علمای معاصر: تفاوت میان نسخه‌ها

سپس در ذکر آثاری که در این موضوع نگارش شده می‎نویسد: «خوشبختانه در اعصار اخیر دو کتاب ارزنده از آذربایجانی عزیز ما پیرامون شرح حال علما و دانشمندان اسلامی انتشار یافته است که هر دو ارزشمند و هر دو از اعتبار والایی برخوردار می‎باشند که به‎حق نمی‎توان از علو مرتبت و نفاست ارزش آنها گذشت: یکی کتاب مستطاب «ريحانة الأدب في تراجم المعروفين بالكنية أو اللقب» تألیف [[مدرس، محمدعلی|میرزا محمدعلی مدرس تبریزی]] که یک دوره دائرةالمعارف تراجم و رجال و در مورد شناخت دانشمندان و آثار آنان می‎باشد که حقیقتاً یکی از حسنات روزگار ما می‎باشد.  

مصحح در ادامه، شیوه خود در تصحیح اثر را این‎گونه تبیین کرده است: «روش کار ما در تنقیح و تکمیل این کتاب، بسیار ساده و روشن می‎باشد؛ سعی و کوشش شده است که کوچک‎ترین دخالت تغییردهنده معنی در اصل متن انجام نپذیرد و مطالب مؤلف محترم عیناً به همان صورتی که بوده است آورده شود. فقط در مواردی که احیاناً نیاز به توضیح و تصحیح داشته باشد، در پاصفحه یا در تکمله آورده و با چند ستاره، مشخص گردد و عناوین و القاب یا وفیات بعد از عصر مؤلف با کروشه [ ] افزوده شود و در مواردی نیز عکس یا دست‎خط آورده می‎شود که تصویرها و دست‎خط‎ها عموماً از مصحح خواهد بود؛ چون اصل کتاب مطلقاً عاری از عکس و تصویر بوده است و دیگر تاریخ وفات معاصرین مؤلف در ردیف دیگر متوفیان قرار گرفته است. اصولاً استخوان‎بندی کتاب بر اساس وفیات اعیان و اشخاص پیش‎بینی و طراحی شده است<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>.

اگرچه مؤلف، شناسنامه و معرفی‎نامه‎ای اجمالی از کارها و تألیفات خود را ارائه داده‎اند، ولی مصحح به جهت اینکه خواننده با بصیرت و آگاهی لازم به مطالعه بپردازد، فشرده‎ای از احوال نویسنده را در مقدمه کتاب ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. وی پس از ذکر شرح حالی مختصر، به معرفی آثار نویسنده پرداخته و از جمله کتاب حاضر را معرفی می‎کند و در مورد سرگذشت خودنوشتش می‎نویسد: «از مطالبی که در مورد او می‎توان گفت این است که او ذره‎ای حتی به‎قدر سرانگشت از واقعیت‎نگاری تجاوز نکرده است و در مورد خود نیز هیچ‎گونه ادعایی نداشته است؛ به‎عکس اغلب معاصرین خویش<ref>ر.ک: همان، ص18-17</ref>.

او همچنین محدوده بررسی زندگی علما را این‎گونه مشخص می‎کند: «در این باب، تاریخ حیات و شرح حالات و کیفیت زندگانی و گزارش‎ها و موالید و وفیات و مؤلفات و مصنفات و اساتید و تلامیذ هریک از مبرزین و مراجع تقلید از علما و مجتهدین معاصر، از ایران و عراق و هندوستان که به‎طور اجمال و تفصیل از احوال ایشان مطلع و مسبوق شده [است] مذکور می‎دارد و اگر ترجمه و شرح حالات بعضی از معروفین معاصرین فروگذاری بشود، فقط به موجب کریمه '''سبحانك لا علم لنا إلا ما علمتنا''' (بقره: 32) می‎باشد»<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.

در بخشی از این نوشتار چنین می‎خوانیم: «در زمان [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شیخ انصاری]] مشرف به ریاست روحیه سیدنا المترجم، و قرین وی [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|علامه مجدد شیرازی]] بودند و بعد از شیخ هر دو متصدی حکومات شرعیه و متحمل رجوعات دینیه شدند و آنچه شایسته و سزاوار مقام ایشان بود، از مناعت و جلالت، حیازت کردند. پس از اصقاع عالم و بلاد بعیده ایشان را اراده نمودند و هر گرسنه و تشنه، از فضائل علم و جمیل اخلاق و بسط ید ایشان مستفید و مستفیض گشتند؛ تاآنکه سیدنا المترجم به رحمت حق پیوستند و مجدد شیرازی به ریاست دینیه و دنیویه، مستقلاً قیام فرمود<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.  

آخرین شرح حال به نویسنده اختصاص دارد که با ذکر اجازه‎‎های آیات عظام [[بروجردی، حسین|بروجردی]]، حجت کوه‎کمری و [[اصفهانی، ابوالحسن|سید ابوالحسن اصفهانی]] همراه است. فراوانی ذکر اجازات علما سبب شده که مصحح به جهت رعایت اختصار برخی از این اجازه‎ها را حذف کرده و خواننده را به منبع آن ارجاع دهد: «سپس باز مؤلف محترم، بخش‎هایی از اجازات مندرج در کتاب مستدرک بحار را آورده که علاقه‎مندان می‎توانند به خود آن کتاب مراجعه کنند»<ref>ر.ک: همان، ص420، پاورقی</ref>.