استفتائات حج و عمره به انضمام رساله «حج»، سلوک خداجویان

‏استفتاءات حج و عمره (مظاهري)
پدیدآوران	مظاهري، حسين (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	رساله «حج»، سلوک خداجويان
ناشر	مؤسسه فرهنگي مطالعاتي الزهراء (عليها السلام)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1388ش
چاپ	3
شابک	‎978-964-2985-15-9
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/م6الف5 188/8 BP

استفتائات حج و عمره، کتابی است مطابق با فتاوای آیت‌الله حسین مظاهری (معاصر)، به زبان فارسی که در آن مسائل و احکام فقهی فریضه حج در قالب پرسش و پاسخ بیان شده و ضمیمه آن رساله «حج، سلوک خداجویان» آمده است.

ساختار

کتاب، حاوی سخن ناشر و متن اصلی در دو بخش است.

گزارش محتوا

نیل حج‌گزار به هدف بلندی همچون ملاقات پروردگار و عروج وی به مقام قُرب، نیازمند اهتمام به دو بُعد فقهی و اخلاقی حج است؛ اهتمام به بعد فقهی حج از طریق کسب اطلاع کافی از مناسک حج و انجام صحیح اعمال میسر می‌گردد و اهتمام به بعد اخلاقی حج نیز نیازمند آگاهی از ابعاد عرفانی این عبادت بافضیلت است.

ازآنجاکه گنجاندن جزئیات احکام حج و عمره، در کتاب مناسک حج، موجب حجیم شدن کتاب مزبور خواهد شد و مورد احتیاج همه زائران نیز نمی‌باشد، انتشار کتاب استفتائات حج و عمره جهت بیان احکام جزئی و مصداقی، به‌ویژه برای روحانیون و مبلغان محترم حج و عمره مفید و ضروری به نظر می‌رسد.

کتاب حاضر، مجموعه‌ای از سؤالات شرعی و استفتائات واصله در خصوص اعمال و مناسک حج و عمره، به محضر مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی مظاهری و پاسخ‌های ایشان می‌باشد که پس از موضوع‌بندی، تلخیص و هماهنگ‌سازی عبارات، به شکل حاضر تنظیم شده است.

این بخش از کتاب، حاوی 950 پرسش و پاسخ از مسائل حج در ذیل عناوین متعدد است.

در بخش بعدی کتاب، رساله «حج، سلوک خداجویان» آمده است.

این رساله - که مشتمل بر بیانات اخلاقی معظم‌له در زمینه حج می‌باشد - ‌نیز جهت بهره‌مندی بیشتر زائران گرامی در راستای اهتمام آنان به بعد اخلاقی و اسرار عرفانی سفر روحانی حج یا عمره مفرده، به این کتاب ضمیمه شده است.

در بخشی از این رساله چنین می‌خوانیم: حج نیز مانند تمام عبادت‌های دیگر دارای ظاهر و اسرار باطنی است. اعمال ظاهری آن مناسکی است که حاجی باید در ایامی خاص به‌جا آورد و در هریک از آن‌ها اسراری نهفته است. مراسم حج در حقیقت مروری نمادین بر مبارزات حضرت ابراهیم(ع) و منزلگاه‌های مختلف توحید، سلوک عرفانی و اخلاص در بندگی است. اگر مسلمانان هنگام انجام مناسک حج، به روح و اسرار آن واقف باشند و به جنبه‌های نمادین آن نیز توجه کنند، می‌توانند درس‌های تربیتی ارزنده‌ای در زمینه‌های خداشناسی، پیامبرشناسی و انسان‌شناسی از آن فراگیرند.

اعمال حج با احرام بستن در یکی از میقات‌ها شروع می‌شود. در آنجا مسلمانان لباس معمولی خود را که نشانه‌ای از فرهنگ ملی و قومی آن‌هاست، از تن بیرون می‌آورند و لباس مخصوص احرام به تن می‌کنند. با پوشیدن این لباس، بسیاری از کارها بر شخص محرم حرام می‌شود. پوشیدن لباس یک‌رنگ و یک‌دست می‌تواند موجب تحکیم وحدت میان مسلمانان شود. مسلمانان با نژادها، زبان‌ها و ملیت‌های گوناگون از کشورهای مختلف، برای انجام مناسک حج در مکه گرد هم می‌آیند و با پوشیدن لباسی یک‌رنگ، اتحاد و همبستگی خود را ثابت می‌کنند.

نکته دیگر آنکه لباس احرام شبیه کفن است و حکمت آن شاید این باشد که انسان هنگام محرم شدن، به روز قیامت و جهان آخرت بیندیشد و توجه او به امور دنیوی معطوف نشود و نیز متوجه این امر باشد که در روز رستاخیز با این شکل و حالت وارد محشر می‌شود و در پیشگاه خداوند متعال قرار می‌گیرد.

حاجیان هنگام پوشیدن لباس احرام، لبیک می‌گویند؛ یعنی خالصانه ابراز می‌دارند که خدایا با دعوت تو به زیارت خانه‌ات شتافتیم و با تمام وجود به‌سوی تو آمدیم. از تعلقات دنیوی دل بریدیم و از صمیم قلب به تو روی آوردیم. لبیک گفتن برای اهل‌ دل خیلی مشکل است. نقل کرده‌اند امام سجاد(ع) هنگام لبیک گفتن، زبانش بند می‌آمد. به ایشان عرض می‌کردند: «ای فرزند رسول خدا! لباس احرام پوشیدید، پس لبیک و سعدیک بگویید!». امام(ع) می‌فرمودند: «از آن بیم دارم که خداوند خطاب کند که لا لبیک و لا سعدیک، ما تو را دعوت نکرده بودیم، برای چه آمدی؟». اگر انسان بخواهد خداوند او را به خانه‌اش دعوت کند و هنگام لبیک گفتن به او خوشامد بگوید، باید صفات رذیله را از دل خود خارج و فضیلت‌ها را جایگزین آن کند. خداوند، انسان فاسق، ظالم، بداخلاق و پرخاشگر را به خانه‌اش دعوت نمی‌کند و اگر چنین کسی، عمل مستحبی را بدون داشتن تقوا و اخلاص انجام دهد، از او نمی‌پذیرد. قرآن کریم می‌فرماید: إِنَّمَا يتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ» ﴿مائده: 27﴾؛ همانا خداوند فقط از تقواپیشگان می‌پذیرد.

با گفتن لبیک، از نظر فقهی برخی از امور بر حاجی حرام می‌شود، ولی از نظر اخلاقی و عرفانی، تمام دل‌بستگی‌های دنیوی بر او حرام می‌شود و حاجی باید توجه خود را صرفاً متوجه ذات باری‌ تعالی بکند.

وضعیت کتاب

بخش اول کتاب، فاقد پاورقی است و در بخش دوم، پاورقی‌ها به ذکر آدرس آیات و روایات، اختصاص یافته است.

فهرست محتویات در انتهای کتاب آمده است.

منابع مقاله

سخن ناشر و متن کتاب.