مصباح الزائر

مصباح الزائر
پدیدآوران	ابن طاووس، علی بن موسی (نویسنده) مؤسسة آل البيت عليهم‌السلام لاحياء التراث (محقق)
ناشر	مؤسسة آل البيت (عليهم‌السلام) لإحياء التراث
مکان نشر	ايران - قم
چاپ	1
شابک	‎964-319-012-9
موضوع	دعاها زيارت نامه‌ها
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏271‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏17‎‏ ‎‏م‎‏6
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مصباح الزائر، اثر سید علی بن موسی بن طاووس و از اولین تصانیف ایشان می‌باشد که در آن، درباره مقدمات سفر و آداب آن و زیارت ائمه اطهار(ع)، اولاد ایشان و همچنین درباره زیارت قبور بعضی از بزرگان دین و مؤمنین و برخی از امکنه مقدسه، توضیح داده است.

کتاب به زبان عربی و از آثار مربوط به قرن هفتم هجری است که تحقیق آن، توسط مؤسسه آل‌البیت(ع) صورت گرفته است.

هدف نویسنده در اثر حاضر، نگارش کتابی کوچک بوده که قابلیت حمل در سفر را داشته و زائر را از مثل کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی بی‌نیاز سازد.

نویسنده در اجازات خود تصریح نموده است که کتاب حاضر را در اوایل تکلیفش نوشته است.

محدث نوری اثر حاضر را کتابی معتبر معرفی کرده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در بیست فصل، به آداب سفر، مستحبات و مسائل مربوط به سفر می‌پردازد و آنگاه با نگاهی به فضایل زیارت و بار یافتن به مزار امامان معصوم(ع)، متن زیارات آن بزرگواران را عرضه می‌کند.

کتاب از جمله منابع «بحار الأنوار» است و مؤسسه آل‎بیت(ع)، آن را در ضمن «سلسله مصادر بحار الأنوار»، منتشر کرده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، پس از ذکر زندگی‌نامه کوتاهی از نویسنده، به نسخ خطی کتاب و مشخصات آن‌ها، اشاره گردیده است.

مقدمه نویسنده، به توضیح محتوای فصول، اختصاص یافته است.

فصل اول، در مورد مقدمات سفر و آداب آن، از جمله برگزیدن بهترین ایام برای آن، غسل سفر، دعاهای وارده، نحوه خداحافظی با خانواده، اعمالی که هنگام عزم سفر در ایامی که مسافرت مکروه است باید انجام داد، صدقه دادن قبل از سفر، فضیلت همراه داشتن مقداری از تربت امام حسین(ع) و... می‌باشد.

فصل دوم، پیرامون فضیلت زیارت پیامبر(ص) بوده و در آن، به چهار روایت در این رابطه، اشاره شده و در فصل سوم، زیارت آن حضرت، تشریح و در فصل چهارم، کیفیت زیارت ایشان از دور، توضیح داده شده است.

فصل پنجم تا هفتم، در ذکر زیارت امیرالمؤمنین و اماکن شریفه کوفه و روایات واردشده در این زمینه، می‌باشد.

فصل هشتم، به کیفیت زیارت امام حسن(ع) و فصل نهم و دهم، به چگونگی و فضیلت زیارت امام حسین(ع) اختصاص یافته است.

فصل یازدهم، مربوط به زیارت امام سجاد، امام باقر و امام صادق(ع)، فصل دوازدهم درباره زیارت امام موسی بن جعفر(ع)، فصل سیزدهم درباره زیارت امام رضا(ع)، فصل چهاردهم درباره زیارت امام جواد(ع)، فصل پانزدهم درباره زیارت امام هادی(ع)، فصل شانزدهم درباره زیارت امام حسن عسکری، فصل هفدهم درباره زیارت امام زمان(عج) و فصل هجدهم و نوزدهم درباره زیارت جامع ائمه در ایام مختلف سال بوده و در فصل آخر، نحوه زیارت اولاد ائمه(ع) و قبور مؤمنین، تشریح شده است.

دعا و زیارت در مکتب اسلام و به‌ویژه تشیع، در تربیت انسان و عرضه ناب‎ترین تعالیم زندگی‌ساز، از جایگاهی بلند و اهمیتی شگرف، برخوردار است. دعا شامل والاترین و استوارترین مسائل الهی است و محتوای دعاهای مأثور، غالباً تفسیری است از جهان‌بینی اسلام و تکلیف اجتماعی - سیاسی انسان مؤمن و بالاخره، دستورالعملی برای «شدن» در تمام ابعاد و زیارت، بار یافتن انسان است بر مزار انسان‌های والا و شیدای حق و بهره گرفتن از تربت پاکانی که زندگی را یکسره به کرامت و عزت سپری کرده‌اند و مآلا چگونه زیستن و چگونه رفتن را آموختند.

محتوای زیارت‌نامه‌های مأثور، آمیخته است به هیجان‌بارترین، تنبه‌آفرین‎ترین و بیدارگرترین تعالیم که در قالب جمله‌های خطابی، به قله‌سانان تاریخ خوانده می‌شود و به‌راستی این دو تعلیم ناب انسان‌ساز، در مکتب تشیع، چه جلوه‌ای عظیم و شگفت‎آور، دارد. عالمان، محدثان، فقیهان و اندیشوران بر این نصوص مواظبت می‌کردند و زندگی را با این زمزمه‌ها مشغول می‌داشتند و با ملکوت نجوا می‌کردند و عالمان و محدثان این مجموعه‌ها را به‌عنوان میراثی گران‎قدر فراهم می‌آوردند و به نسل‎ها و عصرها می‌سپردند و اثر حاضر، از جمله بهترین این مجموعه‌ها می‌باشد.

از آنجایی که هدف نویسنده نگارش کتابی مختصر بوده که قابلیت حمل در سفر را داشته باشد، بنابراین به ذکر مأخذ نپرداخته و اسانید را حذف کرده که در غیر این صورت، نقض غرض می‌شده است.

پیرامون اعتبار و صحت کتاب حاضر، توجه به این نکته حائز اهمیت است که وقتى به روایات و زیارات آن توجه مى‌کنیم و به کتاب‌هاى علماى گذشته که قبل از نویسنده آن بوده‌اند مى‌نگریم، مى‌بینیم بسیارى از آن روایات و زیارات، در کتاب‌هاى بزرگانى مانند شیخ صدوق و شیخ مفید و شیخ طوسی، ابن قولویه و دیگران آمده است.

وضعیت کتاب

تحقیق و تحصیح کتاب، از روی سه نسخه خطی صورت گرفته و محققان افزون بر مقابله نسخه‌ها و ضبط اختلافات، تمام روایات و زیارات را از منابع و مصادر کهن، استخراج نموده و پس از ضبط دقیق واژه‌ها و اعراب‌گذاری لازم، با توضیحاتی از واژه‌های دشواریاب، کتاب را عرضه نموده‌اند.

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع، اختصاص یافته است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. مهدوی‌راد، محمدعلی، «پژوهش‌های در آستانه نشر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: اطلاع‎رسانی و کتابداری «آینه پژوهش»، خرداد - ‎شهریور 1371، ‎شماره 13 و 14 (3 صفحه، ‎از 105 تا 107).
3. پورامینی، محمدامین، «اربعین حسینی (پژوهشی در بازگشت اهل‎بیت(ع) از شام به کربلا)»، قم، 1382.

وابسته‌ها

مصباح المتهجد