الإمام السيوطي و جهوده في علوم القرآن

الامام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن

نام کتاب	الامام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	شربجی، محمد یوسف (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏4‎‏س‎‏9
موضوع	سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر، 849 - 911ق. - سرگذشت‏نامه و کتاب‏شناسی قرآن - علوم قرآنی
ناشر	دار المکتبي
مکان نشر	دمشق - سوریه
سال نشر	1421 هـ.ق
کد اتوماسیون	10487

معرفى كتاب

«الامام السيوطي و جهوده في علوم القرآن»نوشتۀ

دكتر محمد يوسف الشّربجي و به زبان عربى است.نويسنده در اين كتاب

به معرفى و تبيين تلاشهاى جلال الدين سيوطى در عرصه علوم قرآني پرداخته

است.نويسنده شاخص بودن سيوطى در علوم قرآنى،كثرت و تنوع آثار نگاشته

شده توسط وى و پاسخ به انتقادات و اتهاماتى كه از جانب برخى از افراد به وى متوجه شده و نيز

اشتباهات فراوانى كه در برخى كتب تراجم دربارۀ شرح‌حال وى رخ داده را انگيزه اصلى

خود براى تأليف اين كتاب عنوان كرده است.وى در مقدمه كتاب به اهميت موضوع

و انگيزه فوق پرداخته و سپس در بخش اول كتاب عصر سيوطى را از نقطه‌نظر سياسى و اجتماعى

و علمى مورد بررسى قرار داده و تأثير آن را بر شخصيت سيوطى يادآور مى‌شود.در ادامه

به معرفى شهر«اسيوط»زادگاه سيوطى پرداخته و شرح‌حالى كامل از ميلاد،

وفات،خانواده،ويژگى‌ها و فضايل اخلاقى و زندگانى علمى سيوطى ارائه مى‌نمايد.

در بخش بعدى كتاب،زندگانى علمى سيوطى به تفصيل مورد بررسى قرار گرفته و مناصب و

مقاماتى را كه سيوطى حائز گرديده نظير منصب تدريس،افتاء و...و نيز درگيريهاى علمى

وى با عالمان معاصر خويش،كه در سرتاسر زندگانى علمى وى قابل مشاهده است،و

علل و اسباب اين درگيريها و مباحثات،مورد بررسى قرار گرفته است.در ادامه اين

بخش به معرفى مشهورترين شاگردان سيوطى كه ارتباط تنگاتنگى با شيخ و استاد خويش داشته‌اند و نيز معرفى آثار سيوطى و اسباب فراوانى اين آثار و نيز روش

سيوطى در نگارش اين آثار پرداخته شده است.

در بخش سوم كتاب تلاشهاى صورت گرفته از جانب سيوطى در خلق آثارى در موضوع

علوم قرآنى تشريح و مؤلفات سيوطى در تفسير و علوم قرآنى و مهم‌ترين آثار وى

در زمينۀ تفسير و نيز علوم قرآنى به نحو تفصيل معرفى گرديده است.

بخش پايانى كتاب به معرفى كتاب ارزشمند سيوطى؛يعنى«الاتقان في علوم القرآن»

اختصاص يافته است.نويسنده در اين بخش ابتدا به توصيف و تعريف اصطلاح«علوم قرآنى»

پرداخته و سپس تاريخچه‌اى از اين علم تا عصر سيوطى ارائه مى‌كند.همچنين روش سيوطى در

«الاتقان»بيان و مهم‌ترين نظريات سيوطى در اين كتاب مورد مناقشه قرار مى‌گيرد.

بررسى مصادر«الاتقان»و نيز مقايسه«الاتقان»با«البرهان»زركشى از

جهت شكل و ترتيب و مضمون،بررسى تأثير«الاتقان»در آثارى كه بعد از سيوطى در

علوم قرآنى نگاشته شده و توجه ويژه عالمان به آن از جمله موضوعاتى است كه در اين

بخش بدان پرداخته شده است.

