گلچین معانی، احمد

گلچین معانی، احمد

نام	گلچین معانی، احمد
نام‌های دیگر	گلچین، احمد بن علی‌اکبر
نام پدر
متولد	1295 ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا
کد مؤلف	AUTHORCODE04197AUTHORCODE

احمد گلچين معانى فرزند على اكبر، متخلص به «گلچين» استاد دانشگاه، محقق و شاعر معاصر مى‌باشد. وى در هيجدهم دى‌ماه 1295ش، در تهران ولادت يافت.

تحصیلات

وی در سال 1313ش پس از اتمام تحصيلات مقدماتى، در اداره كل ثبت اسناد و املاك وارد خدمت شد ولى دانش‌اندوزى را رها نكرد و از محضر ميرزا محمد خان عنقا، ميرزا محمد خان قزوينى، علامه دهخدا، عباس اقبال آشتيانى، شيخ محمدباقرالفت اصفهانى، سيد محمد غمام همدانى، محمد فياض همدانى، ملك الشعراى بهار، اديب السلطنه سميعى، شيخ مهدى الهى قمشه‌اى و شيخ محمدرضا توفيق يزدانى بهره برد.

شروع آشنايى وى با نسخ خطى، از سال 1314ش شروع شد. او در سال 1343ش تعداد 15 نسخه خطى و 130 نسخه چاپى خود را وقف كتابخانه آستان قدس كرد. در آن هنگام، وى عضو «انجمن ادبى حكيم» به سرپرستى وحيد دستگردى بود. گلچين از سيزده سالگى شروع به سرودن شعر كرد. در پانزده سالگى رسما وارد دنياى شعر شد و آثارش را در روزنامه‌هاى «نسيم شمال» و «توفيق» منتشر كرد. با اميرى فيروزكوهى و رهى معيرى معاشرت و مصاحبت داشت. مدتى با افرادى مانند ميرزا احمد خان اشترى، محمد عليخان بامداد، احمد بهمنيار، جلال‌الدين همايى در معيّت چند تن از شعرا و فضلا جلسات هفتگى سيار داشت. پس از فوت وحيد دستگردى در منزل محمد على ناصح به پيشنهاد گلچين معانى «انجمن ادبى ايران» را تأسيس و به ثبت رسانيد. در سال 1325ش به دعوت رئيس فرهنگستان، حسين سميعى اديب السلطنه، همراه با يكصد و بيست تن از ادبا و دانشمندان «انجمن ادبى فرهنگستان» را تشكيل و تا زمان تعطيلى كه مصادف با مرگ اديب السلطنه بود، دبير اول رياست دبيرخانه را داشت.

وى پس از بيست و شش سال خدمت در اداره كل ثبت و احراز پست دادستانى انتظامى سردفترداران، عضويت اصلى در دادگاه‌هاى بدوى و تجديد نظر مال الاجاره‌ها، از اول اسفند 1338ش به كتابخانه مجلس شوراى ملى انتقال و در پايان سال 1342ش به تقاضاى خود بازنشسته گرديد. وى از سال 1330 تا 1338ش بعد از ظهرها در كتابخانه ملى ملك اشتغال داشت. در مرداد 1343ش به دعوت نايب التوليه وقت آستان قدس براى تنظيم و تدوين فهرست كتب خطى كتابخانه آستان قدس رضوى به مشهد مهاجرت و دوازده سال در اين كتابخانه خدمت نمود. نيمى از اين مدت، سمت مشاور فرهنگى دو نايب التوليه را داشت. در سال 1365ش به پيشنهاد شوراى دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى و تأييد شوراهاى ديگر به تدريس دوره‌هاى فوق ليسانس و دكتراى زبان و ادبيات فارسى دعوت شد.

وى طى مدت چهل سال، با تلاش و كوشش فراوان، توانست مجموعه‌اى از تذكره‌هاى، فارسى مشتمل بر 350 جلد جمع‌آورى كند و بر تعداد زيادى از آن‌ها حواشى مفصلى نوشت. اما بر اثر نياز، آن مجموعه بى‌نظير را در مهرماه 1352ش به قيمت چهل و پنج هزار تومان فروخت.

آثار

تأليفات وى عبارتند از:

گلزار معانى، رساله تحقيقى گلشن راز و شروح مختلف آن، شهر آشوب در شعر فارسى، مكتب وقوع در شعر فارسى، ديباچه انيس الارواح، تذكره پيمانه، مضامين مشترك در شعر فارسى و با ساقيان مى الست.

كارهاى تصحيحى و تحشيه‌هاى گلچين عبارتند از:

تذكره يخچاليه، لطائف الطوائف، تاريخ ملازاده، تذكره ميخانه، كاغذ و مركّب و رنگ‌هاى الوان، تذكره منظوم رشحه، كنوز الاسرار، رموز الاحرار شرح منظوم، السوانح فى معانى العشق، رساله در احوال آل بنجير، احوال و آثار صادق تفرشى، ديوان جلال عضد و احوال و آثار ملك الشعراى غزالى مشهدى.

آثار نسخه‌شناسى: فهرست دويست و شش مجموعه خطى كتابخانه مجلس، فهرست بخشى از كتاب‌هاى شادروان عبدالحسين بيات، راهنماى گنجينه قرآن آستان قدس رضوى، جلد هفتم و هشتم فهرست كتب خطى آستان قدس و فهرست فرهنگ‌نامه‌هاى خطى آستان قدس.

تصنيفات:

مجموعه اشعار فكاهى، سياسى، انتقادى و اجتماعى، ديوان گلچين، تكمله امثال و حكم و مجموعه يادداشت‌هاى پراكنده.

وى بيش از يكصد مقاله ادبى، فنى، تاريخى، كتاب‌شناسى در مجلات معتبر داخل و خارج از كشور منتشر كرده است: گلگشت و تماشا، عنوان صفحه‌اى ادبى در مجله «تهران مصور» كه مسئوليت آن را گلچين معانى داشت، شاعران گمنام شيرازى، ترجمه احوال و منتخب اشعار پنجاه و يك شاعر شيرازى و فارسى كه در روزنامه پارس شيراز از سال 1346 تا 1361 به چاپ رسيد، حواشى مفصلى بر تذكره‌هاى فارسى و تصحيح اشتباهات تذكره‌نويسان، سنگ‌تراش ژاپنى و...

وفات

وى سرانجام در سال 1379ش بدرود حيات گفت و جسدش را در حرم رضوى مدفون ساختند. آثار گلچين را مى‌توان به پنج دسته تأليف، تصحيح و تحشيه، نسخه‌شناسى، تصنيف و مقاله تقسيم كرد.

منابع مقاله

مشاهير مدفون در حرم رضوى، ج2، ص: 165.

وابسته‌ها

تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا

تاریخ تذکره‌های فارسی

دیوان گلچین

تذکره پيمانه، در ذکر ساقي نامه‌ها و احوال و آثار ساقي نامه سرايان

مضامين مشترک در شعر فارسی