بيان مذهب الباطنية و بطلانه من كتاب قواعد عقائد آل‌محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎خ' به 'ی‌خ')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه')
خط ۳۶: خط ۳۶:
کتاب با مقدمه ناشر آغاز شده، سپس متن مختصری (پانزده صفحه‌ای) از نویسنده درباره فرقه باطنیه آمده و در ادامه مطالب کتاب در هفت موضع بیان شده است.
کتاب با مقدمه ناشر آغاز شده، سپس متن مختصری (پانزده صفحه‌ای) از نویسنده درباره فرقه باطنیه آمده و در ادامه مطالب کتاب در هفت موضع بیان شده است.


مؤلف برای نگاشتن این اثر به مصادر بسیاری مراجعه کرده است؛ مانند «البلاغ» که گویا از مجموعه‎های اسماعیلیه است، المبدء و المنتهی، الجامع، العلم المكنون و..<ref>ر.ک: جعفریان، رسول، ص99</ref>.
مؤلف برای نگاشتن این اثر به مصادر بسیاری مراجعه کرده است؛ مانند «البلاغ» که گویا از مجموعه‌های اسماعیلیه است، المبدء و المنتهی، الجامع، العلم المكنون و..<ref>ر.ک: جعفریان، رسول، ص99</ref>.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
خط ۴۳: خط ۴۳:
الف)- صنعای یمن، زادگاه شخصی است که مورخان و نویسندگان مسلمان او را مؤسس مذهب غلات شیعه می‌خوانند و او عبدالله بن سبأ یا ابن سوداء (بنا بر اختلاف روایات) و نیز وطن مؤسس دولت فاطمیان عبدالله شیعی است.<ref>ر.ک: مقدمه ناشر، صفحه واو</ref>.
الف)- صنعای یمن، زادگاه شخصی است که مورخان و نویسندگان مسلمان او را مؤسس مذهب غلات شیعه می‌خوانند و او عبدالله بن سبأ یا ابن سوداء (بنا بر اختلاف روایات) و نیز وطن مؤسس دولت فاطمیان عبدالله شیعی است.<ref>ر.ک: مقدمه ناشر، صفحه واو</ref>.


ب)- یمن به‎طور کلی از مهم‎ترین میادین مبارزات داخلی بین فرقه‎های شیعه بوده است. این کشور شاهد مبارزاتی بین دو گروه شیعی بوده که یکی از آن‎ها به اهل سنت نزدیک و دیگری نبست به آن‎ها دورتر است؛ به‎گونه‌ای که در برخی موارد درگیری‎های شدیدی بین آن دو رخ داده است. آن دو گروه شیعی، زیدیه و اسماعیلیه هستند. در تاریخ طولانی این دو گروه، جنگ‎های پی‌درپی صورت گرفته است. این جنگ‎ها منحصر به جنگ‎های با شمشیر نبوده، بلکه شامل جنگ‎هایی با قلم و نگارش نیز بوده است؛ به‎گونه‌ای که یکی از عالمان زیدی به نام حمید المحلی (متوفی 653ق) کتابی علیه اسماعیلیه به نام «الحسام البتار في الرد علی القرامطة الكفار» نوشته و در سال 707ق، محمد بن حسن دیلمی کتابی به نام «قواعد عقائد آل‎محمد» نوشت که «فصل پنجم از فن سوم» آن کتاب برگرفته از «الحسام البتار» است.<ref>ر.ک: همان، صفحه و - ‎ط</ref>.
ب)- یمن به‎طور کلی از مهم‎ترین میادین مبارزات داخلی بین فرقه‌های شیعه بوده است. این کشور شاهد مبارزاتی بین دو گروه شیعی بوده که یکی از آن‎ها به اهل سنت نزدیک و دیگری نبست به آن‎ها دورتر است؛ به‎گونه‌ای که در برخی موارد درگیری‎های شدیدی بین آن دو رخ داده است. آن دو گروه شیعی، زیدیه و اسماعیلیه هستند. در تاریخ طولانی این دو گروه، جنگ‎های پی‌درپی صورت گرفته است. این جنگ‎ها منحصر به جنگ‎های با شمشیر نبوده، بلکه شامل جنگ‎هایی با قلم و نگارش نیز بوده است؛ به‎گونه‌ای که یکی از عالمان زیدی به نام حمید المحلی (متوفی 653ق) کتابی علیه اسماعیلیه به نام «الحسام البتار في الرد علی القرامطة الكفار» نوشته و در سال 707ق، محمد بن حسن دیلمی کتابی به نام «قواعد عقائد آل‎محمد» نوشت که «فصل پنجم از فن سوم» آن کتاب برگرفته از «الحسام البتار» است.<ref>ر.ک: همان، صفحه و - ‎ط</ref>.


