص168
- ↑ همان، ص52
- ↑ همان، ص62
- ↑ همان، ص67
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.