جزیره خضرا در ترازوی نقد

جزیره خضرا در ترازوی نقد
پدیدآوران	سپهری، محمد (مترجم) عاملی، جعفر مرتضی (نویسنده)
ناشر	دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، مرکز انتشارات
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1377 ش
چاپ	3
شابک	‎964-424-501-6
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

جزيره خضراء در ترازوى نقد، پژوهشى در علامات ظهور، بيان الائمه، خطبه البيان و جزيره خضراء، اثر عربى علامه سيد جعفر مرتضى عاملى، با ترجمه فارسى محمد سپهرى، پژوهشى است انتقادى درباره پاره‌اى از روايات مربوط به مهدویت و علائم آخرالزمان كه در سال 1411ق نوشته شده است.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از مترجم و مؤلف آغاز شده و مطالب در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل ارائه شده است.

مباحث با هدف ارائه واقعيت مسائل آخرالزمان، نخست پيش‌گويى‌هاى منسوب به ائمه(ع) درباره نشانه‌هاى ظهور را به دو دسته محتوم و غير محتوم تقسيم و بسيارى از روايات آن را ساختگى و جعلى معرفى كرده است.

سپس به تفصيل، متن دو كتاب «بيان الائمه(ع)» و «خطبه البيان» را بررسى و مطالب عنوان شده در آن‌ها را بى‌اساس و موهوم ارزيابى كرده است.

در پايان، به روايات مربوط به جزيره خضراء پرداخته و آن‌ها را مخدوش شمرده است.

از ديدگاه نویسنده بسيارى از اين روايات، پس از وقوع حوادث مورد نظر، جعل شده و نمى‌توان آن‌ها را به معصوم(ع) استناد داد.

در لابه‌لاى مطالب، پژوهشى ابتكارى و بديع در مورد «علامات ظهور» نيز به چشم مى‌آيد.

گزارش محتوا

آنچه مترجم در مقدمه خود بدان اشاره مى‌كند، انتقاد از عده‌اى است كه خواسته‌اند با سوء استفاده از احساسات و عواطف منتظران امام زمان(عج)، مطالب كذب و تحريف شده‌اى را در قالب نشانه‌هاى ظهور به خورد جامعه دهند و از راه بازارگرمى، به اسم و رسمى برسند.

مقدمه مؤلف، بيان اجمالى و مختصر ساختار كلى كتاب است.

بخش اول در دو فصل، بعد از نگاهى به مسائل مربوط به امامت و امت، به بحث از پيش‌گويى‌هاى غيبى ائمه(ع) از علامات ظهور، موضع اتخاذ شده، موضعى كه مى‌بايست اتخاذ شود و تقسيم علامات ظهور به محتوم و غير محتوم مى‌پردازد.

مؤلف ضمن تشريح وضعيت حاكم بر جامعه اسلامى در عصر ائمه(ع)، چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه در چنان شرايطى كه حاكميت شك و ترديد بر موضع‌گيرى‌ها و جهت‌گيرى‌هاى مردم در قبال خوارج و شعارهاى آن‌ها، طبيعى قلمداد مى‌شد، چاره‌اى جز پناه بردن به شيوه ايجاد شوك در ضمير و وجدان امت براى بيدارى وجدان عمومى و با اعتماد بر مبانى كلى ايمان به غيب، وجود نداشت.

وى بر اين باور است كه اين شوك و ضربه روانى، در قالب پيش‌گويى‌هاى غيبى از جانب ائمه(ع) که مردم تحقق مضمون آن را به چشم خود مى‌ديدند، ظاهر شد.

نویسنده در بخش دوم، در چهار فصل، به ارائه دو نمونه از روايات، اخبار و پيش‌گويى‌هايى كه ساختگى و تحريف شدن آن‌ها به صورت كاملاً آشكارى نمايان است، پرداخته، كه اين دو نمونه عبارتند از:

الف) كتاب «بيان الائمه(ع)»: وى بر اين باور است كه اين كتاب، چند سال پيش با رواياتى منسوب به حضرت على(ع) منتشر شده كه هيچ‌گونه اساسى نداشته و معلوم شده كه يا اين روايات پس از وقوع حوادث جعل شده يا آن موقع كه علامات و نشانه‌هاى صريح و روشن آن نمايان گشته است.

از جمله اشكالاتى كه به اين كتاب شده است، عبارتند از اين كه:

1. نویسنده آن، بخشى از روايات را به كتاب‌هايى ارجاع مى‌دهد كه ناشناخته است.
2. برخى از روايات، به امام على(ع) نسبت داده شده، بدون اين كه به منابع و مآخذ آن اشاره‌اى شده باشد.
3. رواياتى به اشخاص مجهول نسبت داده شده است و...

ب) «خطبه البيان»: نقد و بررسى خطبه منسوب به حضرت على(ع) و مطالبى كه به نظر مؤلف كذب، نادرست و تحريف شده بوده و براى اهداف پست و شيطانى وضع گرديده است.

مؤلف در مورد اين خطبه، دو احتمال را بررسى مى‌كند:

1. اين كه شايد بعضى به گوشه‌اى از علامات ظهور آگاهى يافته و علاماتى بدان افزوده باشند.
2. خطبه اصل مسلمى داشته، لكن هواپرستان آن را تحريف نموده‌اند.

مؤلف در بخش سوم، بعد از بيان متن كامل روايت جزيره خضراء، به بررسى متن و سند اين روايت پرداخته و معتقد است، اين روايت نه تنها مقبول و معتبر نيست، بلكه در لابلاى آن مطالب فراوانى وجود دارد كه موجب شك و ترديد در صحت آن بوده و اين احتمال را تقويت مى‌كند كه از اساس ساختگى و جعلى باشد و مطالبى كه درباره ياران حضرت مهدى(عج) و نزدیکى ظهور حضرت، در آن برهه زمانى آورده، قابل قبول نبوده و نمى‌توان به آسانى آن را پذيرفت.

مؤلف ضمن كشيدن خط بطلان به هر سه موضوع مطرح شده، آن‌ها را از اساس باطل دانسته و ادعا دارد، به دنبال ارائه صريح و بى‌پرده و همراه با واقع‌گرايى نظر خويش درباره مطالب مورد بحث و موضع‌گيرى علمى در قبال آن است.

وضعيت كتاب

اين كتاب تاكنون دوبار با عنوان «جزيره خضرا افسانه يا واقيعت؟» و زير نويس «پژوهشى در علامات ظهور، خطبه البيان و جزيره خضرا» منتشر شده است.

فهرست اجمالى مطالب در ابتدا و فهرست تفصيلى، منابع و مآخذ در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع پرداخته است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى عليه‌السلام و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج1 ص160.
3. دژاكام، على (1382) «آينه موعود معرفى و بررسى پانصد كتاب درباره امام زمان(ع)»، قم: نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ص247.
4. سايت خبرى بوستان كتاب.