۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ـ' به ''
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') |
جز (جایگزینی متن - 'ـ' به '') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
مباحث کتاب، مشتمل بر پیشگفتار مصحح، مقدمه تفصیلی مصحح، مقدمه مصنف و متن کتاب | مباحث کتاب، مشتمل بر پیشگفتار مصحح، مقدمه تفصیلی مصحح، مقدمه مصنف و متن کتاب مشتمل بر دوازده جذوه (جذوات) و سی‌وپنج میقات (مواقیت) - است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
در | در وجه تسمیه این کتاب به «جذوات و مواقیت»، گفتنی است که جذوات، جمع «جذوه» به معنی اخگر و پاره‌آتش است و مواقیت جمع «میقات»، به معنی وعده‌گاه؛ که اولی در آیه 29 سوره قصص: «'''... لعلي آتيكم منها بخبر أو جذوة من النّار لعلّكم تصطلون'''» و دومی در آیات متعدّدی، از جمله آیه 143 سوره اعراف: «'''و لمّا جاء موسی لميقاتنا و كلّمه ربّه قال ربّ أرني أنظر إليك... '''» ذکر شده است و انتخاب این عنوان برای کتاب، با در نظر گرفتن انگیزه تصنیف آن (پاسخ به سؤال علمای هند در خصوص اینکه چرا به هنگام تجلّی خدا بر کوه، کوه متلاشی شد، امّا به موسی آسیبی نرسید؟) نشان از ذق لطیف و قریحه خوش میر داماد دارد<ref>منوچهری، حسین، ص47</ref> | ||
پیچیده‌گویی و دشوارنویسی در تمامی آثار میر داماد که نابغه زمان و نادره دوران خویش بوده است، جریانی عامّ و شامل دارد. او معتقد بود که معارف عقلی و حکمی فراتر از آن است که دست هرکس بدانها برسد و از آن بیم داشت که نااهلانی بدانها رو آرند و بر اثر غموض و دشواری بیش از حدّ نکته‌ها و دقایق فلسفی و علمی، از عهده فهم آنها برنیایند و سر دشمنی و ناسازگاری و تکفیر و تفسیق و رمی به الحاد و زندقه بردارند. فلذا باید حتّی تعابیر و اصطلاحاتی خاصّ پدید آورد و به زبان روز باید کدگذاری کرد تا از دسترس نامحرمان مصون و محفوظ ماند<ref>ر.ک: همان، ص46</ref> | |||
نثر او به‌ویژه در آثار علمی‌اش نثری منحصربه‌فرد است. نثر او دارای ویژگی‌های خاص است. این ویژگی‌ها به‌قدری است که حتی برخی او را صاحب سبک دانسته‌اند... میر چه در ناحیه مفردات و واژگان و چه در ناحیه ترکیب و ساختار جملات به‌گونه‌ای خاص عمل می‌کرد. از واژگان نامأنوس و غریب بسیار بهره می‌برد و حتی خود دست به جعل لغات می‌زد. عبارات فارسی و عربی را در هم می‌آمیخت. در زمینه ترکیب و ساختار عبارت‌ها نیز گاه از قواعد معمول عدول می‌کرد و اندیشه‌های خویش را در قالب‌های فراتر از قید و بندهای معمول ادبی القا می‌نمود و همین باعت شده بود تا نثر وی نثری متکفلانه و آمیخته با تعقید و پیچیدگی‌های خاص باشد<ref>مقدمه مصحح، صفحه سی‌وسه و سی‌وچهار</ref> | نثر او به‌ویژه در آثار علمی‌اش نثری منحصربه‌فرد است. نثر او دارای ویژگی‌های خاص است. این ویژگی‌ها به‌قدری است که حتی برخی او را صاحب سبک دانسته‌اند... میر چه در ناحیه مفردات و واژگان و چه در ناحیه ترکیب و ساختار جملات به‌گونه‌ای خاص عمل می‌کرد. از واژگان نامأنوس و غریب بسیار بهره می‌برد و حتی خود دست به جعل لغات می‌زد. عبارات فارسی و عربی را در هم می‌آمیخت. در زمینه ترکیب و ساختار عبارت‌ها نیز گاه از قواعد معمول عدول می‌کرد و اندیشه‌های خویش را در قالب‌های فراتر از قید و بندهای معمول ادبی القا می‌نمود و همین باعت شده بود تا نثر وی نثری متکفلانه و آمیخته با تعقید و پیچیدگی‌های خاص باشد<ref>مقدمه مصحح، صفحه سی‌وسه و سی‌وچهار</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
بخش جذوات کتاب، شامل دیباچه‌ای است درباره علت و انگیزه کتاب و دوازده جذوه که در واقع به‌عنوان مقدمه و مبادی بحث بشمار می‌آیند و 35 میقات که مقصد اصلی کتاب را تشکیل می‌دهند. البته به‌جز جذوه اولی، هر جذوه تتمه‌ای نیز دارد. مهم‌ترین مباحثی که در جذوه‌ها مطرح شده عبارتند از: مراتب طولی و عرضی موجودات در جهان هستی، اولیت و آخریت واجب تعالی، اسامی عالم مجردات و عالم جسمانیات<ref>ر.ک: همان، صفحه چهل‌وهفت</ref> | بخش جذوات کتاب، شامل دیباچه‌ای است درباره علت و انگیزه کتاب و دوازده جذوه که در واقع به‌عنوان مقدمه و مبادی بحث بشمار می‌آیند و 35 میقات که مقصد اصلی کتاب را تشکیل می‌دهند. البته به‌جز جذوه اولی، هر جذوه تتمه‌ای نیز دارد. مهم‌ترین مباحثی که در جذوه‌ها مطرح شده عبارتند از: مراتب طولی و عرضی موجودات در جهان هستی، اولیت و آخریت واجب تعالی، اسامی عالم مجردات و عالم جسمانیات<ref>ر.ک: همان، صفحه چهل‌وهفت</ref> | ||
در بخش مواقیت نیز مباحثی چون ملاک افاضه، مقولات و اجناس عالیه، تطبیق حروف بر | در بخش مواقیت نیز مباحثی چون ملاک افاضه، مقولات و اجناس عالیه، تطبیق حروف بر موجودات، عالم مثالی و حروف موضوعه برای واجب و عقول و نفوس، حکمت یمانی (میر داماد حکمت خود را بدین نام نامیده است) و مراتب اعداد و حروف، متعلّق اول و اقسام وحدت مطرح شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
== وضعیت کتاب== | == وضعیت کتاب== | ||
در ابتدای اثر فهرست تفصیلی مطالب و در انتهای آن حواشی و تعلیقات، تصویر نسخه‌های خطّی و فهرست‌های فنی (شامل فهرست آیات، روایات، اشعار، کسان، گروه‌ها، | در ابتدای اثر فهرست تفصیلی مطالب و در انتهای آن حواشی و تعلیقات، تصویر نسخه‌های خطّی و فهرست‌های فنی (شامل فهرست آیات، روایات، اشعار، کسان، گروه‌ها، جای‌ها، کتاب‌ها و رساله‌ها، موضوعات و اصطلاحات، منابع و مآخذ) درج شده است. | ||
بر کتاب جذوات سه دسته حواشی نوشته شده است: | بر کتاب جذوات سه دسته حواشی نوشته شده است: | ||