دیوان اشعار حسن زاده آملی

دیوان اشعار حسن زاده آملی
پدیدآوران	فلسفی، امیراحمد (خطاط) حسن‌‌زاده آملی، حسن (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	دیوان اشعار
ناشر	مرکز نشر فرهنگی رجاء
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1377 ش
چاپ	4
شابک	‎964-6286-41-0
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

شعر صنعتى است كه همه امتها و جوامع بشرى على رغم تمام اختلافاتشان آن را جهت تأثير بر نفوس و برانگيختن عواطف و احساسات به كار مى گيرند.زيرا اگر شيوايى گفتار با هنر سجع و قافيه آميخته گردد، سخن را حلاوت و گرمى خاصى مى بخشد كه آن را در نثر كمتر مى توان يافت.چه بسا دلهايى سخت و سركش كه با سخن نرم شاعرى آب و چشمهاى جامدى كه با كلام موزونى، روان گرديده است.چه بسا افرادى كه از طريق مستقيم حق منحرف بوده و با شنيدن يا خواندن غزلى منقلب شده و به راه راست هدايت بازگشته‌اند.

از اين رو عارفان دلسوخته و حكيمان وارسته و دانشمندان پيراسته، علاوه بر اينكه يافته‌ها و احساسات درونى خويش را با زبان شعر كه زبان احساس است، ابراز نموده‎اند، هميشه از صنعت شعر بهترين استفاده‌ها را كرده و از اين طريق اف‌كار و انظار دقيق و باريك را در اذهان رسوخ داده و صفات حميده و اخلاق فاضله را در ميان مردم شايع ساخته و قلوب انسانها را زنده و به ارواح آنان طراوتى خاص بخشيده‌اند.

از جمله كسانى كه مصداق بارز سخن فوق است حضرت استاد حسن زاده آملى است كه با سرودن اشعار عرفانى، اخلاقى و حكمى اهداف ياد شده را محقق ساخته است مجموع سروده‌هاى معظم له در ديوانى مدون و به ديوان اشعار نام گرفته است.ديوان مزبور شامل بخشهاى مختلفى چون غزليات، قصايد، رباعيات، ترجيع بند، پندنامه و دفتر دل است.در اين ميان دفتر دل را شأنى بسزاست كه بعدد حروف بسم الله الرحمن الرحيم، نوزده بند است و هر بند در يك موضوع تكوينى.

در بند اول آمده است:

به بسم الله الرحمن الرحيم است		كه عارف در مقام كن مقيم است
كن الله و بسم الله عارف		چه خوش وزنند در بحر معارف

الى آخر

استاد خود در وصف دفتر دل سروده است:

چو اين دفتر حكايت دارد از دل		بسى حرف و شكايت دارد از دل
بحكم طالعش از اختر دل		نهادم نام او را دفتر دل
زطوفانى درياى دل من		صدفهايى كه دارد ساحل من
بسى از آن صدفها را ز ساحل		نمودم جمع و شد اين دفتر دل

شايان ذكر است كه نوع غزليات ديوان و خصوصا دفتر دل در حال رياضت و داشتن اربعين سروده شده است.آرى به فرموده باباطاهر:

حقيقت بشنو از پور فريدون

كه شعله از تنور سرد نايى

مرحوم حاج ميرزا مهدى الهى قمشه اى، آن عارف بزرگ و شاعر سترگ كه صدر ديوان اشعار به دستخط مبارک آن جناب مزين است، در وصف سروده‌هاى استاد چنين نگاشته است:

«به مقتضاى شوق ذاتى نفوس قدسيه ناطقه به فهم حقايق، هرچه روح، اشتياقش به فهم معارف الهى و لطايف حكمى فزون است استعلاى نفس ناطقه بيشتر و انجذاب به عالم تجرد بيش.به حكم ان من الشعر لحكمة و ان الله تعالى كنوزا تحت العرش.مفتاحه لسان الشعراء،ذوق لطيف و فكر علمى شريف و خاصه مشتاقان علوم عقلى و عرفان و طالبان مقام حقيقت و ايقان، ترنم و تفكر و تجسم معانى مجرده را به لباس زيباى شعر براى توجه نفوس لايق و تشويق خلايق و توجه به دقايق عرفان و حكمت و مبدا و معاد،ضرور دانسته و استادان علوم عقلى و ذوقى، اشارات و لطايف و حقايق قرآن گفتار ائمه اطهار را با طبع لطيف خود به لسان اشعار و نظم آبدار در آورده و نفوس مستعده را بهره مند از آن سخنان آسمانى می‌كنند و بدين وسيله مردم را سوق به اخلاق فاضله دهند، لذا استاد دانشمند«حسن زاده» اشعار آبدارى براى نشر معارف الهى و ترغيب نفوس شيق به كمال و روحهاى عالى طالب حقايق، اين اشعار را كه مضامينش همه طبق اخلاق فاضله و توحيد و تزكيه و تربيت روح است، بدين مقصد عالى سروده و از طبع وقاد خداداد گوهر فشانى كرده‌اند.

ان شاء الله لكل بيت بيت فى الجنة پاداش از حقيقة الحقايق خواهند يافت.حضرت حجت‌الاسلام بارع و استاد دروس عقليه و نقليه حوزه علمى قم ابقاه الله بحسن عنايته، در مقام نشر حكمت و معرفت بدين وسيله هم كه اكثر دانشمندان بدان نشر حقايق قرآن داده‎اند، متوسل شدند و على الله اجر من احسن عملا.

«الاحقر مهدى الهى قمشه اى»

و اينك نمونه‌اى از سروده‌هاى استاد:

ره عشق است و نوش و نيش دارد		هزاران گردنه در پيش دارد
برو راه خود و امثال خود گير		كه اين ره لايق درويش دارد
كجا ره می‌برد در بزم خوبان		هر آنكو نفس بدانديش دارد
به كام دل رسيدن آرزو نيست		كه سالك را اسير خويش دارد
شنيدم عاشقى فرزانه مى گفت		چو من ديوانه ديگر كيش دارد
عجب بزمى است خلوتگاه معشوق		كه در شب عاشق دل ريش دارد
حسن را ار تمناى وصال است		دلش را دور از تشويش دارد

من مات قد و قامت موزون توام		دل داده آن جمال بيچون توام
حاشا كه بگويمت تو ليلاى منى		اما من دل باخته مجنون توام

اى يك ده و دو كه جمله روحيد همه		از صبح ازل مست صبوحيد همه
افتاده به قلزم فناييم و شما		بر كشتى كائنات نوحيد همه

سرمايه راهرو حضور و ادب است		آنگاه يكى همت و ديگر طلب است
ناچار بود رهرو از اين چار اصول		ورنه به مراد دل رسيدن عجب است

كتاب ديوان اشعار در تابستان 1364 توسط مركز نشر فرهنگى رجاء با كيفيت مطلوبى طبع و منتشر شد.&