۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اجزاء جمع جزء است و جزء، مجموعه حدیثی است که تنها از یک تن نقل شده باشد، چه آن‌کس از طبقه صحابه باشد یا از طبقه‌های بعدی؛ مانند جزء حدیث ابی‌بکر و جزء حدیث مالک. به مجموعه حدیثی هم که درباره یک مطلب گردآوری شده باشد، جزء گویند؛ مانند: «جُزء القراءة خلفَ الإمام» اثر بخاری. نوشته‌ای را هم که به بررسی اِسنادهای یک حدیث واحد بپردازد، جزء خوانند؛ مانند: «إختيار الاَوْلی في حديث اختصام الملأ الأعلی» از ابن | اجزاء جمع جزء است و جزء، مجموعه حدیثی است که تنها از یک تن نقل شده باشد، چه آن‌کس از طبقه صحابه باشد یا از طبقه‌های بعدی؛ مانند جزء حدیث ابی‌بکر و جزء حدیث مالک. به مجموعه حدیثی هم که درباره یک مطلب گردآوری شده باشد، جزء گویند؛ مانند: «جُزء القراءة خلفَ الإمام» اثر [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]. نوشته‌ای را هم که به بررسی اِسنادهای یک حدیث واحد بپردازد، جزء خوانند؛ مانند: «إختيار الاَوْلی في حديث اختصام الملأ الأعلی» از [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب حنبلی]] . بخش‌های گوناگون [[خصال شيخ صدوق|خصال]] [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] هم در حکم اجزاء است. اربعین‌نویسی هم که از دیرزمان رواج داشته، خود نوعی جزء‌نویسی است. باید دانست اربعین‌نویسی به استناد حدیثی مُستفیض است که از رسول اکرم (ص) نقل کرده‌اند. آن حدیث چنین است: «مَنْ حفِظَ علی اُمَّتی اربعینَ حدیثاً ممّا یحتاجونَ الیه في أمرِ دینِهم بَعَثَهُ اللّهُ یومَ القیامةِ فقیهاً عالماً». حجم اجزاء از چند برگ تا ده‌ها برگ در نوسان است. امّا غالباً جزء، مجموعه‌ای کوچک است. امتیاز جزء این است که نشان‌دهنده دانش و ژرفکاوی نویسنده‌اش می‌باشد، زیرا نوشتن مطلب درباره یک موضوع کوچک به ژرف‌نگری و بررسی همه‌جانبه نیاز دارد<ref>ر.ک: طباطبایی، سید محمدکاظم، ص 24-23</ref>. | ||
با توجه به این‌که نخستین مکتوبات حدیثی اغلب نوشته‌هایی کم‌حجم بوده‌اند، چه مانند اغلب مصادیق جُنگ‌گونه باشند و چه مانند نمونه‌هایی محدود دارای تحدیدی در سند یا موضوع بوده باشند، در تعریف جزء جای خواهند گرفت. برخی از نخستین آثار حدیثی مانند صحیفة الاشج از امام علی(ع)، صحیفه خراش بن عبدالله از انس بن مالک، نسخه وکیع بن جراح (متوفی ۱۹۷ق) از اعمش و نسخه عبدالعزیز بن مختار دباغ (اواخر سدۀ ۲ق) از سهل بن ابی صالح عملاً در تعریف اجزاء می‌گنجیدند. به اینها باید نوشته‌هایی از مجاعة بن زبیر (اوایل سدۀ ۲ق) و زبیر بن عدی (متوفی ۱۳۱ق) و فلیح بن سلیمان (متوفی ۱۶۸ق) را افزود که در نسخ خطی حتی عنوان صحیفه یا نسخه بر خود ندارند. در میان آثار شیعی همان دوره نیز نوشته‌هایی مانند کتاب ربیعة بن سمیع در باب زکات دام‌ها، نسخه‌ای (یا دو نسخه) مشتمل بر عهد مالک اشتر و وصیت امام علی(ع) به پسرش محمد به روایت اصبغ بن نباته و نسخه‌ای به روایت عبیدالله بن حر جعفی از امام علی(ع) با تعریف اصطلاحی از جزء همخوانی داشته‌اند<ref>ر.ک: پاکتچی، احمد، ص764</ref>. | با توجه به این‌که نخستین مکتوبات حدیثی اغلب نوشته‌هایی کم‌حجم بوده‌اند، چه مانند اغلب مصادیق جُنگ‌گونه باشند و چه مانند نمونه‌هایی محدود دارای تحدیدی در سند یا موضوع بوده باشند، در تعریف جزء جای خواهند گرفت. برخی از نخستین آثار حدیثی مانند صحیفة الاشج از [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]، صحیفه خراش بن عبدالله از انس بن مالک، نسخه وکیع بن جراح (متوفی ۱۹۷ق) از اعمش و نسخه عبدالعزیز بن مختار دباغ (اواخر سدۀ ۲ق) از سهل بن ابی صالح عملاً در تعریف اجزاء می‌گنجیدند. به اینها باید نوشته‌هایی از مجاعة بن زبیر (اوایل سدۀ ۲ق) و زبیر بن عدی (متوفی ۱۳۱ق) و فلیح بن سلیمان (متوفی ۱۶۸ق) را افزود که در نسخ خطی حتی عنوان صحیفه یا نسخه بر خود ندارند. در میان آثار شیعی همان دوره نیز نوشته‌هایی مانند کتاب ربیعة بن سمیع در باب زکات دام‌ها، نسخه‌ای (یا دو نسخه) مشتمل بر عهد مالک اشتر و وصیت [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] به پسرش محمد به روایت اصبغ بن نباته و نسخه‌ای به روایت عبیدالله بن حر جعفی از [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] با تعریف اصطلاحی از جزء همخوانی داشته‌اند<ref>ر.ک: پاکتچی، احمد، ص764</ref>. | ||
توجه به تألیف جزء حدیثی به‌عنوان سبکی از تألیف، گاه بیش از یک اقدام فردی، جریانی ممتد در طی چند نسل متوالی بود که با دیگر آثار رابطه تعلیمی داشتند. محمد بن مخلد دوری، اسماعیل بن صفار و حسن بن عرفه در سه نسل متوالی هر سه از نویسندگان اجزاء حدیثی‌اند و این در حالی است که جزء حسن بن عرفه نیز با همین سلسله اسناد روایت شده است<ref>ر.ک: همان، ص765</ref>. | توجه به تألیف جزء حدیثی به‌عنوان سبکی از تألیف، گاه بیش از یک اقدام فردی، جریانی ممتد در طی چند نسل متوالی بود که با دیگر آثار رابطه تعلیمی داشتند. محمد بن مخلد دوری، اسماعیل بن صفار و حسن بن عرفه در سه نسل متوالی هر سه از نویسندگان اجزاء حدیثی‌اند و این در حالی است که جزء حسن بن عرفه نیز با همین سلسله اسناد روایت شده است<ref>ر.ک: همان، ص765</ref>. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||