ساختار كتاب

كتاب داراى يك مقدمه،چهار باب و يك خاتمه مى‌باشد.

هريك از ابواب كتاب خود مشتمل بر فصول متعددى است كه ذيلا ذكر مى‌شود.

الباب الاول:«عصر الامام السيوطي و حياته»دو فصل ذيل را دربرمى‌گيرد:

الفصل الاول:«عصر الامام السيوطى»كه بررسى اوضاع سياسى،اجتماعى و علمى

زمان حيات سيوطى را عهده‌دار است.الفصل الثاني:حياة الامام السيوطي.

الباب الثاني:«حياته العلمية و آثاره»داراى دو فصل ذيل مى‌باشد:

الفصل الاول:«حياته العلمية»كه در آن به بررسى مناصبى كه سيوطى آنها را احراز كرده و نيز خصومات

و منازعات علمى وى با عالمان عصر خويش پرداخته مى‌شود.الفصل الثاني:«آثاره»كه

به معرفى شاگردان،آثار و...مى‌پردازد.

الباب الثالث:«جهود الامام السيوطى في علوم القرآن»داراى سه

فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:مؤلفات السيوطى في التفسير و علوم القرآن.

الفصل الثاني:التعريف بأهم مؤلفاته في التفسير،كه به معرفى:الدر المنثور في التفسير

بالمأثور،تكملة تفسير جلال الدين المحلى(المعروف بتفسير الجلالين)و نواهد

الأبكار و شوارد الافكار مى‌پردازد.الفصل الثالث:في التعريف بأهم

مؤلفاته في علوم القرآن كه لباب النقول في اسباب النزول،مفحمات الأقران

في مبهمات القرآن،تناسق الدرر في تناسب السور،مراصد الاطلاع في تناسب

المقاطع و المطالع،معترك الاقران في إعجاز القرآن،المهذّب فيما وقع في

القرآن من المعرّب،الإكليل في استنباط التنزيل و أسرار التنزيل را به

معرفى مى‌نشيند.در معرفى هريك از اين آثار،نويسنده ضمن معرفى كتاب مطالب ارزندۀ ديگرى را مرتبط با موضوع كتاب مطرح مى‌كند.

الباب الرابع:«الاتقان في علوم القرآن»حاوى يك مقدمه كه در آن

به تعريف اصطلاح«علوم قرآنى»،تاريخ علوم قرآن تا زمان سيوطى و غيره پرداخته شده است

و نيز چهار فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول:منهج السيوطى في«الاتقان»

كه در آن به معرفى كتاب،روش سيوطى در آن و مهمترين ديدگاههاى سيوطى در

الاتقان پرداخته شده است.الفصل الثاني:به بررسى مصادر سيوطى

در«الاتقان»مى‌پردازد.الفصل الثالث:المقارنة بين برهان الزركشي

و إتقان السيوطى.الفصل الرابع:أثر الاتقان فيمن أتى بعده

به بررسى تأثير الاتقان در آثارى چون:مفتاح السعادة و مصباح السيادة،الشهب

الثواقب و السيوف الهندية و الاحسان في تعقيب الاتقان اختصاص يافته است.

در خاتمه هم مهمترين نتايج حاصله از مباحث مطرح شده در كتاب بيان و برخى توصيه‌ها

در ارتباط با علوم قرآنى در زمان حاضر از جانب نويسنده ارائه گرديده است.

در پايان هم فهرست آيات،احاديث،اشعار،أعلام،مصادر و منابع و فهرست محتويات كتاب

درج شده است.

نسخه‌شناسى

نويسنده كتاب دكتر محمد يوسف الشّزبجي

است.اين كتاب در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 720 صفحه نخستين‌بار در سال 1421 ه‍

-2001 م از سوى انتشارات«دار المكتبي للطباعة و النشر و التوزيع»سوريه منتشر شده است.

پیوندها

مطالعه کتاب الامام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور