۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'راهي' به 'راهی'
جز (جایگزینی متن - '== ساختار == ' به '== ساختار == ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'راهي' به 'راهی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مستوفی بافقی، محمد مفید بن محمود]] ( | [[مستوفی بافقی، محمد مفید بن محمود]] (نویسنده) | ||
[[افشار، ایرج]] (به کوشش) | [[افشار، ایرج]] (به کوشش) | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-331-455-3 | | شابک =964-331-455-3 | ||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11172 | |||
| کتابخوان همراه نور =11172 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''جامع مفيدى''' تأليف [[مستوفی بافقی، محمد مفید بن محمود|محمد مفيد بن نجم‌الدين محمود بافقى]] معروف به محمد مفيد مستوفى، با تصحيح ايرج افشار، از تأليفات قرن يازدهم هجرى (1080 تا1090) درباره تاريخ و جغرافياى يزد مى‌باشد. | '''جامع مفيدى''' تأليف [[مستوفی بافقی، محمد مفید بن محمود|محمد مفيد بن نجم‌الدين محمود بافقى]] معروف به محمد مفيد مستوفى، با تصحيح ايرج افشار، از تأليفات قرن يازدهم هجرى (1080 تا1090) درباره تاريخ و جغرافياى يزد مى‌باشد. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۷: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
مؤلف اثر خويش را در سه جلد نگاشته، ولى مصحح ابتدا جلد سوم (به خاطر اهميّت آن و در | مؤلف اثر خويش را در سه جلد نگاشته، ولى مصحح ابتدا جلد سوم (به خاطر اهميّت آن و در دسترس نبودن دو جلد ديگر) و سپس جلد اول را نوشته است و از چاپ جلد دوم منصرف شده، زيرا قائل است كه در آن تازگى نيست و مطالبش برگرفته از «روضة الصفاء» و امثال آن است ولى جزيى از جلد دوم به صورت بسيار مختصر درپايان جلد اول آورده شده است. | ||
جلد اول از عهد اسكندر تا دوران امير تيمور گوركان و جلد دوم از زمان تيمور تا عهد شاه سليمان صفوى وقايع را به ترتيب سال‌هاى وقوع و به صورت سال‌شمار بيان كرده‌اند. جلد سوم اختصاص به شرح احوال رجال (اعم از ديوانيان، مستوفيان، كلانتران، شاعران، هنرمندان، قاضيان، فقيهان و ديگر اصناف) و وصف نواحى يزد از لحاظ تاريخى و جغرافيايى و ابنيّه و آثار داخل شهر دارد. | جلد اول از عهد اسكندر تا دوران امير تيمور گوركان و جلد دوم از زمان تيمور تا عهد شاه سليمان صفوى وقايع را به ترتيب سال‌هاى وقوع و به صورت سال‌شمار بيان كرده‌اند. جلد سوم اختصاص به شرح احوال رجال (اعم از ديوانيان، مستوفيان، كلانتران، شاعران، هنرمندان، قاضيان، فقيهان و ديگر اصناف) و وصف نواحى يزد از لحاظ تاريخى و جغرافيايى و ابنيّه و آثار داخل شهر دارد. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۵: | ||
جلد سوم در بر دارنده ديباچه و مقدمه‌اى از مصحح، پنج مقاله و يك خاتمه در دو مجلّد است كه دومى از صفحه 519 شروع مى‌شود. | جلد سوم در بر دارنده ديباچه و مقدمه‌اى از مصحح، پنج مقاله و يك خاتمه در دو مجلّد است كه دومى از صفحه 519 شروع مى‌شود. | ||
مؤلف به تبعيّت از پيشينيان خويش آنچه در كتب ديگر ديده باور و بازگو كرده است و چون مستوفى (محاسِب عوايد مالياتى) بوده، در انشا نيز سبک | مؤلف به تبعيّت از پيشينيان خويش آنچه در كتب ديگر ديده باور و بازگو كرده است و چون مستوفى (محاسِب عوايد مالياتى) بوده، در انشا نيز سبک مستوفيان را رعايت كرده است، يعنى در مورد پادشاهان، امرا و بزرگان، عبارات مطنطن و تعارف آميز به كار برده است. مثلاً «سرير سلطنت مصير»، «حكم جهان مطاع عز صدور يافت»، «ركاب ميمنت انجام» و امثال اينها. | ||
