منطق همراه با متن عربی

منطق همراه با متن عربی‏
پدیدآوران	مظفر، محمد رضا (نويسنده) شیروانی، علی (مترجم) فياضي، غلام رضا (محشي) غرويان، محسن (محشي)
عنوان‌های دیگر	المنطق. فارسي - عربي
ناشر	دار العلم
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	مجلد1: 1387ش , مجلد2: 1387ش ,
شابک	‎964-7669-42-9
موضوع	منطق
زبان	فارسي عربي
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏‏BC‎‏ ‎‏78‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏4‎‏ ‎‏م‎‏67041

منطق همراه با متن عربی، ترجمه‎ای از کتاب «المنطق» محمدرضا مظفر (متوفی 1383ق) به همراه برخی اضافات توسط علی شیروانی است. مترجم، نظرات غلامرضا فیاضی و محسن غرویان را در پاورقی‎های این کتاب ذکر کرده است.

ویژگی‎های المنطق

در یادداشت مترجم کتاب، در توضیح محتوای المنطق و کارهایی که مترجم و محققان روی این کتاب انجام داده‎اند چنین توضیح داده شده است؛ سال‎هاست کتاب «المنطق» ابتدا در حوزه علمیه نجف و سپس حوزه‎هاى علمیه ایران و به دنبال آن در دانشگاه‎های ما به‎عنوان یک کتاب درسى کلاسیک، جاى خود را باز کرده و جایگزین دیگر کتاب‎های منطقى گشته است؛ و هنوز کتابى تدوین نشده است که بتواند گوى سبقت را از آن برباید. مؤلف این کتاب، علامه شیخ محمدرضا مظفر (1322-1392ق) از دانشمندان حوزه علمیه نجف است. وى در مدت حیات علمى خویش، تلاش عظیمى در جهت ایجاد تحولى نوین و اساسى در حوزه‎ها و مراکز علمى و فرهنگى جهان اسلام، به‎ویژه متون آموزشى حوزه‎ها آغاز نمود؛ و آثار گران‎قدری در این زمینه از خود به یادگار گذاشت؛ که از آن جمله کتاب حاضر را مى‎توان نام برد. به‎طور خلاصه ویژگی‎های و امتیازات المنطق مرحوم مظفر را در موارد زیر می‎توان خلاصه کرد:

1. متن آن سلیس و روان است و هیچ‎گونه تعقید و دشوارى در آن نیست. اهمیت این ویژگى آنگاه روشن مى‎شود که متن این کتاب با متون درسى پیشین منطق، مانند «حاشیه» و «لئالى منتظمه» مقایسه شود.
2. کتاب از آغاز به‎عنوان یک متن درسى براى آغازگران منطق تألیف شده است و ازاین‎رو، توضیحات مناسب در موارد نیاز ارائه شده است.
3. در بسیارى موارد، مطالب با شیوه‎اى ابتکارى که حاصل سال‎ها تدریس است، به‎گونه‎ای بیان شده که نوآموز را به آسان‎ترین وجه به فهم مقصود سوق مى‎دهد.
4. کتاب «المنطق» نسبت به «حاشیه»، «شرح شمسیه»، «اللئالى منتظمه»، «جوهر نضید» و کتاب‎هایى ازاین‎دست که کتاب‎های درسى معمول منطق بوده است، کتابى جدید و تازه است و بیش از پنجاه و اندى سال از زمان تألیف آن نمى‎گذرد. همین امر موجب شده مؤلف کتاب، با برخى نظام‎های منطقى جدید و آراى بعضى از فیلسوفان اروپایى معاصر برخورد کرده و در تألیف کتاب و طرح تمرین‎های آن به برخى از این سخنان، نظر داشته باشد.
5. از امتیازات مهم این کتاب، وجود تمرین‎های مناسب در جاى‎جاى آن است که دانشجویان را در تطبیق قواعد و به‎کارگیری عملى آن ورزیده مى‎کند.
6. مؤلف کتاب به خاطر آشنایى و برخورد با برخى مباحث و اشکالات منطقى در عصر حاضر، بعضى مباحث جالب و مفید و تازه را در کتاب مطرح ساخته و بدین‎وسیله پاره‎اى از شبهات را پاسخ گفته است. از جمله این مباحث، مطالبى است که ذیل این عناوین آمده است: «العلم»، «توضیح فى الضرورى»، «تعریف النظر او الفکر»، «الحاجة الى مباحث الالفاظ»، «العنوان و المعنون»، «الحمل و انواعه»، «فى مطلب ماواى و هل و لم»، «التعریف بالمثال»، «التعریف بالتشبیه»، «القسمة»، «المنحرفات»، «من ملحقات العکوس النقض»، «قاعدة النقض التام و نقض الموضوع»، «البدیهیة المنطقیه او الاستدلال المباشر البدیهى»، «الاقترانى الشرطى»، «خاتمة فى لواحق القیاس» و... .
7. استفاده از مثال‎های فراوان، در مقام تفهیم قواعد و مطالب از دیگر امتیازات این کتاب است.
8. در کتاب «المنطق» مبحث «صناعات خمس» به‎گونه‎ای شایسته و با تفصیلى مناسب و درخور طرح گشته است، درحالى‎که در دیگر کتاب‎های منطقى، کمتر به این مبحث مهم توجه شده است.
9. نپرداختن به بحث‎های دشوار و درعین‎حال کم‎فایده، مانند بحث موجهات در عکس مستوى، عکس نقیض و تناقض، از جمله امتیازات این کتاب است.

