ترجمه عربی شرح تیماطیوس بر آنیمای ارسطو: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ب' به 'ن‌ب') |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌خ' به 'ه‌خ') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
ثامسطیوس خطیب و حکیمی از مفسران کتاب‌های [[ارسطو]]<nowiki/>ست که کاتب یولیانس مرتد بود. او بسیاری از کتاب‌های [[ارسطو]] را شرح کرده در میان حکمای یونان روش [[ارسطو]] را اختیار کرد. وی به وزارت رسید. کتاب‌های او به‌وسیله یحیی بن عدی و دیگران به عربی ترجمه شد. بوعلی تقریرات و شروح ثامسطیوس را بر سایر شروح ترجیح داده است.<ref>ر.ک: لغتنامه دهخدا، ثامسطیوس</ref>. | ثامسطیوس خطیب و حکیمی از مفسران کتاب‌های [[ارسطو]]<nowiki/>ست که کاتب یولیانس مرتد بود. او بسیاری از کتاب‌های [[ارسطو]] را شرح کرده در میان حکمای یونان روش [[ارسطو]] را اختیار کرد. وی به وزارت رسید. کتاب‌های او به‌وسیله یحیی بن عدی و دیگران به عربی ترجمه شد. بوعلی تقریرات و شروح ثامسطیوس را بر سایر شروح ترجیح داده است.<ref>ر.ک: لغتنامه دهخدا، ثامسطیوس</ref>. | ||
وی در مقاله اول خودش بر شرح مقاله اول [[ارسطو]] (بخش اول کتاب) می‌نویسد: ما در این کتاب به اندازه وسع و درک از فلسفه [[ارسطو]] به شرح نظر او درباره نفس پرداخته‌ایم و آنچه نیاز به توضیح دارد را توضیح داده و به مواردی تذکر داده و مواردی را هم تلخیص کرده‌ایم و در تلخیص رعایت اعتدال را کرده‌ایم. در میان کتاب‌های [[ارسطو]]، با حجم انبوهشان، کتاب نفس برتر از سایرین است. [[ارسطو]] در هنگام شروع کلام درباره نفس پس از شریف دانستن همه علوم، برخی را | وی در مقاله اول خودش بر شرح مقاله اول [[ارسطو]] (بخش اول کتاب) می‌نویسد: ما در این کتاب به اندازه وسع و درک از فلسفه [[ارسطو]] به شرح نظر او درباره نفس پرداخته‌ایم و آنچه نیاز به توضیح دارد را توضیح داده و به مواردی تذکر داده و مواردی را هم تلخیص کرده‌ایم و در تلخیص رعایت اعتدال را کرده‌ایم. در میان کتاب‌های [[ارسطو]]، با حجم انبوهشان، کتاب نفس برتر از سایرین است. [[ارسطو]] در هنگام شروع کلام درباره نفس پس از شریف دانستن همه علوم، برخی را به‌خاطر وثاقت برهانشان و برخی دیگر را به‌خاطر شرف موضوعشان، برتر از دیگر علوم می‌شمارد؛ مثلاًدر مقایسه هریک از هندسه و نجوم با یکدیگر، هندسه به‌خاطر میزان صحت و دقتش و نجوم به‌خاطر طبیعت موضوعش بر دیگری برتری دارند. اما علم نفس جامع هر دو امر، یعنی هم شرافت در صحت و هم شرافت در موضوع، است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2-3</ref>. | ||
ثامسطیوس در مقاله اولش در شرح مقاله دوم (بخش سوم کتاب) می‌نویسد: به حد کافی از پیشینیان درباره نفس به ما اطلاعات رسیده است و ما در اینجا از جهت دیگری بحث را شروع می‌کنیم و به دنبال تلخیص این مطلب هستیم که نفس چیست؟ روشن است که حد نفس باید مطابق با تمامی آنچه باشد که بتوان به آن نفس گفت، نه فقط نفس انسان. البته تعاریف پیشینیان از نفس خلاف این امر است و فقط به نفس انسان انصراف دارد<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>. | ثامسطیوس در مقاله اولش در شرح مقاله دوم (بخش سوم کتاب) می‌نویسد: به حد کافی از پیشینیان درباره نفس به ما اطلاعات رسیده است و ما در اینجا از جهت دیگری بحث را شروع می‌کنیم و به دنبال تلخیص این مطلب هستیم که نفس چیست؟ روشن است که حد نفس باید مطابق با تمامی آنچه باشد که بتوان به آن نفس گفت، نه فقط نفس انسان. البته تعاریف پیشینیان از نفس خلاف این امر است و فقط به نفس انسان انصراف دارد<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
وی در مقاله دومش در شرح مقاله دوم [[ارسطو]]، حواس پنجگانه را شرح می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص89-136</ref>. | وی در مقاله دومش در شرح مقاله دوم [[ارسطو]]، حواس پنجگانه را شرح می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص89-136</ref>. | ||
