۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[بو ملحم، علی]] (مقدمه‌نويس) | [[بو ملحم، علی]] (مقدمه‌نويس) | ||
[[جاحظ، عمرو بن بحر]] ( | [[جاحظ، عمرو بن بحر]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJA 3714 /م3 | | کد کنگره =PJA 3714 /م3 | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با دو مقدمه از محقق و | كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در 79 باب، سامان يافته است. نگارنده در اين كتاب، برخى آيات قرآن كريم، روايات و حكايات را گردآورى كرده است. | ||
درباره انتساب اين كتاب، سخنان بسيار گفته شده كه در انتهاى گزارش محتوا، بدان پرداخته شده است. اما برخى از صاحب‌نظران ادبيات عرب، مانند كارل بروكلمان، بر اين باورند كه شايد بهتر باشد اين اثر را از جمله كتاب‌هاى منسوب به جاحظ به‌شمار آورد.<ref>ر.ک: زرين‌كوب، روزبه، ص191</ref> | درباره انتساب اين كتاب، سخنان بسيار گفته شده كه در انتهاى گزارش محتوا، بدان پرداخته شده است. اما برخى از صاحب‌نظران ادبيات عرب، مانند كارل بروكلمان، بر اين باورند كه شايد بهتر باشد اين اثر را از جمله كتاب‌هاى منسوب به جاحظ به‌شمار آورد.<ref>ر.ک: زرين‌كوب، روزبه، ص191</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
#مؤلف كتاب، از كسانى با عبارت «حدثنا» و «أخبرنا» روايت كرده كه در زمره استادان و حتى معاصران جاحظ نبوده‌اند. | #مؤلف كتاب، از كسانى با عبارت «حدثنا» و «أخبرنا» روايت كرده كه در زمره استادان و حتى معاصران جاحظ نبوده‌اند. | ||
#در كتاب گاه به اشعار شاعرانى استشهاد شده است كه سال‌ها پس از جاحظ مى‌زيسته‌اند، مانند: ابن معتز و منصور بن اسماعيل فقيه. گاه نيز در لابلاى كتاب، به ابياتى بدون ذكر نام سراينده آن‌ها برمى‌خوريم كه پس از جست‌وجو در منابع و يافتن نام سرايندگان آن‌ها مشخص مى‌شود كه بسيارى از اين ابيات، به شاعرانى تعلق دارد كه سال‌ها پس از جاحظ مى‌زيسته‌اند و گاه نزدیک به دو قرن با وى فاصله زمانى دارند. | #در كتاب گاه به اشعار شاعرانى استشهاد شده است كه سال‌ها پس از جاحظ مى‌زيسته‌اند، مانند: ابن معتز و منصور بن اسماعيل فقيه. گاه نيز در لابلاى كتاب، به ابياتى بدون ذكر نام سراينده آن‌ها برمى‌خوريم كه پس از جست‌وجو در منابع و يافتن نام سرايندگان آن‌ها مشخص مى‌شود كه بسيارى از اين ابيات، به شاعرانى تعلق دارد كه سال‌ها پس از جاحظ مى‌زيسته‌اند و گاه نزدیک به دو قرن با وى فاصله زمانى دارند. | ||
#پنج بيت (بدون ذكر نام سراينده) در كتاب نقل شده است، با مطلع «بدا حين اثرى...» با قافيه «م» كه اين ابيات از سروده‌هاى جاحظ است. اما مؤلف در آغاز اين ابيات، عبارت «قال في ابن أبى دؤاد» را به كار برده است. حال آنكه اگر | #پنج بيت (بدون ذكر نام سراينده) در كتاب نقل شده است، با مطلع «بدا حين اثرى...» با قافيه «م» كه اين ابيات از سروده‌هاى جاحظ است. اما مؤلف در آغاز اين ابيات، عبارت «قال في ابن أبى دؤاد» را به كار برده است. حال آنكه اگر نویسنده كتاب، جاحظ بود، به جاى «قال» بايد از لفظ «قلت» استفاده مى‌كرد. افزون بر آن، ابياتى از مؤلف كتاب با لفظ «قلت» در كتاب آمده است كه در مجموعه اشعار جاحظ، وجود ندارد. | ||
#مؤلف داستانى از قول شخصى به نام ابوعلى بن الاسكرى (الاشكرى)، از نديمان تميم بن تميم (ابى‌تميم) نقل كرده است. اين داستان در منابع ديگر از جمله «جذوة المقتبس» حميدى و «[[وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان|وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] نيز آمده است. بى‌ترديد تميم بن ابى‌تميم، همان ابوالمعز تميم بن باديس، از واليان شمال آفريقاست كه در 501ق وفات يافته است. با توجه به اين روايت، «المحاسن و الأضداد» دست كم بايد در اواخر سده 5 يا اوايل سده 6ق تأليف شده باشد.<ref>ر.ک: فاتحى‌نژاد، عنايت‌الله، ج17، ص217- 218</ref> | #مؤلف داستانى از قول شخصى به نام ابوعلى بن الاسكرى (الاشكرى)، از نديمان تميم بن تميم (ابى‌تميم) نقل كرده است. اين داستان در منابع ديگر از جمله «جذوة المقتبس» حميدى و «[[وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان|وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] نيز آمده است. بى‌ترديد تميم بن ابى‌تميم، همان ابوالمعز تميم بن باديس، از واليان شمال آفريقاست كه در 501ق وفات يافته است. با توجه به اين روايت، «المحاسن و الأضداد» دست كم بايد در اواخر سده 5 يا اوايل سده 6ق تأليف شده باشد.<ref>ر.ک: فاتحى‌نژاد، عنايت‌الله، ج17، ص217- 218</ref> | ||