مجموع این مزایا است که به این کتاب موقعیت ویژه‎اى بخشیده و جایگاه رفیعى براى آن به وجود آورده است.

ویژگی‎های این ترجمه

نوشتار حاضر ترجمه‎اى است از المنطق علامه مظفر. ویژگی‎های این نوشتار بدین شرح است:

1. سعى شده است ترجمه، همچون متن عربى کتاب، سلیس و روان باشد؛ و خواننده را همچون مرکبى راهوار به سرمنزل مقصود برساند.
2. توضیحاتى در برخى موارد در لابه‎لای ترجمه افزوده شده که در میان قلاب: [] قرار گرفته و کاملاً از متن متمایز است.
3. در پایان هر باب، چکیده مطالب آن بیان شده است؛ تا دانشجو بامطالعه آن، مطالب گذشته را مرور کرده و به‎آسانی بتواند آن را در حافظه خود نگاه دارد.
4. نگارنده علاوه بر افزوده‎هاى فوق، پاورقی‎های توضیحى و یا انتقادى نیز بر متن دارد که با حرف (م) مشخص شده است.
5. از امتیازات مهم این نوشتار، پاورقی‎هایی است که آقایان غلامرضا فیاضى و محسن غرویان بر آن زده‎اند. پاورقی‎های آقاى فیاضى، در اصل به زبان عربى بوده است که علی شیروانی با اجازه از وی، آن را به فارسى برگردانده و به کتاب ضمیمه نموده است؛ و اما پاورقی‎های آقاى غرویان، به درخواست خود علی شیروانی بر نسخه دست‎نویس ترجمه افزوده شده است. پاورقی‎های آقاى فیاضى با حرف (ف) و پاورقی‎های آقاى غرویان با حرف (غ) مشخص شده است.
6. متن عربى «المنطق» که در کشور رایج است، در واقع افست چاپ سوم این کتاب است که در چاپخانه نعمان در نجف، در سال 1388ق به چاپ رسیده است؛ که اغلاط فراوانى در آن راه یافته است. براى پرهیز از این اغلاط، نویسنده، ترجمه کتاب را از روى نسخه شخصى‎اى که آقاى فیاضى در ضمن تدریس‎های مکرر «المنطق» و با استمداد از چاپ‎های دیگر آن، تصحیح کرده‎اند، انجام داده است. لذا اغلاط چاپ رایج این کتاب، در این ترجمه راه نیافته است.
7. سعى شده است مطالب به‎طور دقیق و مطابق با متن ترجمه شود و دخل و تصرفات بى‎جا که خلاف امانت است، در متن نشود.

منبع مقاله

یادداشت مترجم کتاب.