رسالة الآثار العلوية: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ب‎ه' به 'ب‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎پ' به 'ی‌پ')
جز (جایگزینی متن - 'ب‎ه' به 'ب‌ه')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۸: خط ۳۸:
در مقدمه، ابتدا به بررسی مصادر رساله پرداخته شده و سپس، به مضمون آن، اشاره گردیده است.<ref>مقدمه، ص5- 24</ref>.
در مقدمه، ابتدا به بررسی مصادر رساله پرداخته شده و سپس، به مضمون آن، اشاره گردیده است.<ref>مقدمه، ص5- 24</ref>.


آثار عُلوی، یا کائنات الجو، عنوانی كه فلاسفه اسلامی در مورد مباحث مربوط به پدیده‎های جوی به كار برده‎اند. در نظر این دانشمندان، آثار علوی یكی از 8 بخش اصلی دانش‎های طبیعی است كه «باز نماینده و خبر دهنده بُوَد از حادثه‎هایی كه در هوا پیدا شود چون رعدوبرق و باران و برف و شگفتی‎هایی كه بر زمین بُوَدْ چون بیرون آمدن چشمه‎ها و روان گشتن كاریزها و رودها از كوه‎ها و آن چیزها كه در زمین تولد كند مانند جوهرهایی كه آن را فلزات گویند و انواع كبریت (گوگرد) و زیبق (جیوه) و زاج و مانند این». زمینه اصلی این مباحث، كتاب «متئورولوگیای» ارسطوست كه توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است. این كتاب از لحاظ ریشه‎یابی عقاید مربوط به زمین‎شناسی و هواشناسی و چگونگی تكوین نظریه‎های مربوط به طبیعیات، در میان مسلمانان اهمیت بسزایی دارد و از سده 3ق/9م توجه اهل‎فن را به خود برانگیخته و اینان در توضیح و یا تكمیل آن، كتاب‎ها نوشته‎اند که از جمله آن‎ها، [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] می‎باشد<ref>موحد، صمد، ج1، ص110</ref>.
آثار عُلوی، یا کائنات الجو، عنوانی كه فلاسفه اسلامی در مورد مباحث مربوط به پدیده‎های جوی به كار برده‎اند. در نظر این دانشمندان، آثار علوی یكی از 8 بخش اصلی دانش‎های طبیعی است كه «باز نماینده و خبر دهنده بُوَد از حادثه‎هایی كه در هوا پیدا شود چون رعدوبرق و باران و برف و شگفتی‎هایی كه بر زمین بُوَدْ چون بیرون آمدن چشمه‎ها و روان گشتن كاریزها و رودها از كوه‎ها و آن چیزها كه در زمین تولد كند مانند جوهرهایی كه آن را فلزات گویند و انواع كبریت (گوگرد) و زیبق (جیوه) و زاج و مانند این». زمینه اصلی این مباحث، كتاب «متئورولوگیای» ارسطوست كه توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است. این كتاب از لحاظ ریشه‎یابی عقاید مربوط به زمین‎شناسی و هواشناسی و چگونگی تكوین نظریه‎های مربوط به طبیعیات، در میان مسلمانان اهمیت بسزایی دارد و از سده 3ق/9م توجه اهل‎فن را به خود برانگیخته و اینان در توضیح و یا تكمیل آن، كتاب‌ها نوشته‎اند که از جمله آن‎ها، [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] می‎باشد<ref>موحد، صمد، ج1، ص110</ref>.


