۶٬۵۹۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'فخر المحققين' به 'فخر المحققين ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02750J1.jpg | |||
| عنوان =مبادي الوصول إلی علم الأصول | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[بقال، عبدالحسین محمد علی]] (مصحح) | [[بقال، عبدالحسین محمد علی]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 158/8 /ع8م2 | ||
| موضوع = | |||
اصول فقه شیعه - قرن 8ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
المطبعة العلمية | |||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|موضوع | | سال نشر = 1404 ق یا 1984 م | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02750AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =2 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02750 | |||
| کتابخوان همراه نور =02750 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''مبادي الوصول إلی علم الأصول'''، تألیف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، جمالالدين، ابومنصور، حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى (648 - 726 هجرى قمرى) است. | |||
اين كتاب با تصحیح عبدالحسین محمد علی بقال حاوی قواعد اصلى و مهم علم اصول است كه به شكلى مختصر و مفيد بيان شده است. | |||
اين كتاب قواعد اصلى و مهم علم اصول است كه به شكلى مختصر و مفيد بيان شده است. | |||
== اهميت == | == اهميت == | ||
كتاب | كتاب مبادي الوصول إلی علم الأصول كتابى ارزشمند و گرانبها در علم اصول است و از زمان نگارش تا اين زمان بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته و تا كنون شرحها و حواشى فراوانى بر آن نگاشته شده است. | ||
== انگيزۀ نگارش == | == انگيزۀ نگارش == | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] اين كتاب را به درخواست «شيخ تقىالدين، ابراهيم بن محمد بصرى» از شاگردان خود نگاشته است. وى تأليفات ديگرى نيز در علم اصول بعد از اين كتاب نگاشته است؛ مانند: | ||
1 - التهذيب، اين كتاب تا قبل از معالم كتاب درسى حوزههاى علميّۀ شيعه بوده و شرحهاى فراوانى بر آن نگاشته شده است. | 1 - التهذيب، اين كتاب تا قبل از [[معالمالدين و ملاذ المجتهدين|معالم]] كتاب درسى حوزههاى علميّۀ شيعه بوده و شرحهاى فراوانى بر آن نگاشته شده است. | ||
2 - شرح مختصر ابن حاجب، اين كتاب بسيار ارزشمند و قابل توجه مىباشد. | 2 - شرح مختصر ابن حاجب، اين كتاب بسيار ارزشمند و قابل توجه مىباشد. | ||
3 - النهاية، اين كتاب بسيار گسترده و در دو جلد بزرگ است. <ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | 3 - النهاية، اين كتاب بسيار گسترده و در دو جلد بزرگ است. <ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] جلد 5 صفحۀ 396</ref> | ||
== ساختار و گزارش محتوا == | == ساختار و گزارش محتوا == | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] در اين كتاب با نقل نظريات ديگر علماى اصولى شيعه و سنى به بيان ديدگاههاى اصولى خود پرداخته است. | ||
اين كتاب شامل مباحث لغات، احكام، اوامر و نواهى، عموم و خصوص، مجمل و مبين، افعال، نسخ، اجماع، أخبار، قياس، ترجيح، اجتهاد و استصحاب است. | اين كتاب شامل مباحث لغات، احكام، اوامر و نواهى، عموم و خصوص، مجمل و مبين، افعال، نسخ، اجماع، أخبار، قياس، ترجيح، اجتهاد و استصحاب است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۵۵: | ||
اين كتاب به شيوۀ كتاب «منهاج الوصول في معرفة علم الأصول»، نوشتۀ قاضى القضات ناصرالدين بيضاوى (درگذشت سال 685 هجرى قمرى) نگاشته شده است. | اين كتاب به شيوۀ كتاب «منهاج الوصول في معرفة علم الأصول»، نوشتۀ قاضى القضات ناصرالدين بيضاوى (درگذشت سال 685 هجرى قمرى) نگاشته شده است. | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] اين كتاب را به 12 فصل تقسيم كرده و در هر فصل به بررسى مباحث گوناگون اصولى پرداخته است. وى در آغاز هر بحث به بررسى و طرح مهمترين نظرياتى كه دربارۀ موضوعات علم اصول گفته شده با ذكر دليل مىپردازد، سپس نظريات و ادلۀ آن را مورد بررسى قرار مىدهد و در نهايت ديدگاه خود را با ذكر دليل مطرح نموده و يا اگر نظريات ديگران را پذيرفته باشد، به شرح و بسط و توضيح مختصر آن مىپردازد. | ||
به عنوان نمونه وى در آغاز كتاب مىفرمايد: جماعتى عقيده دارند كه لغات توقيفى هستند و از جانب خداوند متعال به انسان ياد داده شده است و براى اين نظريه استدلال به دو آيۀ قرآن كردهاند: | به عنوان نمونه وى در آغاز كتاب مىفرمايد: جماعتى عقيده دارند كه لغات توقيفى هستند و از جانب خداوند متعال به انسان ياد داده شده است و براى اين نظريه استدلال به دو آيۀ قرآن كردهاند: | ||
| خط ۸۰: | خط ۶۵: | ||
ابوهاشم (عبدالسلام بن محمد بن عبدالوهاب جبايى يكى از شخصيتهاى معتزله) مىگويد: لغات اصطلاحى است (يعنى خود انسانها براساس نياز آن را اصطلاح و ايجاد مىكنند) و دليل آن هم اين آيه است: «و ما أرسلنا من رسول إلا بلسان قومه» <ref>سورۀ ابراهيم آيۀ 4</ref>؛ يعنى ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم؛ مگر به زبان قوم و مردم خودش. | ابوهاشم (عبدالسلام بن محمد بن عبدالوهاب جبايى يكى از شخصيتهاى معتزله) مىگويد: لغات اصطلاحى است (يعنى خود انسانها براساس نياز آن را اصطلاح و ايجاد مىكنند) و دليل آن هم اين آيه است: «و ما أرسلنا من رسول إلا بلسان قومه» <ref>سورۀ ابراهيم آيۀ 4</ref>؛ يعنى ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم؛ مگر به زبان قوم و مردم خودش. | ||
از ويژگىهاى مهم اين كتاب مقايسۀ ميان ديدگاههاى اصولى علماى شيعه و اهل تسنن است و اين ويژگى در | از ويژگىهاى مهم اين كتاب مقايسۀ ميان ديدگاههاى اصولى علماى شيعه و اهل تسنن است و اين ويژگى در نزدیکى آراء و عقايد به هم و شناخت شفافتر علماى مسلمان از ديدگاههاى يكديگر بسيار مؤثر است. | ||
از ديگر برجستگىهاى اين كتاب بررسى آراء و نظريات گوناگون و ادلۀ آن و سپس طرح مجتهدانۀ رأى خود و يا بعد از تعديل و يا اضافۀ قيود بر آن مىباشد؛ مانند نظريۀ مؤلف در حقيقت و مجاز و يا موافقت ايشان با ابوحنيفه در بحث عموم و خصوص در اين كه استثناء بر خلاف اصل است و مباحث فراوان ديگر.<ref>مقدمه و تحقيق عبدالحسين محمد على بقال</ref> | از ديگر برجستگىهاى اين كتاب بررسى آراء و نظريات گوناگون و ادلۀ آن و سپس طرح مجتهدانۀ رأى خود و يا بعد از تعديل و يا اضافۀ قيود بر آن مىباشد؛ مانند نظريۀ مؤلف در حقيقت و مجاز و يا موافقت ايشان با ابوحنيفه در بحث عموم و خصوص در اين كه استثناء بر خلاف اصل است و مباحث فراوان ديگر.<ref>مقدمه و تحقيق عبدالحسين محمد على بقال</ref> | ||
| خط ۸۸: | خط ۷۳: | ||
تا كنون شرحهاى فراوانى بر اين كتاب نوشته شده؛ مانند: | تا كنون شرحهاى فراوانى بر اين كتاب نوشته شده؛ مانند: | ||
1 - شرح فرزندش [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] | 1 - شرح فرزندش [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] بر كتاب. | ||
2 - شرح شيخ على بن حسن امامى به نام «خلاصة الأصول». | 2 - شرح شيخ على بن حسن امامى به نام «خلاصة الأصول». | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۹۱: | ||
سخن آقا بزرگ تهرانى | سخن آقا بزرگ تهرانى | ||
آقا بزرگ تهرانى صاحب كتاب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] | آقا بزرگ تهرانى صاحب كتاب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] دربارۀ اين كتاب مىفرمايد: | ||
«مبادي الوصول إلی علم الأصول و يقال له مبادي الأصول، هو متن مختصر في أصول الفقه تصنيف آيتالله العلامة جمالالدين الحسن بن يوسف الحلي المتوفى سنة 726 و قد شرحه و علق عليه الأصحاب من لدن حياته حتى اليوم». | |||
يعنى «كتاب | يعنى «كتاب مبادي الوصول إلی علم الأصول كه به آن مبادي الأصول نيز مىگويند متنى مختصر و كوتاه در اصول فقه است و مؤلف آن آیتالله علامه جمالالدين حسن بن يوسف حلى درگذشت سال 726 هجرى قمرى است. اين كتاب از زمان حيات مؤلف تا اين زمان مورد شرح و تعليقۀ علماى شيعه قرار گرفته است». <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 14 صفحۀ 52</ref> | ||
== نسخههاى خطى == | == نسخههاى خطى == | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۰۲: | ||
1 - نسخهاى در كتابخانۀ حضرت آیتالله نجفى مرعشى در شهر مقدس قم. | 1 - نسخهاى در كتابخانۀ حضرت آیتالله نجفى مرعشى در شهر مقدس قم. | ||
تاريخ نگارش اين نسخه سال 703 هجرى قمرى و به خط شاگرد مؤلف شيخ احمد آوى است. اين نسخه در سال 705 بر [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | تاريخ نگارش اين نسخه سال 703 هجرى قمرى و به خط شاگرد مؤلف شيخ احمد آوى است. اين نسخه در سال 705 بر [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] و فرزند ايشان [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] قرائت شده و آن را تأييد كردهاند. | ||
2 - نسخهاى در كتابخانۀ آستان قدس رضوى در شهر مشهد مقدس. | 2 - نسخهاى در كتابخانۀ آستان قدس رضوى در شهر مشهد مقدس. | ||
تاريخ نگارش اين نسخه سال 702 هجرى قمرى و به خط شيخ أحمد آوى است و در سال 705 بر فرزند مؤلف، [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] | تاريخ نگارش اين نسخه سال 702 هجرى قمرى و به خط شيخ أحمد آوى است و در سال 705 بر فرزند مؤلف، [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] قرائت شده و او نيز آن را تأييد كرده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۱۳: | ||
==منابع== | ==منابع مقاله== | ||
حلی، حسن بن یوسف، | حلی، حسن بن یوسف، مبادي الوصول إلی علم الأصول، قم، المطبعة العلمیة، 1404ق. | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||