ج)- این کتاب، رساله‌ای تند و آکنده از تعابیر درشت درباره اسماعیلیه و رد آن‎هاست. مؤلف در مقدمه، اسماعیلیه را از غلات شمرده و می‌گوید: اینان با غلات و امامیه در بسیاری مسائل مشترکند و این است که گفته‌اند: «الإمامية دهليز الباطنية». آنگاه پس از مقدمه‌ای کوتاه درباره غلات، ابتدا به‎گونه‌ای گذرا و در 15 صفحه، درباره اسماعیلیه سخن گفته و بعد به‎ تفصیل آن پرداخته است. او می‌گوید: اسماعیلیه را مجوس و یهود فلاسفه بنیاد نهادند و میمون قداح ثنوی از آخرین دعوتگران آنان بوده است؛ اینان گو اینکه به‎ظاهر شیعی هستند، ولی «باطنهم الكفر المحض»<ref>ر.ک: جعفریان، رسول، ص99</ref>.
ج)- این کتاب، رساله‌ای تند و آکنده از تعابیر درشت درباره اسماعیلیه و رد آن‎هاست. مؤلف در مقدمه، اسماعیلیه را از غلات شمرده و می‌گوید: اینان با غلات و امامیه در بسیاری مسائل مشترکند و این است که گفته‌اند: «الإمامية دهليز الباطنية». آنگاه پس از مقدمه‌ای کوتاه درباره غلات، ابتدا به‎گونه‌ای گذرا و در 15 صفحه، درباره اسماعیلیه سخن گفته و بعد به‎ تفصیل آن پرداخته است. او می‌گوید: اسماعیلیه را مجوس و یهود فلاسفه بنیاد نهادند و میمون قداح ثنوی از آخرین دعوتگران آنان بوده است؛ اینان گو اینکه به‎ظاهر شیعی هستند، ولی «باطنهم الكفر المحض»<ref>ر.ک: جعفریان، رسول، ص99</ref>.


د)- مؤلف اصلاحاتی را درباره میمون قداح آورده و آنگاه از قرامطه و عقاید آنان درباره توحید، نبوت، امامت، شریعت و معاد سخن گفته است. بحثی را درباره حیله‎ها و ترفندهای آنان در جلب مردم آورده که شیرین است و خواندنی و مانند آن را [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در «[[فضائح الباطنية]]» آورده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.
د)- مؤلف اصلاحاتی را درباره میمون قداح آورده و آنگاه از قرامطه و عقاید آنان درباره توحید، نبوت، امامت، شریعت و معاد سخن گفته است. بحثی را درباره حیله‌ها و ترفندهای آنان در جلب مردم آورده که شیرین است و خواندنی و مانند آن را [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در «[[فضائح الباطنية]]» آورده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.


ه)- در فصل اول از فصول تفصیلی کتاب، از تاریخ پیدایش اسماعیلیه و زمینه‎های آن نوع مردمی که به آنان جذب می‌شدند، بحث درباره القاب آنان و وجه ‎تسمیه این القاب سخن به میان آورده است. در فصل‎های بعدی از حیله‎ها و ترفندها و عقاید و باورهای آنان و نقد و رد آن و... بحث شده است.
ه)- در فصل اول از فصول تفصیلی کتاب، از تاریخ پیدایش اسماعیلیه و زمینه‌های آن نوع مردمی که به آنان جذب می‌شدند، بحث درباره القاب آنان و وجه ‎تسمیه این القاب سخن به میان آورده است. در فصل‎های بعدی از حیله‌ها و ترفندها و عقاید و باورهای آنان و نقد و رد آن و... بحث شده است.
مؤلف در ضمن بررسی عقاید آنان می‌گوید: اینان به نبوت پیامبر باور ندارند و منکر معجزات هستند و پس از بحثی درباره امامت، آورده است که اینان به معاد نیز باور ندارند<ref>ر.ک: همان</ref>.
مؤلف در ضمن بررسی عقاید آنان می‌گوید: اینان به نبوت پیامبر باور ندارند و منکر معجزات هستند و پس از بحثی درباره امامت، آورده است که اینان به معاد نیز باور ندارند<ref>ر.ک: همان</ref>.


خط ۵۷: خط ۵۷:
# وقتی انسان به درجه‌ای از ایمان رسید، دیگر انجام واجبات و دوری از محرمات بر او واجب نیست و تکلیف از او ساقط می‌شود و از این لحظه به بعد دوران استراحت او خواهد شد؛ بنابراین نماز خواندن و روزه گرفتن و دیگر واجبات بر او واجب نیست و تمام محرمات از قبیل خوردنی‎ها، نوشیدنی‎ها، پوشیدنی و ازدواج‎های حرام، حلال می‌شود. همچنین اسماعیلیه می‌گویند: امام، شریعت پیامبر را نسخ می‌کند؛ زیرا پیامبر اسلام مأمور به عمل بر ظاهر قرآن بود، اما در عصر امام و با عمل به باطن قرآن که غیر از امام کسی آن را نمی‌داند، حتی رسول گرامی اسلام، دیگر دوران عمل به شریعت پایان یافته است.
# وقتی انسان به درجه‌ای از ایمان رسید، دیگر انجام واجبات و دوری از محرمات بر او واجب نیست و تکلیف از او ساقط می‌شود و از این لحظه به بعد دوران استراحت او خواهد شد؛ بنابراین نماز خواندن و روزه گرفتن و دیگر واجبات بر او واجب نیست و تمام محرمات از قبیل خوردنی‎ها، نوشیدنی‎ها، پوشیدنی و ازدواج‎های حرام، حلال می‌شود. همچنین اسماعیلیه می‌گویند: امام، شریعت پیامبر را نسخ می‌کند؛ زیرا پیامبر اسلام مأمور به عمل بر ظاهر قرآن بود، اما در عصر امام و با عمل به باطن قرآن که غیر از امام کسی آن را نمی‌داند، حتی رسول گرامی اسلام، دیگر دوران عمل به شریعت پایان یافته است.
# اجماع علماء: مرحوم دیلمی ادعا کرده است که علمای اسلام به‌اتفاق، فتوا بر کفر و ارتداد همه افرادی داده‌اند که مبانی اسماعیلیه را بپذیرند و این به‎خاطر انکار ضروریات اسلام (عمل به فروع دین) توسط آن‎ها است.
# اجماع علماء: مرحوم دیلمی ادعا کرده است که علمای اسلام به‌اتفاق، فتوا بر کفر و ارتداد همه افرادی داده‌اند که مبانی اسماعیلیه را بپذیرند و این به‎خاطر انکار ضروریات اسلام (عمل به فروع دین) توسط آن‎ها است.