این رساله، از گروه رساله‎های [[ارسطو]] در علم طبیعت است. «رساله فیزیک» نخستین مباحثی است که [[ارسطو]] در کتابش ذکر کرده است. در این بخش، از اصول کلی تغییر، نامتناهی، مکان، خلأ و زمان سخن گفته شده است. پس‎از آن، رساله «در آسمان» است که موضوع آن، نشان دادن تمایز اساسی میان جهان فوق قمر و جهان تحت قمر است. در ادامه آن، رساله «در کون و فساد» می‎آید که ادامه بررسی اجسام تحت قمر و خصوصیات اساسی آن‎ها، یعنی کون و فساد است و موضوع آن، عمدتاًًً بررسی عناصر چهارگانه، ماهیت آن‎ها و تبدل آن‎ها به یکدیگر است و بالاخره، رساله حاضر که رساله «آثار علوی» است که موضوع آن، به‎طورکلی، ارائه نظریه بدیع وجود دو بخار خشک و تر است که [[ارسطو]] به یاری آن، پدیده‎هایی را که در جو و خشکی و دریا روی می‌دهد، مانند شهاب ثاقب، ستارگان دنباله‎دار، راه شیری، باران، مه، برف، تگرگ، باد، زمین‎لرزه، رعدوبرق، صاعقه و رنگین‎کمان، هاله، رودها و دریاها و سنگ‎ها و فلزات را تبیین می‌کند. وی بر آن است که گویی جریانی دائمی از مرکز زمین به‎سوی بالاترین نقاط جو حرکت می‌کند و دوباره به آن باز می‎گردد<ref>ر.ک: سعادت، اسماعیل، صفحه نه- یازده</ref>.
این رساله، از گروه رساله‎های [[ارسطو]] در علم طبیعت است. «رساله فیزیک» نخستین مباحثی است که [[ارسطو]] در کتابش ذکر کرده است. در این بخش، از اصول کلی تغییر، نامتناهی، مکان، خلأ و زمان سخن گفته شده است. پس‎از آن، رساله «در آسمان» است که موضوع آن، نشان دادن تمایز اساسی میان جهان فوق قمر و جهان تحت قمر است. در ادامه آن، رساله «در کون و فساد» می‎آید که ادامه بررسی اجسام تحت قمر و خصوصیات اساسی آن‎ها، یعنی کون و فساد است و موضوع آن، عمدتاًًً بررسی عناصر چهارگانه، ماهیت آن‎ها و تبدل آن‎ها به یکدیگر است و بالاخره، رساله حاضر که رساله «آثار علوی» است که موضوع آن، به‎طورکلی، ارائه نظریه بدیع وجود دو بخار خشک و تر است که [[ارسطو]] به یاری آن، پدیده‎هایی را که در جو و خشکی و دریا روی می‌دهد، مانند شهاب ثاقب، ستارگان دنباله‎دار، راه شیری، باران، مه، برف، تگرگ، باد، زمین‎لرزه، رعدوبرق، صاعقه و رنگین‎کمان، هاله، رودها و دریاها و سنگ‎ها و فلزات را تبیین می‌کند. وی بر آن است که گویی جریانی دائمی از مرکز زمین به‎سوی بالاترین نقاط جو حرکت می‌کند و دوباره به آن باز می‎گردد<ref>ر.ک: سعادت، اسماعیل، صفحه نه- یازده</ref>.


لکن [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] این کتاب را خلاصه کرده و با مقاله‎ای درباره طبیعت ستاره‎ها آغاز نموده است. در ادامه عناصر، جایگاه آتش و هوا، شهاب‎ها و ستارگان دنباله‎دار، منشأ حقیقی ستارگان دنباله‎دار، شکیل راه شیری، تشکیل ابر و مه، شبنم، باران، پدید آمدن تگرگ، عقاید نادرست درباره تشکیل بادها و جابه‎جایی آب‎ها و قاره‎ها سخن گفته است.<ref>متن کتاب، ص27- 33</ref>.
لکن [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] این کتاب را خلاصه کرده و با مقاله‎ای درباره طبیعت ستاره‎ها آغاز نموده است. در ادامه عناصر، جایگاه آتش و هوا، شهاب‌ها و ستارگان دنباله‎دار، منشأ حقیقی ستارگان دنباله‎دار، شکیل راه شیری، تشکیل ابر و مه، شبنم، باران، پدید آمدن تگرگ، عقاید نادرست درباره تشکیل بادها و جابه‎جایی آب‌ها و قاره‎ها سخن گفته است.<ref>متن کتاب، ص27- 33</ref>.


ایشان در مقاله دوم، از دریا و منشأ و مکان و نقش دریاها، شوری دریا، منشأ بادها، بادهای شمال و جنوب، جهت بادها درجات حرارت، زلزله‎ها و نظریات قدیم درباره آن‎ها و رعدوبرق، بحث کرده است.<ref>همان، ص43- 63</ref>.
ایشان در مقاله دوم، از دریا و منشأ و مکان و نقش دریاها، شوری دریا، منشأ بادها، بادهای شمال و جنوب، جهت بادها درجات حرارت، زلزله‎ها و نظریات قدیم درباره آن‎ها و رعدوبرق، بحث کرده است.<ref>همان، ص43- 63</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش