التنوير

التنویر
پدیدآوران	امام، محمدکاظم (مصحح) قمری بخاری، حسن بن نوح (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس)
ناشر	دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1387 ش
چاپ	1
موضوع	پزشکی - واژه‌نامه‌ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏123‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏38‎‏ ‎‏ت‎‏9‎‏*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

التنوير، ترجمه و تفسير اصطلاحات پزشکى به زبان فارسی است. ابومنصور، حسن بن نوح اين كتاب كوچك را نخست به زبان عربى نوشته و سپس آن را به زبان فارسی بى‌كم‌وكاست ترجمه كرده است.

وى انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر چنين بيان مى‌دارد: «از آنك من نيك بدانسته‌ام كه فضل علم پزشکى بر همه علم‌هاى ديگر تاجى است... و اندر اين وقت خواستم كه ازكتاب‌هاى طب و از كناش‌ها، لفظهایى برچينم كه معنى آن نزدیک به اهل علم معروف است... و آن نتوان يافتن اندر كتاب، مگر پراكنده و اين كس كه نو بود اندر علم بتواند به دست آوردن تا رنج بسيار نبيند و بود كه از آن رنج به ستوه شود.

ساختار

كتاب، مشتمل بر 10 باب است.

سبک نثر پارسى اين متن كوچك، بسيار ساده و شيوا و از كهن‌سال‌ترين و اولین نمونه‌هاى نگارش پارسى درى است كه سبک محاورات ساده و معمولى آن عهد در ماوراءالنهر خراسان بوده است.

گزارش محتوا

مؤلف، در اين كتاب كوچك، بسيارى از بيمارى‌ها، معالجات، داروها، خوراك‌ها، طبايع و اعضاى بدن را نام برده و تعريف و تفسير نموده است.

عناوين باب‌هاى كتاب بدين شرح است:

1. اندر نام‌هاى بيمارى‌ها كه از موى سر تا ناخن پاى پديد آيد؛
2. اندر نام‌هاى بيمارى‌ها كه بر روى تن پديد آيد؛
3. اندر نام‌هاى تب‌ها و آنچه در خور وى است؛
4. اندر آنچه در تن مردم است از اندام و آنچه مانند وى است؛
5. اندر نام‌هاى طبايع‌ها و آنچه در معنى وى است؛
6. اندر نام‌ها كه اندر علاج به كار داشته آيد؛
7. اندر نام‌هاى طعام‌ها و شراب‌ها؛
8. اندر نام‌هاى قرابادين‌ها و لفظها؛
9. اندر نام‌هاى سنگ‌ها و پيمان‌ها؛
10. اندر شناختن چيزهایى كه چاره نيست.

ابومنصور، مانند ديگر فضلا و دانشوران ایران در آن عهد، بر دو زبان پارسى و عربى تسلط داشته است، زيرا پارسى، زبان نژاد و خاندان او بوده و زبان عربى را نيز در آغاز تحصيلات، به‌خوبى و با كوشش در نزد استادان ایرانى فرامى‌گرفته است. وى با اين توانايى، نسخه عربى را با شيوه‌اى استادانه و ماهرانه به پارسى درى ساده و محاوره‌اى برگردانيده است. ترجمه اصطلاحات و جملات عربى به اصطلاحات و جملات پارسى، بى‌اندازه ماهرانه و بسى جالب توجه مى‌باشد.

وضعيت كتاب

اين اثر، به همت سيد‌‎كاظم امام بر اساس نسخه‌اى خطى كه در كتابخانه ملى وجود داشته، تصحيح شده است.

نگاشتن تاريخچه زندگى و آثار طبى ابومنصور بخارى و بحث پيرامون دانش پزشکى ایران اسلامى به‌عنوان مقدمه، تدوين و تنظيم فرهنگ لغات كتاب و تنظيم فهارس اعلام و اماكن و كتاب‌ها، كارهایى است كه مصحح انجام داده است.

كتاب، در 144 صفحه چاپ و منتشر شده است.