الهیات از کتاب شفا

‏الهیات از کتاب شفا
پدیدآوران	ابن سینا، حسین بن عبدالله (نويسنده) دادجو، ابراهيم (مترجم)
عنوان‌های دیگر	الالهيات من کتاب الشفاء الشفا. فارسی. برگزيده. الالهيات
ناشر	امير کبير
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1388ش,
شابک	‎978-964-00-1210-9
موضوع	فلسفه اسلامي - متون قدیمی تا قرن 14 ما بعد الطبيعه - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏BBR‎‏ ‎‏521‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏2‎‏

الهیات از کتاب شفا، بخش الهیات کتاب شفای شیخ‌الرئیس ابن‌سیناست که به قلم ابراهیم دادجو ویرایش و به فارسی ترجمه شده است. کتاب شفا از چهار قسمت اصلی منطق و طبیعیات و ریاضیات و الهیات تشکیل می‌شود. الهیات مشتمل بر بخش (فن) سیزدهم این کتاب است که خود حاوی ده مقاله و هر مقاله مشتمل بر فصولی است. این اثر به جهت اهمیتش، از زمان شیخ تا به امروز مورد مطالعه، تحقیق و تدریس قرار گرفته است.

برخی، کتاب شفا را به‌عنوان شاهکار مشایی ابن‌سینا (متوفی 428ق) دانسته و آن را مفصل‌ترین دایرة‌المعارف علمی می‌شمارند که در میان همه زبان‌های عالم، به دست یک نفر نوشته شده است. شگفت آنکه گفته‌اند وی بخش طبیعیات و الهیات شفا را تنها در مدت بیست روز در اصفهان نوشته است. قلم ابن‌سینا در الهیات شفا بسیار سنگین است و عبارت‌های آن بسیار مغلق و پیچیده است. به‌طورکلی روش نویسندگی عربی ابن‌سینا در نخستین آثارش دشوار است و یکدست نیست؛ تنها در مدت اقامت دراز در اصفهان بود که چون نوشته‌های وی مورد انتقاد کارشناسان در ادبیات قرار گرفت، به تحصیل زبان ادبی عربی پرداخت و روش نویسندگی او صیقل خورد و کامل شد. کتاب‌هایی که پس‌ازاین دوره از زندگی تألیف کرده است-مخصوصا «الإشارات و التنبيهات» گواه بر این تغییر است.

مترجم نیاز به ترجمه مجدد الهیات ابن‌سینا را این‌گونه توضیح می‌دهد: «روشن است که کتاب الهیات، بدون تحقیق و تصحیح و بدون مراعات علائم ویرایشی، برای خوانندگان خالی از صعوبت نیست. درست است که این کتاب بارها مورد تحقیق محققان و دقت مدققان قرار گرفته است ولی تلاش پرثمر گروهی که اخیراً در کشور مصر با سرپرستی آقای ابراهیم مدکور در تصحیح کتاب مذکور سعی داشته‌اند در مراعات فقره‌بندی (پاراگراف‌بندی) و در مراعات علائم ویرایشی قرین توفیق نیفتاده است. آخرین طبع این کتاب اخیراً با تحقیق استاد علامه حسن‌زاده آملی منتشر گردیده است اما به جهت اعتماد به نسخه تصحیح شده محفل آقای ابراهیم مدکور، خوانندگان مشتاق باز هم در دریافت و ایجاد مفاهمه با این کتاب حاجات علمی خود را چنان اجابت شده ندیده‌اند. مترجم با توجه به چنین نیازی درصدد ترجمه این کتاب برآمد و چون ترجمه آن بدون ویرایش صحیح متن عربی آن غیرممکن بود تصحیح متن عربی و تطبیق آن با ترجمه فارسی را وجه همت خود ساخته است».

نکاتی درباره ترجمه

1. مترجم برای این‌که در انتقال زبان مبدأ به زبان مقصد زبان مفاهمه را در عین وفاداری به متن سهل‌تر سازد به برخی معادلات مفهومی توسل جسته است که در بادی‌نظر شاید دلپذیر ننمایند؛ ولی ضرورت ایجاد مفاهمه چنین محذوری را هم برطرف نموده است.
2. کلمات افزوده را در وسط [ ] قرار داده است.
3. به گفته مترجم ترجمه فارسی را روبه‌روی متن عربی قرار داده و فقره‌های (پاراگراف‌ها) فصل را شماره‌گذاری نموده است تا کار تطبیق را آسان‌تر گرداند؛ اما آنچه در کتاب مشاهده می‌شود ارائه تمامی ترجمه فارسی کتاب و سپس ارائه متن عربی به‌صورت یکجا در انتهای کتاب است.
4. غالب عباراتی را که در آن‌ها مؤلف از متن خارج شده و ارجاعاتی داده است در بین پرانتز قرار داده است.
5. گهگاه برخی عبارات توضیحی را در وسط دو خط تیره آورده است.
6. غالب نقل‌قول‌ها و عبارات تأکیددار را در وسط «» آورده است.
7. مترجم علی‌رغم این‌که در مراجعه به آثار شارحان و مفسران کوتاهی نکرده است، بنای بر شرح و تفسیر و حاشیه‌نویسی نداشته است و تنها باهدف سهل‌الوصول کردن کتاب برای دانش‌آموختگانی است که هنوز از تبحری کافی برخوردار نیستند اقدام به ترجمه کرده است.
8. فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است.

منابع مقاله

1. پیشگفتار و متن کتاب.
2. غرویان، محسن، «الهیات شفا و شرح آن»، پایگاه مجلات تخصصی نور: آینه پژوهش، بهمن و اسفند 1370، شماره 11، صفحه 51 تا 55.