۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
جز (جایگزینی متن - 'هاى' به 'هاى') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مىفرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقلشده نمودم، دیدم که راهى بهجز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آنهم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>. | [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مىفرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقلشده نمودم، دیدم که راهى بهجز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آنهم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>. | ||
[[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مىفرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مىآید. وی در این کتاب، | [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مىفرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مىآید. وی در این کتاب، شیوه‌ای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مىفرماید: «ابن داود، تمام کتابهاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتابها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مىفرماید: «ابن داود، تمام کتابهاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتابها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته | کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شده‌اند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شده‌اند. | ||
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوه‌اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود بهصورت رمز، مجموعه‌اى ارزشمند و گرانبها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را بهترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بىسابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوه‌اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود بهصورت رمز، مجموعه‌اى ارزشمند و گرانبها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را بهترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بىسابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
وی براى هریک از ائمه(ع) نیز یک حرف از نام آنها را علامت قرار داده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | وی براى هریک از ائمه(ع) نیز یک حرف از نام آنها را علامت قرار داده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | ||
ابن داود در پایان کتاب، 17 فصل و 9 تنبیه آورده و در آنها، نکات بسیار سودمند و مفید رجالى را ذکر کرده است؛ مانند اسامى افرادى که واقفى، فطحى، زیدى، عامى، کیسانى، ناووسى، غلات، ضعیف، مضطرب، منکر، فاسد المذهب، جاعل حدیث، لعنت یا نفرینشده و یا مجهول | ابن داود در پایان کتاب، 17 فصل و 9 تنبیه آورده و در آنها، نکات بسیار سودمند و مفید رجالى را ذکر کرده است؛ مانند اسامى افرادى که واقفى، فطحى، زیدى، عامى، کیسانى، ناووسى، غلات، ضعیف، مضطرب، منکر، فاسد المذهب، جاعل حدیث، لعنت یا نفرینشده و یا مجهول بوده‌اند و افراد ثقه‌اى که از ضعفا نقل حدیث کرده‌اند را بهصورت فهرستهاى جداگانه آورده و در پایان نیز، 35 کنیه از روات ضعیف را برشمرده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ص286-312</ref>. | ||
با تمام ارزش و اعتبار این کتاب، نقدهایی نیز بر آن شده است و برخی نیز به آن نقدها، پاسخ | با تمام ارزش و اعتبار این کتاب، نقدهایی نیز بر آن شده است و برخی نیز به آن نقدها، پاسخ گفته‌اند که به برخی از آنها، اشاره میشود: | ||
# سید مصطفى تفرشى در کتاب «نقد الرجال» درباره این کتاب مىگوید:«کتاب رجال ابن داود از ترتیب خوبى برخوردار است، ولى غلطهاى فراوانى نیز در آن وجود دارد». | # سید مصطفى تفرشى در کتاب «نقد الرجال» درباره این کتاب مىگوید:«کتاب رجال ابن داود از ترتیب خوبى برخوردار است، ولى غلطهاى فراوانى نیز در آن وجود دارد». | ||
# مولى عبدالله شوشترى در شرح «تهذيب الأحكام» مىگوید: «کتاب ابن داود را من قابل اعتماد ندیدم؛ زیرا اشکالات فراوانى را در آن یافتم، مانند اشتباه در نقل سخن قدما و یا بررسى روات و یا تعیین آنها و این نکته با کمى دقت در این کتاب آشکار مىشود». | # مولى عبدالله شوشترى در شرح «تهذيب الأحكام» مىگوید: «کتاب ابن داود را من قابل اعتماد ندیدم؛ زیرا اشکالات فراوانى را در آن یافتم، مانند اشتباه در نقل سخن قدما و یا بررسى روات و یا تعیین آنها و این نکته با کمى دقت در این کتاب آشکار مىشود». | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مىگوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مىگوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مىفرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مىگوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است». | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مىگوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مىگوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مىفرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مىگوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است». | ||
اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مىفرماید: «من خط ایشان را | اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مىفرماید: «من خط ایشان را دیده‌ام؛ ایشان داراى خطى زیبا بوده‌اند» و [[قمی، عباس|شیخ عباس قمى]] مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کرده‌اند و آن را معتبر دانسته‌اند»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مىرسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگیهاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتابهاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>. | نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مىرسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگیهاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتابهاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||