# دلیل دیگری که دیلمی آورده اینکه اسماعیلیه درباره خداوند متعال، نبوت، ملائکه، معاد و... باورهایی دارند که نه با عقل سازگاری دارد و نه با آموزه‎های قرآنی و نبوی و ائمه اطهار(ع) و نیز تأویل آیات قرآن کریم و تفسیر کردن نماز، روزه و... به اشخاص، نه اعمال ظاهری و قائل شدن به اینکه مراد از قیامت، روز آخرت نیست، بلکه قیام حضرت مهدی(عج) (البته مرادشان از حضرت مهدی، همان امامی است که خودشان پذیرفته‌اند، نه اینکه حجت بن الحسن العسکری را قبول داشته باشند) است.
# دلیل دیگری که دیلمی آورده اینکه اسماعیلیه درباره خداوند متعال، نبوت، ملائکه، معاد و... باورهایی دارند که نه با عقل سازگاری دارد و نه با آموزه‌های قرآنی و نبوی و ائمه اطهار(ع) و نیز تأویل آیات قرآن کریم و تفسیر کردن نماز، روزه و... به اشخاص، نه اعمال ظاهری و قائل شدن به اینکه مراد از قیامت، روز آخرت نیست، بلکه قیام حضرت مهدی(عج) (البته مرادشان از حضرت مهدی، همان امامی است که خودشان پذیرفته‌اند، نه اینکه حجت بن الحسن العسکری را قبول داشته باشند) است.
# دیلمی از کتاب بلوغ نقل کرده است که اسماعیلیه معتقدند: ملائکه جسم نیستند؛ برای همین دیدن آن‎ها یا شنیدن صدای آن‎ها ممکن نیست؛ پس جبرئیل هم که یکی از ملائکه است نمی‌تواند به دیدن پیامبر اسلام بیاید و قرآن را بر او عرضه بدارد، ولذا قرآن کریم را کلام خدا نمی‌دانند، بلکه آن را کلام رسول گرامی اسلام قلمداد می‌کنند که برای هدایت بشریت تنظیم نموده است.<ref>ر.ک: پایگاه اندیشه قم</ref>.
# دیلمی از کتاب بلوغ نقل کرده است که اسماعیلیه معتقدند: ملائکه جسم نیستند؛ برای همین دیدن آن‎ها یا شنیدن صدای آن‎ها ممکن نیست؛ پس جبرئیل هم که یکی از ملائکه است نمی‌تواند به دیدن پیامبر اسلام بیاید و قرآن را بر او عرضه بدارد، ولذا قرآن کریم را کلام خدا نمی‌دانند، بلکه آن را کلام رسول گرامی اسلام قلمداد می‌کنند که برای هدایت بشریت تنظیم نموده است.<ref>ر.ک: پایگاه اندیشه قم</ref>.


خط ۶۴: خط ۶۴:
پاورقی‎ها حاوی اختلاف نسخ، مستند مطالب، توضیح برخی از لغات و ابهامات کتاب است. شماره‎گذاری پاورقی‎ها طبق شماره سطور هر صفحه از کتاب است.
پاورقی‎ها حاوی اختلاف نسخ، مستند مطالب، توضیح برخی از لغات و ابهامات کتاب است. شماره‎گذاری پاورقی‎ها طبق شماره سطور هر صفحه از کتاب است.


نسخ مورد اعتماد محقق و برخی از کارهایی که ایشان انجام داده، به‎همراه نام کامل کتبی که در پاورقی‎ها به‎صورت رمزی آمده، در مقدمه ناشر قید شده است.<ref>ر.ک: مقدمه ناشر، صفحه ط - ‎یب</ref>.
نسخ مورد اعتماد محقق و برخی از کارهایی که ایشان انجام داده، به‌همراه نام کامل کتبی که در پاورقی‎ها به‎صورت رمزی آمده، در مقدمه ناشر قید شده است.<ref>ر.ک: مقدمه ناشر، صفحه ط - ‎یب</ref>.


==پانویس==
==پانویس==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش