إعجاز آيات القرآن في بيان خلق الإنسان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - 'جنبه‌هاي' به 'جنبه‌های') |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| کد کنگره =BP 104 /الف8ف9 | | کد کنگره =BP 104 /الف8ف9 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
انسان - آفرينش - | انسان - آفرينش - جنبه‌های قرآني | ||
قرآن - اعجاز | قرآن - اعجاز | ||
نسخهٔ ۶ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۲۲:۱۶
| إعجاز آيات القرآن في بيان خلق الإنسان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فياض، محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الشروق |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | مجلد1: 1999م , 1420ق , |
| چاپ | 1 |
| موضوع | انسان - آفرينش - جنبه‌های قرآني قرآن - اعجاز |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 104 /الف8ف9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إعجاز آيات القرآن في بيان خلق الإنسان، نوشته دکتر محمد فیاض، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی و علوم تجربی؛ در واقع نویسنده از هماهنگی گزاره‌های علمی و قرآنی در این اثر استفاده کرده است. او که بیش از نیم قرن سابقه پزشکی درباره زنان و زایمان داشته و از طرفی هم آشنایی‌ای با روایات و قرآن دارد، در این کتاب در پی نشان دادن موارد حیرت‌آوری است که خدای متعال در قرآن کریم درباره خلقت انسان بیان کرده است و به لحاظ علمی هم به اثبات رسیده است.[۱].
ساختار
کتاب دارای مقدمه نویسنده، مقدمه دکتر محمد رأفت عثمان، استاد و رئیس بخش فقه مقارن دانشگاه الازهر مصر، محتوای مطالب ضمن یازده فصل و یک خاتمه است. مهم‌ترین منابع کتاب پس از قرآن کریم عبارتند از: الجامع لأحكام القرآن ابوعبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، فتح الباري بشرح صحيح البخاري ابن حجر عسقلانی، علم الأجنة في ضوء القرآن الكريم گروه نویسندگان، أسرار خلق الإنسان یا العجائب في الصلب و الترائب داود سلمان سعدی، خلق الإنسان دراسة علمية و قرآنية عبدالفتاح محمد طیره، أطوار الخلق في تاريخ الإنسان احمد شوقی، خلق الإنسان بين الطب و القرآن محمد علی البار، حياة آدم محمود شلبی، فن الولادة في مصر القديمة محمد فیاض و..[۲].
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه می‌گوید علت نگارش این کتاب این بود که من در تک‌تک لحظاتِ بیش از نیم قرن سابقه پزشکی‌ام در امور زنان و زایمان، اعجاز قدرت خدا در خلقت انسان را مشاهده می‌کردم و سیر نطفه به علقه و مضغه و... تا تکمیل خلقت انسان را می‌دیدم. در تمام این موارد زبان به حمد الهی می‌گشودم و در پیشگاهش خضوع می‌کردم، تااینکه به ذهنم آمد شیرینی حس درک خلقت انسان را با سایرین به مشارکت بگذارم، بلکه این امر ایمان آنان را ژرف‌تر و اعتقادشان به عظمت خالق را راسخ‌تر کند[۳].
وی در مقدمه با اشاره به معنی خلق (ایجاد از عدم) می‌نویسد: قرآن کریم در سوره انسان فرموده: «هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِينٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ یکن شَيئًا مَّذْكورًا» (الإنسان: ١)؛ «آیا زمانى طولانى بر انسان گذشت که چیز قابل ذکرى نبود»؟! زیبایی و دقت تعبیر این آیه در این است که نفرمود: «لم یکن شيئا» و قید «مذكورا» را هم برای آن آورد؛ یعنی پیش از این هم انسان چیزی بود، ولی چیز قابل ذکر و مهمی نبود و این از موارد بلاغت در بیان است.[۴].
نویسنده در فصل اول درباره شروع خلقت هستی و آدم و حوا بحث می‌کند. وی روایتی را از ابوهریره ذکر می‌کند که خلقت جهان را در هفت روز شرح می‌دهد؛ شش روز اول برای سایر موجودات و روز هفتم (جمعه) برای خلقت انسان. او روایتی از پیامبر(ص) در فضیلت روز جمعه می‌آورد. سپس درباره خلیفة‌اللهی انسان در زمین صحبت کرده و آیه 172 و 173 سوره اعراف مبنی بر اقرار گرفتن از بنی آدم بر ربوبیت خدا را ذکر می‌کند و پس از آن خلقت آدم و حوا را به ترتیب و با فاصله زمانی بیان می‌دارد و نکاتی را در این‌باره گوشزد می‌کند[۵].
او می‌گوید: حوا از بخشی از آدم و برای انس گرفتن با او و تنها نبودنش خلق شد و نیازی نبود که او نیز مثل آدم از خاک آفریده شده باشد. آیات و روایات نیز بر این امر دلالت دارند[۶]. سپس خلقت آدم از خاک را تشریح می‌کند و جدول میزان مواد معدنی در خاک مورد نیاز کشاورزی و بدن انسان را ارائه می‌نماید. سپس از اینکه آدم در کجا خلق شد و بهشت وی در کجا بود صحبت می‌کند[۷].
فصل دوم کتاب درباره تاریخ دانش جنین‌شناسی است. نویسنده در این فصل مراحل این علم (مرحله وصفی، مرحله تجربی و مرحله تکنولوژی جدید) را شرح می‌دهد و در خاتمه این فصل بیان می‌دارد که کشف رمزهای خلقت انسان از قدیم الایام مورد نظر بشر بوده و قرآن کریم پیش از پیشرفت تکنولوژی، در آیات 12 تا 14 سوره مؤمنون این امر را تشریح کرده است.[۸].
نویسنده در فصل سوم، فهرستی از آیات قرآن کریم و احادیث نبوی را که درباره مراحل خلقت بشر صحبت کرده‌اند، لیست می‌کند. او در بخش آیات، بیش از 50 مورد و در بخش روایات نبوی، سه روایت از صحيح مسلم، مسند احمد و دیگر کتاب‌ها درباره کیفیت، ماده و چگونگی خلقت انسان ذکر می‌کند[۹].
چهارمین فصل، مراحل خلقت از زبان قرآن کریم را توضیح می‌دهد. قرآن کریم تمام تفاصیل مراحل خلقت بشری را در زمانی که تاریکی‌های جهل بر ذهن مردمان احاطه داشت، بیان کرده است.[۱۰]. نویسنده پس از بیان علم قرآن کریم در مواجهه با جهل بشری، برخی از تعبیرات دقیق قرآنی در این‌باره را فهرست می‌کند؛ تعابیری درباره مفهوم اساسی در خلقت و اینکه خدا خالق است، مبدأ خلقت انسان که از خاک یا منی بیان شده، بیان مراحل خلقت از نطفه به علقه و سپس به مضغه و از آن به رویش استخوان و سپس پوشاندن آن با گوشت. او آیات مربوط به هرکدام از این مراحل و امور را فهرست می‌کند؛ مثلاًآیات 14 سوره مؤمنون و 5 سوره حج درباره مضغه نازل شده است.[۱۱].
فصل پنجم درباره مرحله شروع خلقت صحبت می‌کند، فصل ششم مرحله نطفه را شرح می‌دهد، فصل هفتم مراحل علقه و مضغه را، فصل هشتم رویانیدن استخوان و پوشش گوشت و فصل نهم نشأت گرفتن روح را. نویسنده در شروع خلقت از صلب و ترائب صحبت می‌کند، معنی لغوی آن را شرح می‌دهد و نشان می‌دهد آن چیزی که از صلب و ترائب خارج می‌شود چیست. وی همچنین معنی ماء دافق را شرح می‌دهد[۱۲]. در مرحله نطفه بیان می‌شود که آیات مربوط به آن، 11 مرتبه در قرآن آمده و نویسنده چون قرارگاه نطفه را رحم می‌داند به توضیح رحم و خصوصیات و شرایط آن برای تولد می‌پردازد. تقسیم نطفه به سه نوع مذکر و مؤنث و امشاج، بیان معنی سلاله و مراحل تطور نطفه امشاج، از دیگر کارهای نویسنده در این بخش است.[۱۳].
او مرحله علقه و مضغه را به‌صورت جداجدا توضیح داده و می‌نویسد: مرحله علقه با تعلق جنین به جفت آغاز می‌شود و در مرحله تعلق و رشد طولی شکل علقه را می‌گیرد. این مرحله با رشد سریع سلول‌های جنین در برخی جهات پایان می‌یابد و علقه کم‌کم به شکل مضغه درمی‌آید و در نهایت در اوایل هفته هفتم به گسترش هیکل گسترده می‌رسیم[۱۴]. وی در مرحله استخوان‌بندی و پوشش گوشت روی استخوان‌ها، به توضیح چگونگی پدید آمدن عضلات و چگونگی پوشاندن گوشت روی آن در هفته هفتم و هشتم و گذر از آن به مرحله نشأت که از خصایص آن توسعه اعضا و جوارح و نفخ روح است می‌پردازد. این امر در هفته نهم تا دوازدهم اتفاق می‌افتد. رشد سریع و تغییر طبیعت جنین از ویژگی‌های این دوره است.[۱۵].
فصل دهم کتاب در تبیین اعجاز آیات قرآنی در صحبت از مراحل خلقت بشری و فصل یازدهم در بیان روایات نبوی درباره مراحل خلقت در چهل روز اول جنین است. این چهل روز الگوی کوچک‌شده سیر تکاملی جنین از ابتدا تا تولد را در خود دارد[۱۶].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و منابع در آخر کتاب آمده است. نویسنده در صفحات متعددی از کتاب با استفاده از تصویر، سعی در توضیح بیشتر مطالب، برای خواننده دارد؛ برای نمونه می‌توان به تصاویر صفحات 27، 29، 30، 56، 64 و 88 اشاره کرد. پاورقی‌های کتاب کم‌تعداد هستند، ولی علاوه بر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوا و ذکر نام دقیق شخصیت‌ها می‌باشند.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص5
- ↑ ر.ک: فهرست منابع کتاب، ص139
- ↑ ر.ک: مقدمه مؤلف، ص5
- ↑ ر.ک: همان، ص6
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص13-18
- ↑ ر.ک: همان، ص18-19
- ↑ ر.ک: همان، ص19-22
- ↑ ر.ک: همان، ص23-33
- ↑ ر.ک: همان، ص35-40
- ↑ ر.ک: همان، ص41
- ↑ ر.ک: همان، ص40-46
- ↑ ر.ک: همان، ص47-60
- ↑ ر.ک: همان، ص61-84
- ↑ ر.ک: همان، ص96
- ↑ ر.ک: همان، ص97-117
- ↑ ر.ک: همان، ص97-117
منابع مقاله
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تحقیق و نشر: دارالقرآن الكريم، چاپ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- مقدمه و متن کتاب.