او در مقاله اولش در شرح مقاله سوم [[ارسطو]] می‌نویسد: اما اینکه حس دیگری غیر از حواس خمس وجود ندارد، از طریق اشیایی که بیان شد، تصدیق به آن حاصل می‌شود. ما پیش از این هم در این شک نکردیم که آیا قوای حاسه لمس، | او در مقاله اولش در شرح مقاله سوم [[ارسطو]] می‌نویسد: اما اینکه حس دیگری غیر از حواس خمس وجود ندارد، از طریق اشیایی که بیان شد، تصدیق به آن حاصل می‌شود. ما پیش از این هم در این شک نکردیم که آیا قوای حاسه لمس، به‌خاطر کثرت موضوعات ملموس [در وزن و سردی و گرمی و...]، بیش از یک قوه باشد؛ بلکه قوه حس، یک قوه بیش نیست<ref>ر.ک: همان، ص137</ref>. | ||
ثامسطیوس در شرح مقاله سومش بر مقاله سوم [[ارسطو]] چنین می‌نویسد: از آنجایی که نفس از حیوان (زندگان) است، به‌طور خاص بر دو قوه حاکمه و محرکه تحدید می‌شود. قوه حاکمه مربوط به انجام تمییز و حس است و قوه محرکه انجامدهنده حرکت در مکان است... حال آیا قوه محرکه، جزئی از نفس است که در مقدار یا معنی از آن انفراد مییابد، یا تمام نفس است؟ اگر جزء باشد، آیا غیر از قوایی مانند فکری و غضبی و شهوانی است که عادت به ذکر آنها تعلق گرفته، یا یکی از آنها است.<ref>ر.ک: همان، ص215</ref>. | ثامسطیوس در شرح مقاله سومش بر مقاله سوم [[ارسطو]] چنین می‌نویسد: از آنجایی که نفس از حیوان (زندگان) است، به‌طور خاص بر دو قوه حاکمه و محرکه تحدید می‌شود. قوه حاکمه مربوط به انجام تمییز و حس است و قوه محرکه انجامدهنده حرکت در مکان است... حال آیا قوه محرکه، جزئی از نفس است که در مقدار یا معنی از آن انفراد مییابد، یا تمام نفس است؟ اگر جزء باشد، آیا غیر از قوایی مانند فکری و غضبی و شهوانی است که عادت به ذکر آنها تعلق گرفته، یا یکی از آنها است.<ref>ر.ک: همان، ص215</ref>. | ||
نسخهٔ ۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۰۵
| ترجمه عربی شرح تیماطیوس بر آنیمای ارسطو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثامسطيوس (شارح)
ارسطو (نویسنده) حیری، اسحق بن حنین (مترجم) |
| ناشر | [بي نا] |
| مکان نشر | [بي جا] |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
ترجمه عربی شرح تیماطیوس بر آنیمای ارسطو، کتابی است به زبان عربی از اسحاق بن حنین با موضوع فلسفه. در واقع اسحاق بن حنین در این اثر، به ترجمه شرح ثامسطیوس بر آنیما (كتاب النفس)، اثر ارسطو دست زده است. ثامسطیوس در هفت مقاله، مقالات سه‌گانه ارسطو درباره نفس را شرح کرده است (دو مقاله در شرح مقاله اول، دو مقاله در شرح مقاله دوم و سه مقاله در شرح مقاله سوم).
ساختار
در این کتاب یکباره و بدون هیچ مقدمه و... با ترجمه متن اصلی مواجه می‌شویم. محتوای مطالب، ضمن ترجمه سه مقاله و در هفت بخش (دو مقاله از ثامسطیوس در شرح مقاله اول، دو مقاله از وی در شرح مقاله دوم و سه مقاله از او در شرح مقاله سوم ارسطو درباره نفس) بیان شده است.
گزارش محتوا
«معلم اول - ارسطوی کبیر - نخستین متفکری بوده است که به‌طور منظم و منقح، مسائل مربوط به نفس را تبویب و تدوین نموده است. همچنین نخستین کتاب مستقل در این‌باره - درباره نفس - نوشتاری جامع و روشمند، از آثار ارزشمند ارسطو محسوب می‌شود. ارسطو در این کتاب، نفس را صورت بدن انگاشته و در ارتباط با نظریه ماده - صورت خود - که رکن رکین مابعدالطبیعه او محسوب می‌شود، نفس را در بحث طبیعیات وارد می‌نماید. مباحث ارسطو، تعریف نفس، انواع نفوس و قوا و کارکردهای نفس را شامل می‌شود و باید دانست که این مباحث در طول تاریخ اندیشه - چه در سنت فلسفه غربی و چه در تفکر فلسفی اسلامی - همواره محل تضارب و تلاقی تفاسیر و برداشتهای گوناگون بوده است»[۱].
«نسخه ای از كتاب النفس ارسطو یافت شده است که در آن فارابی به خط خود یادداشت کرده است که این کتاب را صد بار خوانده است»[۲].
به گفته ابن ندیم، كتاب النفس، سه مقاله از ارسطوست. حنین آن را به‌صورت کامل به سریانی ترجمه کرد و اسحاق به عربی. البته در ترجمه اسحاق، اندکی از کتاب جا مانده بود که وی در ترجمه مجدد، آن را هم افزود. ثامسطیوس تمام این کتاب را شرح کرده؛ هریک از مقاله‌های اول و دوم را در دو مقاله و مقاله سوم را در سه مقاله[۳].
اسحاق گفته: این کتاب را از روی یک نسخه ردیء (ناخوانا) به عربی ترجمه کردم و بعد از سی سال نسخه‌ای را یافتم که در نهایت جودت (وضوح و خوانایی) بود و نسخه خودم را با آن مقابله کردم و آن نسخه، شرح ثامسطیوس بود[۴].
ثامسطیوس خطیب و حکیمی از مفسران کتاب‌های ارسطوست که کاتب یولیانس مرتد بود. او بسیاری از کتاب‌های ارسطو را شرح کرده در میان حکمای یونان روش ارسطو را اختیار کرد. وی به وزارت رسید. کتاب‌های او به‌وسیله یحیی بن عدی و دیگران به عربی ترجمه شد. بوعلی تقریرات و شروح ثامسطیوس را بر سایر شروح ترجیح داده است.[۵].
وی در مقاله اول خودش بر شرح مقاله اول ارسطو (بخش اول کتاب) می‌نویسد: ما در این کتاب به اندازه وسع و درک از فلسفه ارسطو به شرح نظر او درباره نفس پرداخته‌ایم و آنچه نیاز به توضیح دارد را توضیح داده و به مواردی تذکر داده و مواردی را هم تلخیص کرده‌ایم و در تلخیص رعایت اعتدال را کرده‌ایم. در میان کتاب‌های ارسطو، با حجم انبوهشان، کتاب نفس برتر از سایرین است. ارسطو در هنگام شروع کلام درباره نفس پس از شریف دانستن همه علوم، برخی را به‌خاطر وثاقت برهانشان و برخی دیگر را به‌خاطر شرف موضوعشان، برتر از دیگر علوم می‌شمارد؛ مثلاًدر مقایسه هریک از هندسه و نجوم با یکدیگر، هندسه به‌خاطر میزان صحت و دقتش و نجوم به‌خاطر طبیعت موضوعش بر دیگری برتری دارند. اما علم نفس جامع هر دو امر، یعنی هم شرافت در صحت و هم شرافت در موضوع، است.[۶].
ثامسطیوس در مقاله اولش در شرح مقاله دوم (بخش سوم کتاب) می‌نویسد: به حد کافی از پیشینیان درباره نفس به ما اطلاعات رسیده است و ما در اینجا از جهت دیگری بحث را شروع می‌کنیم و به دنبال تلخیص این مطلب هستیم که نفس چیست؟ روشن است که حد نفس باید مطابق با تمامی آنچه باشد که بتوان به آن نفس گفت، نه فقط نفس انسان. البته تعاریف پیشینیان از نفس خلاف این امر است و فقط به نفس انسان انصراف دارد[۷].
وی در مقاله دومش در شرح مقاله دوم ارسطو، حواس پنجگانه را شرح می‌دهد[۸].
او در مقاله اولش در شرح مقاله سوم ارسطو می‌نویسد: اما اینکه حس دیگری غیر از حواس خمس وجود ندارد، از طریق اشیایی که بیان شد، تصدیق به آن حاصل می‌شود. ما پیش از این هم در این شک نکردیم که آیا قوای حاسه لمس، به‌خاطر کثرت موضوعات ملموس [در وزن و سردی و گرمی و...]، بیش از یک قوه باشد؛ بلکه قوه حس، یک قوه بیش نیست[۹].
ثامسطیوس در شرح مقاله سومش بر مقاله سوم ارسطو چنین می‌نویسد: از آنجایی که نفس از حیوان (زندگان) است، به‌طور خاص بر دو قوه حاکمه و محرکه تحدید می‌شود. قوه حاکمه مربوط به انجام تمییز و حس است و قوه محرکه انجامدهنده حرکت در مکان است... حال آیا قوه محرکه، جزئی از نفس است که در مقدار یا معنی از آن انفراد مییابد، یا تمام نفس است؟ اگر جزء باشد، آیا غیر از قوایی مانند فکری و غضبی و شهوانی است که عادت به ذکر آنها تعلق گرفته، یا یکی از آنها است.[۱۰].
وضعیت کتاب
کتاب، فهرست مطالب و... ندارد. پاورقی‌ها علاوه بر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح مطلب هستند که گاهی به زبان عربی و گاهی به انگلیسی می‌باشند. کنار پاراگرافها، شماره‌های مربوط به شماره‌بندی آثار ارسطو وجود دارد.
پانویس
منابع مقاله
- ابن ندیم، محمد بن اسحاق، «الفهرست»، دار المعرفة، بیروت (از روی نسخه کتابخانه دیجیتال نور).
- انسان شناسی و فرهنگ
- خبرگزاری مهر
- لغتنامه دهخدا.
- مقدمه و متن کتاب.