در موارى نيز لغات، اصطلاحات و حتى لهجه خاص مردم يزد به كار رفته است، مانند طنبى (آن قسمت از ساختمان كه پس از ايوان ساخته مى‌شود) و بادگير (بنايى است مرتفع كه تموّج هوا را به داخل بنا در آورد) و.... | در موارى نيز لغات، اصطلاحات و حتى لهجه خاص مردم يزد به كار رفته است، مانند طنبى (آن قسمت از ساختمان كه پس از ايوان ساخته مى‌شود) و بادگير (بنايى است مرتفع كه تموّج هوا را به داخل بنا در آورد) و.... | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۶: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
مقدمه مصحح در جلد اول مطالب بسيار مختصرى است در مورد چگونگى طبع جلد اول و اينكه مطالب آن كم و بيش همان مطالبى است كه در دو كتاب «تاريخ يزد» جعفرى و «تاريخ جديد يزد» احمد كاتب ديده مى‌شود. | مقدمه مصحح در جلد اول مطالب بسيار مختصرى است در مورد چگونگى طبع جلد اول و اينكه مطالب آن كم و بيش همان مطالبى است كه در دو كتاب «تاريخ يزد» جعفرى و «تاريخ جديد يزد» احمد كاتب ديده مى‌شود. | ||
مقدمه مؤلف (در همان جلد) با حمد و ثناى پروردگار، نعت رسول اكرم(ص) و ائمه بزرگوار | مقدمه مؤلف (در همان جلد) با حمد و ثناى پروردگار، نعت رسول اكرم(ص) و ائمه بزرگوار عليهم‌السلام آغاز مى‌گردد و پس از ذكر چگونگى فرمان شاه بر تأليف كتاب، به توضيح كوتاهى در مورد سه جلد آن مى‌پردازد. | ||
مقاله اول داستان چگونگى بناى اوليه يزد را چنين بيان مى‌كند كه "دارا" فرزند "داراب" پادشاه ظالم ايران، از اسكندر طلب خراج كرده و چون اجابت نمى‌شود به جانب روم لشكركشى مى‌كند ولى در نبرد شكست خورده وبه دست دو وزيرش كشته مى‌شود. اسكندر قاتلانش را قصاص كرده به وصيت او با دخترش ازدواج و او را به آيين پادشاهان دفن مى‌كند. سپس اقدام به بناى زندانى به نام «كثه» در سرزمينى بى آب وعلف (يزد امروز) مى‌نمايد. | مقاله اول داستان چگونگى بناى اوليه يزد را چنين بيان مى‌كند كه "دارا" فرزند "داراب" پادشاه ظالم ايران، از اسكندر طلب خراج كرده و چون اجابت نمى‌شود به جانب روم لشكركشى مى‌كند ولى در نبرد شكست خورده وبه دست دو وزيرش كشته مى‌شود. اسكندر قاتلانش را قصاص كرده به وصيت او با دخترش ازدواج و او را به آيين پادشاهان دفن مى‌كند. سپس اقدام به بناى زندانى به نام «كثه» در سرزمينى بى آب وعلف (يزد امروز) مى‌نمايد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۴: | ||
در مقاله ششم بعد از ذكر سلطنت سلاطين مظفريّه، لشكركشى امير شيخ ابوالحسن به يزد، سلطنت شاه شجاع و امير تيمور، عماراتى كه در يزد ساخته شده‌اند از قبيل عمارات شاه يحيى و فرزندان وى، باغ كوشك واقع درتفت، باغ نعمت‌آباد و قصبه مهريجرد، بيان مى‌شود. حكايت جالبى نيز از شاه يحيى و پير مردى روستایى در اين بخش ذكر شده است. | در مقاله ششم بعد از ذكر سلطنت سلاطين مظفريّه، لشكركشى امير شيخ ابوالحسن به يزد، سلطنت شاه شجاع و امير تيمور، عماراتى كه در يزد ساخته شده‌اند از قبيل عمارات شاه يحيى و فرزندان وى، باغ كوشك واقع درتفت، باغ نعمت‌آباد و قصبه مهريجرد، بيان مى‌شود. حكايت جالبى نيز از شاه يحيى و پير مردى روستایى در اين بخش ذكر شده است. | ||
ذكر حوادث زمان تيمور، احوال حاكمانى چون خواجه غياث‌الدين، جلال‌الدين چقماق، حاجى صدر‌الدين، معين‌الدين معلم، خضر شاه و عماراتى كه در زمان ايشان در يزد بنا مى‌شود مانند قلعه | ذكر حوادث زمان تيمور، احوال حاكمانى چون خواجه غياث‌الدين، جلال‌الدين چقماق، حاجى صدر‌الدين، معين‌الدين معلم، خضر شاه و عماراتى كه در زمان ايشان در يزد بنا مى‌شود مانند قلعه مبارکه و دار العباد و هم‌چنين توجه گوهرشادآغا به يزد مطالب آخرين مقاله اين جلد مى‌باشند. | ||
جلد دوم مطالب بسيار مختصرى در مورد انوشيروان، نهضت خاقان فريدون، تفويض سلطنت قندهار به شاهزاده مظفر، مراسلات وزير اعظم روم و نزول شاه عباس خان در يزد مى‌باشد. | جلد دوم مطالب بسيار مختصرى در مورد انوشيروان، نهضت خاقان فريدون، تفويض سلطنت قندهار به شاهزاده مظفر، مراسلات وزير اعظم روم و نزول شاه عباس خان در يزد مى‌باشد. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۴: | ||
در اين قسمت مقام و منزلت اجتماعى و حكومتى اشخاص رعايت شده و شرح حال مفصلى از ايشان از جمله دودمان و اقدامات آنها بيان گرديده است. | در اين قسمت مقام و منزلت اجتماعى و حكومتى اشخاص رعايت شده و شرح حال مفصلى از ايشان از جمله دودمان و اقدامات آنها بيان گرديده است. | ||
مقاله دوم در ده فصل در پى بيان احوال علما (مولانا شرف‌الدين على يزدى، | مقاله دوم در ده فصل در پى بيان احوال علما (مولانا شرف‌الدين على يزدى، حسین يزدى، علاء‌الدين محمد و...)، قضاه (كمال‌الدين مير حسین يزدى، شيخ على صبح جبل عاملى، امير عبدالغفار مير بزرگ و...)، محتسبان، واعظان (نورالله واعظ يزدى، هدايت حسین و...)، خطبا (محمدابراهیم مهريجرد)، منجمان (محمدطاهر منجم، مولانا جعفر و...)، خطّاطان (شمس‌الدين محمد شاه، كمال‌الدين بن شهاب‌الدين، مولانا ابوطالب و...)، اطبا و حكما (مؤيد‌الدين محمد، سالك‌الدين، ميرزا نجيم بيك و...)، شاعران (وحشى بافقى، مجد همگر، غياث‌الدين على نقش‌بند و...) و اشراف (ميرزا اسحق بيك، امير هدايه الله، محمود نقاش و...) است. | ||
به دليل رعايت اختصار نام اشخاصى كه داراى چندين منصب هستند، فقط در يك منصب ذكر شده‌اند. | به دليل رعايت اختصار نام اشخاصى كه داراى چندين منصب هستند، فقط در يك منصب ذكر شده‌اند. | ||
| خط ۸۸: | خط ۹۰: | ||
احوال امامزادگان و مشايخ (امامزاده ابوجعفر، شاهزاده فضل بن موسى، سيد حسن گل سرخ و...)، سال و نحوه ورود به يزد و برخى خصوصيات شخصى آنها در مقاله سوم بررسى مى‌شود. | احوال امامزادگان و مشايخ (امامزاده ابوجعفر، شاهزاده فضل بن موسى، سيد حسن گل سرخ و...)، سال و نحوه ورود به يزد و برخى خصوصيات شخصى آنها در مقاله سوم بررسى مى‌شود. | ||
مقاله چهارم در پنج گفتار به بيان نام، واقفان و سال ساخت مساجد، مدارس، مزارع و قنواتى مى‌كند كه در يزد ساخته شده‌اند مانند مسجد جامع كبيره، جامع مير چقماق، جمعه سرريگ- مدرسه ركنيّه، شمسيه، | مقاله چهارم در پنج گفتار به بيان نام، واقفان و سال ساخت مساجد، مدارس، مزارع و قنواتى مى‌كند كه در يزد ساخته شده‌اند مانند مسجد جامع كبيره، جامع مير چقماق، جمعه سرريگ- مدرسه ركنيّه، شمسيه، حسینیه- مزارع اهرستان و تفت و.... | ||
در آخرين مقاله نيز به تاريخ حيات مؤلف با شيوه سخن پردازى‌هاى شاعرانه و عبارت سازى‌هاى مرسوم عهد صفوى به گونه‌اى مبسوط پرداخته مى‌شود. | در آخرين مقاله نيز به تاريخ حيات مؤلف با شيوه سخن پردازى‌هاى شاعرانه و عبارت سازى‌هاى مرسوم عهد صفوى به گونه‌اى مبسوط پرداخته مى‌شود. | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۲: | ||
مقدمات ومتن كتاب. | مقدمات ومتن كتاب. | ||
محبوبى اردكانى، | محبوبى اردكانى، حسین،(راهنماى كتاب)، پاييز 1343- شماره 52. | ||
ستوده، منوچهر،(راهنماى كتاب)، ارديبهشت 1341- شماره 29. | ستوده، منوچهر،(راهنماى كتاب)، ارديبهشت 1341- شماره 29. | ||