الدرّ النظيم في مناقب الأئمة اللهاميم

الدرّ النظيم في مناقب الأئمة اللهاميم
پدیدآوران	مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه (محقق) شامی، یوسف بن حاتم (نویسنده)
ناشر	جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1420 ق
چاپ	1
شابک	‎964-470-064-3
موضوع	چهارده معصوم - سرگذشت‌نامه چهارده معصوم - مدایح و مناقب
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏36‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏2‎‏د‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الدر النظيم في مناقب الأئمة اللهاميم، تألیف شیخ جمال‌الدین یوسف بن حاتم شامی، از اعلام قرن هفتم هجری، با تحقیق مؤسسه نشر اسلامی، کتابی است در شرح زندگی‌نامه و مناقب چهارده معصوم(ع) که به زبان عربی و در قرن هفتم هجری نوشته شده است.

اهمیت کتاب

این اثر، مهم‌ترین و مفصل‌ترین اثر مؤلف است و نام وی با این اثر جاودانه مانده است. این کتاب از بدو تألیف، مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان مسلمان بوده است.مؤلف در این کتاب از مصادر ارزشمندی از کتاب‌های شیعه و عامه بهره جسته که با توجه به از بین رفتن اغلب این کتاب‌ها، این کتاب اهمیت فوق‌العاده‌ای یافته است.

سخن بزرگان پیرامون کتاب

علامه مجلسی در «بحار الأنوار» مکرر از این کتاب استفاده نموده و در مورد آن می‌گوید: «كتاب «الدر النظيم»، كتاب شريف كریم مشتمل علی أخبار كثيرة من طرقنا و طرق المخالفين في المناقب و قد ينقل من كتاب «مدينة العلم» و غيره من الكتب المعتبره».

ساختار

کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در پانزده باب و هر باب در چندین فصل تنظیم شده است.

مآخذ و مصادر کتاب

مصادر مؤلف بر دو نوع است: اول، کتاب‌هایی که از آن نقل کرده؛ دوم، دانشمندانی که مؤلف مطالبی از آنها نقل نموده است. ما به ترتیب، ابتدا کتاب‌ها و سپس دانشمندانی را که مؤلف از آنها نقل نموده، ذکر می‌نماییم:

الف)- کتاب‌هایی که مؤلف از آنها مطالبی را نقل کرده است

1. الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد، شیخ مفید؛
2. أحاديث الهجرة، طبری؛ گویا این کتاب بخشی از تاریخ طبری می‌باشد؛
3. إحياء العلوم، ابوحامد غزالی؛
4. أربعين خطب (الأربعون خطبة)؛
5. الأربعين، فخر رازی؛
6. أربعون حديثا، ابوعبدالله محمد بن مسلم بن ابو‌الفوارس رازی؛
7. أمالي الحاكم؛
8. أمالي السمعاني؛
9. الأنوار الباهرة في انتصار العترة الطاهرة، ابن طاووس؛
10. تاریخ طبری؛
11. تاریخ نسوی؛
12. الخصائص العلوية علی سائر البرية، محمد بن علی نطنزی؛
13. دلائل الإمامة، ابوجعفر محمد بن رستم بن جریر طبری؛
14. الذرية الطاهرة المطهرة، ابوبشر محمد بن احمد بن حماد دولابی؛
15. ذكر الخمسة المطهرين و مرتبة المطيعين لأهل بيت محمد سيد‌ ‎الأولین و الآخرين، ابونعیم حافظ؛
16. روایات عثمان بن احمد بن سماک؛
17. روایات موفق بن احمد مکی خوارزمی؛
18. شرح السنة، بغوی؛
19. شرف المصطفی، ابوسعید خرگوشی؛
20. طوق في تاريخه (في التاريخ)؛
21. كتاب العروس؛
22. فضائل الصحابة، احمد بیهقی؛
23. الكامل، مبرد؛
24. کتاب ابوزرعه دمشقی؛
25. کتاب ابوبکر مردویه؛
26. کتاب الشرواني؛
27. كتاب النبوة، شیخ صدوق؛
28. الكشف (تفسیر ثعلبی)، ابواسحاق ثعلبی؛
29. كشف الحيره؛
30. لطائف القصص؛
31. لوامع، ابوسعید خرگوشی؛
32. مدينة العلم، شیخ صدوق؛
33. المصابيح، ابوالعباس احمد بن ابراهیم حسنی؛
34. كتاب المعرفة، ابوعبداللّه بن منده؛
35. كتاب المعرفة، عباد بن یعقوب؛
36. كتاب المناقب، احمد بن مولی بن مردویه؛
37. مناقب أميرالمؤمنين(ع)، معری؛
38. المنتقی، حاکم خراسانی؛
39. مولد النبي(ص)، شیخ صدوق؛
40. كتاب الولاية، ابن سعد مسعود بن ناصر بن ابوزید حافظ سجستانی.

ب)‌- اشخاصی که مؤلف از آنها مطالبی را نقل کرده است

1. ابوبکر مردویه؛
2. ابوعلی بن عبدویه؛
3. ابوسعید خرگوشی؛
4. ابوغالب محمد بن احمد ‌بن سهل نحوی؛
5. ابومخنف لوط بن یحیی؛
6. ابو‌معمر؛
7. حافظ بن ناصر؛
8. زبیر بن بکار؛
9. زفر بن یحیی بن کثیر؛
10. سلیم بن قیس هلالی؛
11. قاضی عبدالجبار؛
12. عبدالله بن محمد بن ابوالدنیا قرشی؛
13. علی رفاعی؛
14. فضل بن ربیع؛
15. ابوالخیر مبارک بن سرور بن نجا الواعظ؛
16. محمد بن اسحاق؛
17. محمد بن علی حلابیمغازلی؛
18. محمد بن زید طبری؛
19. محمد فتال؛
20. مسعودی.

گزارش محتوا

در مقدمه، به ذکر زندگی‌نامه نویسنده پرداخته شده است.

باب نخست در مورد پیامبر(ص) بوده و شامل 14 فصل می‌باشد. از جمله موضوعات این باب عبارتند از: نسب پیامبر(ص)؛ حلف الفضول؛ زمان و نحوه ولادت؛ ذکر نصب پاک و طاهر ایشان؛ زمان ولادت تا زمان بعثت؛ ایام بعثت؛ معراج؛ احوال پیامبر(ص) پس از معراج و قبل از هجرت؛ نحوه هجرت؛ معجزات آن حضرت؛ غزواتی که ایشان در آنها شرکت داشتند؛ همسران و فرزندان پیامبر(ص)؛ نحوه وفات آن حضرت.

باب دوم، در هفده فصل، به بیان مناقب و فضایل امیرالمؤمنین(ع) اختصاص یافته است. موضوعات مطرح‌شده در این باب عبارتند از: ذکر نسب و مولد آن حضرت؛ صفات ایشان؛ ماهیت امامت؛ منفعت وجود امام؛ فضائل آن حضرت؛ جنگ ایشان با ناکثین و مارقین؛ معجزات آن حضرت؛ خطبه‌ها، وصایا و مواعظ؛ مسائلی که از آن حضرت پرسیده شد و پاسخ آن حضرت؛ اشعاری که بر فضل آن حضرت دلالت می‌کند؛ اولاد آن حضرت و مقتل ایشان.

در باب سوم، در دو فصل، به بیان مولد حضرت زهرا(س) و ظلم‌هایی که به ایشان وارد گردیده بوده و در پایان، به ذکر وفات ایشان پرداخته شده است.

باب چهارم، در مورد امام حسن(ع) بوده و دارای هفت فصل به شرح زیر می‌باشد: مولد آن حضرت؛ بعضی از اخبار، فضایل و کلام ایشان؛ وفات آن حضرت؛ همسران و فرزندان ایشان.

باب پنجم، در نه باب، به زندگانی و مناقب امام حسین(ع) اختصاص یافته است. برخی از موضوعات مطرح‌شده در این باب عبارتند از: مولد، فضایل، معجزات و کلام آن حضرت؛ نحوه شهادت ایشان و اصحاب باوفایشان؛ خروج مسلم؛ حوادثی که هنگام شهادت آن حضرت رخ داد.

باب ششم، مربوط به ذکر مناقب و زندگی‌نامه امام چهارم(ع) می‌باشد و در آن به موضوعات زیر پرداخته شده است: مولد، کلام و معجزات آن حضرت؛ فرزندان ایشان؛ خروج زید بن علی و یحیی بن زید و شهادتشان.

در سایر ابواب کتاب نیز به همین ترتیب، به ذکر مناقب، فضایل و زندگی‌نامه سایر ائمه(ع) پرداخته شده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.، به توضیح و تشریح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

1. صدرایی خویی، علی، «الدر النظيم في مناقب الأئمة اللهاميم»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: علوم حدیث، شماره 8، تابستان 1377 (11 صفحه، از 212 تا 222).