علوی حسنی، محمد بن‌ علی

علوی حسنی، محمد بن‌ علی

نام	علوی حسنی، محمد بن‌ علی
نام‌های دیگر	محمد بن‌ علي‌ بن‌ الحسن‌ العلوي الحسني‌ الکوفي‌
نام پدر	حسن
متولد	368ق
محل تولد	کوفه
رحلت	445ق
اساتید	بواسحاق طبری ابراهیم بن احمد مقری بغدادی زید بن جعفر بن محمد بن حاجب محمد بن حسین بن جعفر بن فضل، ابوالطیب تیملی
برخی آثار	فضل الكوفة و فضل أهلها
کد مؤلف	AUTHORCODE46104AUTHORCODE

محمد بن‌ علی‌ علوی حسنی (367 - 445ق) ملقب به «مسند الکوفه» و «علامه» از عالمان شیعی قرن چهار و پنج که اساتید فراوانی دید و کتاب‌های متعددی در علوم مختلف نوشت.

تولد

ابوعبدالله، محمد بن علی بن حسن بن عبدالرحمن بن قاسم بن محمد بطحائی بن قاسم بن حسن بن زاید بن حسن سبط علوی حسنی کوفی به گزارش ابن نرسی، او در رجب 368ق به دنیا آمد است. ايشان معروف به علم حدیث است. برخی وی را به «مسند الکوفة» ملقب کرده‌اند. وی به علم و صلاح وصف شده است. از جمله دیگر لقب‌هایش «علامه» است.

در کلام دیگران

ابن‌جوزی درباره او می‌نویسد: علوی، عارف به حدیث و شخصی صالح بود که در بیت‌المقدس و حلب و دمشق و رمله استماع حدیث کرد. سپس به بغداد رفت و از برمکی، جوهری، تنوخی، طبری، عشاری و دیگران استماع کرد.

جایگاه علمی

از نشانه‌های زیر می‌توان برداشت کرد که وی جایگاه والایی در کوفه داشته است:

امثال حافظ صوری از بغداد برای قرائت بر وی و سماع از او، به کوفه رفتند و حافظ صوری به وی افتخار می‌کرد.

با وجود بزرگان علمی حافظ و محدث زیادی مانند ابن شیبه و مطین و ابن عقده و مانند آن‌ها در کوفه، تنها وی به «مسند الکوفة» ملقب گشت و دیگران به این نام خوانده نشدند.

شهرتش به لقب علامه، به خاطر کثرت علمش و تنوع فنونش. این لقب را نیز جز او کس دیگری در کوفه به دست نیاورده است.

اساتیدی که از آن‌ها روایت کرده است

وی از اساتید فراوانی روایت کرده که بارزترین آن‌ها عبارتند از:

1. احمد بن عبدالله بن خضر بن ابوالحسین سوسنگردی معدل متوفی 420ق؛
2. زید بن جعفر بن محمد بن حاجب، ابوالحسین خزاز از بزرگان قرن پنجم هجری؛
3. علی بن سهل بن محمد بن ابوحیان، ابوالحسن تمیمی کوفی؛
4. علی بن محمد بن ینال، ابوالحسن عکبری متوفی 376 یا 378ق؛
5. محمد بن جعفر بن محمد تمیمی متوفی 402ق صاحب «تاریخ الکوفه»؛
6. محمد بن حسین بن جعفر بن فضل، ابوالطیب تیملی متوفی 387ق؛
7. محمد بن عبدالله بن حسین ابوعبدالله جعفی قاضی متوفی 402ق.

اساتید

1. ابواسحاق طبری ابراهیم بن احمد مقری بغدادی متوفی 393ق؛
2. ابراهیم بن محمد نظامی؛
3. احمد بن أصرم؛
4. احمد بن زید بن یسار ابوالعباس بیسانی؛
5. احمد بن عبدالله ابوحازم جوالیقی؛
6. احمد بن عبدالله بن خضر ابوحسین سوسنگردی معدل بغدادی متوفی 402ق؛
7. احمد بن محمد بن ابوالاس عطار؛
8. احمد بن محمد بن احمد ابوطاهر تمیمی قصار؛
9. احمد بن محمد بن بنان ابوطیب؛
10. احمد بن محمد بن علی صوفی تمیمی؛
11. احمد بن محمد بن عمران ابوالحسن ابن جندی متوفی 396ق از اساتید نجاشی؛
12. احمد بن وزیر بن احمد بن علی بن سعید دهقان کوفی؛
13. جعفر بن احمد بن عبدربه دهقان؛
14. جعفر بن احمد بن لیث بجلی عطار؛
15. جعفر بن محمد بن عیسی بن علی بن محمد جعفری؛
16. جعفر بن محمد بن حسین بن حاجب ابوعبدالله؛
17. جناج بن نذیر بن جناح ابومحمد محاربی از اساتید بیهقی؛
18. حسن بن حسین بن حبیش مقری؛
19. حسن بن علی بن بزیع؛
20. حسن بن احمد بن ابوداود حفری قطان؛
21. حسین بن محمد بجلی؛
22. حسین بن محمد بن حسن مقری؛
23. حسین بن محمد بن حسین خزاز؛
24. حسین بن محمد بن اسماعیل بن ابوعابد، ابوالقاسم قاضی کوفه متوفی 395ق؛
25. زید بن جعفر محمد علوی؛
26. زید بن جعفر بن محمد بن حاجب ابوحسین خزاز؛
27. زید بن محمد بن مؤدب؛
28. ضحاک بن عبیدالله بن ابوقتیبه غنوی؛
29. عبدالسلام بن احمد بن علی بن حبه خزار تغلبی؛
30. عبدالعزیز بن اسحاق بن جعفر ابوالقاسم بقال بغدادی؛
31. عبدالله بن جعفر بن محمد جعفری؛
32. عبدالله بن حسین بن محمد ابومحمد فارسی؛
33. عبدالله بن مجالد بن بشر بجلی؛
34. عبدالله بن محمد بن هشام تیملی؛
35. عبدالواحد بن محمد بن عبدالله ابوعمر ابن مهدی بغدادی متوفی 410 از اساتید نجاشی و شیخ طوسی؛
36. علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی، پدر وی؛
37. علی بن حسن بن یحیی، ابوالحسین علوی؛
38. علی بن حماد بن قیس اسدی؛
39. علی بن سهل بن محمد بن ابوحیان، ابوالحسن تیمی معدل کوفی؛
40. علی بن عبدالرحمن بن ابی السری، ابوالحسن بکائی کوفی، شیخ کوفه متوفی 376ق؛
41. علی بن محمد بن اسحاق مقری خزاز؛
42. علی بن محمد بن بیان شیبانی فقیه؛
43. علی بن محمد بن حاجب، ابوالقاسم؛
44. علی بن محمد بن فضل مؤدب دهقان؛
45. علی بن یعقوب بن السری؛
46. عمر بن ابراهیم ابوحفص کتانی مقری، متوفی 390ق؛
47. عمر بن علی، ابوحازم وشای قرشی؛
48. کعب بن عمرو بن جعفر بن احمد، ابونصر مکتب بلخی؛
49. محمد بن ابراهیم بن سلمه بن کهیل کهیلی؛
50. محمد بن ابراهیم کتانی؛
51. محمد بن احمد بن ابراهیم؛
52. محمد بن احمد بن حسین بن عبدالله، ابوالحسن جوالیقی؛
53. محمد بن احمد نهمی؛
54. محمد بن جعفر بن عبدالکریم بن بدیل ابوالفضل خزاعی جرجانی؛
55. محمد بن جعفر بن محمد بن هارون، ابوالحسین ابن نجار تمیمی نحوی کوفی مقری متوفی 402ق؛
56. محمد بن حجاج، ابوطیب؛
57. محمد بن حسین بن احمد ابوالفضل بن حطیط اسدی؛
58. محمد بن حسین بن جعفر تیملی بزاز؛
59. محمد بن حسین سمنی؛
60. محمد بن حسین بن صباغ قرشی؛
61. محمد بن حسین بن عبدالصمد جعفی؛
62. محمد بن حسین بن غزال حارثی یا مجاربی خزاز؛
63. محمد بن حسین بن محمد بن حسن بجلی مقری؛
64. محمد بن حسین بن جعفر، ابوالطیب نخاص نیملی کوفی متوفی 387ق؛
65. محمد بن زید بن احمد بن مسلم ابوالحسن نهمی؛
66. محمد بن زید بن علی بن جعفر بن مروان، ابوعبدالله بغدادی متوفی 387ق؛
67. محمد بن طلحه نعال بغدادی؛
68. محمد بن عباس حذاء مقری؛
69. محمد بن ابوالعباس وراق؛
70. محمد بن عبدالرحمن، ابوطاهر مخلص ذهبی متوفی 393؛
71. محمد بن عبدالله بن خالویه؛
72. محمد بن عبدالله بن مطلب، ابوالمفضل شیبانی متوفی 387ق؛
73. محمد بن عبدالله بن حسین قاضی ابوعبدالله جعفی کوفی معروف به هروانی متوفی 402ق؛
74. محمد بن عبدالله حنفی؛
75. محمد بن علی بن بزه، ابوجعفر ثمالی کوفی متوفی 399ق؛
76. محمد بن علی بن بنان؛
77. محمد بن علی بن جراح؛
78. محمد بن علی عطار، ابوعبدالله مقری بجلی؛
79. محمد بن علی بن حسین بن ابوجراح، ابوعبدالله؛
80. محمد بن علی بن عبدالله بن حکم خزاز همدانی؛
81. محمد بن علی بن خطیر همدانی؛
82. محمد بن علی بن حسن وشاء، ابوحازم مقری؛
83. محمد بن عمرو بن یحیی، ابوالحسن علوی حسنی کوفی، رئیس علویه در عراق در 315 تا 390ق؛
84. محمد بن محمد بن نوح نخعی؛
85. محمد بن ابوهاشم جعفر بن محمد علوی؛
86. میمون بن علی بن حمید مقری؛
87. یحیی بن حسن بن یحیی علوی؛
88. امة السلام، دختر قاضی احمد بن کامل بن شجره بغدادیه وفات یافته در 390ق.

