الجامع في أخبار القرامطة في الأحساء - الشام - العراق – اليمن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[زکار، سهیل]] ( | [[زکار، سهیل]] (نویسنده) | ||
|- | |- | ||
|data-type='language'|عربي | |data-type='language'|عربي | ||
نسخهٔ ۴ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۱۹
| الجامع في أخبار القرامطة في الأحساء - الشام - العراق – اليمن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زکار، سهیل (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | أخبار القرامطة |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| سال نشر | مجلد1: 2007م , |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اسماعيليه
قرمطيان - تاريخ کشورهاي عربی - تاريخ |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 240/2 /ز8ج2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الجامع في أخبار القرامطة في الأحساء - الشام - العراق - اليمن، اثر سهیل زکار، کتابی است پیرامون چگونگی پیدایش قرامطه و تاریخ آن در نقاط مختلف جهان.
زبان و زمان نگارش
کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو باب (باب اول دارای سه فصل است)، در دو جلد، تنظیم شده است.
نویسنده در تدوین و نگارش این کتاب، از منابع و مصادر فراوانی استفاده کرده است که از جمله آنها، می‌توان به آثار زیر اشاره نمود: «خلاصة الذهب المسبوك» عبدالرحمن بن سنبط اربلی؛ «الكامل في التاريخ» ابن اثیر؛ «كشف الغمة في معرفة الأئمة» علی بن عیسی اربلی؛ «الخلافة»، «الدعوة إلی الإسلام» و «تراث الإسلام» توماس آرنولد؛ «تاريخ الموصل» ابوزکریا ازدی؛ «أخبار مكة» ابوالولید محمد ازرقی و..[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه، به این نکته اشاره شده است که بحث در تاریخ عرب و اسلام، به‌صورت عام و کلی، امر آسانی نبوده و پژوهشگر در این امر، گرفتار سختی‌های فراوانی می‌شود که نویسنده به توضیح آن پرداخته است [۲].
جلد اول، از صفحه 7 تا 335 را شامل شده و جلد دوم، از ادامه این صفحه، یعنی از صحفه 336 آغاز و تا 670، ادامه پیدا کرده است.
باب اول، مدخلی است در تاریخ قرامطه که مطالب آن، در سه فصل زیر تنظیم شده است: فصل نخست، به دعوت اسماعیلیه و قیام خلافت فاطمیه در مصر اختصاص یافته است. نویسنده ابتدا به بحث پیرامون ظهور حزب‌گرایی و فرقه‌گرایی در اسلام پرداخته و سپس ضمن تشریح چگونگی آغاز دعوت اسماعیلیه، چگونگی به قدرت رسیدن فاطمیه در مصر و شمال آفریقا را بررسی نموده است [۳].
در فصل دوم، با اشاره به این موضوع که ظهور قرامطه و چگونگی شکل‌گیری آن، دارای غموض فراوانی بوده و مورد اختلاف تاریخ‌نویسان می‌باشد، به بحث پیرامون چگونگی ظهور و شگل‌گیری این جریان پرداخته شده و تاریخ قرامطه عراق، شام، یمن، احساء و بحرین مورد مطالعه قرار گرفته است [۴].
نویسنده دو فصل پیشین را به‌عنوان تمهید و مقدمه‌ای دانسته که به‌وسیله آن، خواننده با کلیاتی از تاریخ قرامطه در ادوار مختلف تاریخی، در نقاط مختلف جهان آشنا می‌شود. بدین منظور در فصل سوم، به معرفی و شناسایی نصوص و متونی پرداخته که دربرگیرنده تاریخ قرامطه بوده و با مطالعه آنها می‌توان آگاهی‌های مفیدی پیرامون قرامطه، به دست آورد. از جمله این نصوص، عبارتند از: نوشته‌های برنارد لویس (مستشرق انگلیسی - استاد تاریخ خاورمیانه دانشگاه لندن) که به عقیده نویسنده، معلومات به‌دست‌آمده از این نوشته‌ها را می‌توان به دو دسته کلی، تقسیم کرد: قسمتی که بیشترین روایات آن، برگرفته از تاریخ طبری است و قسمتی که مربوط به بعد از طبری می‌باشد[۵]،
باب دوم، به مطالعه و تحقیق در نصوصی اختصاص یافته که در آنها، مطالبی پیرامون تاریخ قرامطه احساء، شام، عراق و یمن درج شده است. این نصوص عبارتند از مصنفات ثابت بن سنان بن قروه صائبی؛ علی بن محمد بن عبیدالله عباسی علوی؛ احمد بن ابراهیم نیشابوری؛ قاضی عبدالجبار همدانی؛ ناصرخسرو؛ ابومحمد یمانی؛ محمد بن مالک یمانی؛ عبدالرحمن بن جوزی؛ علی بن ظافر ازدی؛ کمال‌الدین بن عدیم احمد بن عبدالوهاب نویری؛ احمد بن مقریزی و علی بن حسن خزرجی که انتهای جلد اول و تمامی جلد دوم را به خود اختصاص داده است [۶].
از جمله نصوص معرفی‌شده در جلد نخست، عبارتند از: «تاريخ أخبار القرامطة» تصنیف ثابت بن سنان بن قره صابئی، صاحب «التاريخ الشهير» (متوفی 365ق) که از جمله مهم‌ترین موضوعات آن، می‌توان به چگونگی ظهور قرامطه در سال 278ق، ابتدای کار قرامطه در بحرین در سال 286ق، جنگ‌های قرامطه، اخبار مربوط به الهادی‌الی‌الحق یحیی بن حسین(ع)، غیبت و پنهان شدن امام قرامطه، تثبیت دلایل نبوت پیامبر(ص) و ذکر بزرگان شیعه (در زمان مؤلف) اشاره کرد [۷].
مطالب جلد دوم، ادامه مباحث و مطالب مطرح‌شده در جلد نخست می‌باشد که از جمله مهم‌ترین نصوص معرفی‌شده در آن، می‌توان به موارد زیر، اشاره نمود: «الفرق و التواريخ» [۸]؛ «كشف أسرار الباطنية و أخبار القرامطة» [۹]؛ «المنتظم في تاريخ الأمم و الملوك»[۱۰]؛ «أخبار الدول المنقطعة»[۱۱]؛ «بغية الطلب في تاريخ حلب» [۱۲]؛ «نهاية الأرب في فنون الأدب»[۱۳]؛ «المقفی الكبير»[۱۴]و...
از جمله ویژگی‌های اثر حاضر، آن است که همچنان‌که نویسنده در مقدمه بدان اشاره نموده، دربردارنده حاصل و نتیجه تمامی مطالعات و پژوهش‌هایی است که پیرامون تاریخ قرامطه، به رشته تحریر درآمده است و ازاین‌رو به عقیده وی، عنوان «الجامع في أخبار القرامطة»، عنوانی بامسمی و زیبنده آن است.[۱۵].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب، در انتهای جلد دوم جای گرفته است که عبارتند از فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده؛ آیات؛ اشعار و موضوعات.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع [۱۶]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است [۱۷] و توضیحات نویسنده با علامت ستاره، از نوشته‌های سایر مؤلفین، متمایز شده است.[۱۸].
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج2، ص631
- ↑ ر.ک: مقدمه، ج1، ص7-8
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص11-98
- ↑ ر.ک: همان، ص109-146
- ↑ ر.ک: همان، ص158-159
- ↑ ر.ک: همان، ص181
- ↑ ر.ک: همان، ص181-335
- ↑ ر.ک: همان، ج2، ص337
- ↑ ر.ک: همان، ص347
- ↑ ر.ک: همان، ص385
- ↑ ر.ک: همان، ص399
- ↑ ر.ک: همان، ص405
- ↑ ر.ک: همان، ص427
- ↑ ر.ک: همان، ص585
- ↑ ر.ک: مقدمه، ج1، ص10
- ↑ ر.ک: پاورقی، ج1، ص120
- ↑ ر.ک: همان، ص125
- ↑ ر.ک: همان، ص318
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.