شاگردانی که از وی روایت کرده‌اند

1. احمد بن عبدالله بن محمد بن علی هاشمی عباسی، ابومنصور کوفی بغدادی متولد 422ق؛
2. شریف نقیب زید بن ناصر ابوحسین علوی حسینی؛
3. سعید بن محمد بن احمد ابوغالب ثقفی کوفی؛
4. علی بن حسین، صاحب کتاب «المحیط بالامامة»؛
5. علی بن محمد بن طیب، ابوالحسن ابن مغازلی مالکی معروف به ابن جلابی متوفی 483ق؛
6. علی بن محمد بن ابوالغنائم بن یکیی بن حسین بن علی بن حمزه بن یحیی بن حسین بن زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)، ابوالحسن علوی حسینی کوفی؛
7. محمد بن علی بن میمون، ابوالغنائم نرسی کوفی مقری معروف به حسن قرائت متوفی 510ق؛
8. محمد بن حسن بن اسحاق، ابوالحسن بن فدویه شاهد کوفی؛
9. محمد بن علی بن عبدالله، ابوعبدالله صوری حافظ متوفی 441ق؛
10. محمد بن عبدالوهاب شعیره کوفی؛
11. فقیه، ابوالحسن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری؛
12. علی بن محمد ابوالحارث حائری کوفی؛
13. علی بن فطر همدانی کوفی؛
14. علی بن علی رطاب کوفی؛
15. عبدالمنعم بن یحیی بن معقل کوفی؛
16. عمرو بن ابراهیم زیدی نحوی؛
17. محمد بن احمد بحشل، ابوعبدالله عطار؛
18. محمد بن یحیای ثقفی.

وفات

ايشان در ربیع‌الاول سال 445ق در کوفه از دنیا رفت.

آثار

1. كتاب التعازي؛
2. الأذان بحی علی خیر العمل؛
3. فضل زیارة الحسين علیه‌السلام؛
4. الكرامات الظاهرة من قبر أمیرالمؤمنین عليه‌السلام؛
5. الفوائد المستفادة و الغرائب الحسان عن الشیوخ الكوفيين؛
6. أسماء الرواة عن زید بن علی من التابعين؛
7. كتاب التاريخ؛
8. إنتخاب أبی عبدالله الصوري الحافظ علی أبي عبدالله العلوي؛
9. الجامع الكافي في الفقه؛
10. المقنع؛
11. فضل الكوفة و فضل أهلها.

منابع مقاله

طریحی، محمد سعید، فضل الکوفة و فضل أهلها، تألیف محمد بن‌ علی علوی حسنی‌، چاپ سوم، امانة مسجد الکوفه و المزارات الملحقة به، عراق، 2009م.

وابسته‌ها

فضل الكوفة و فضل أهلها