حياة أميرالمؤمنين(ع): بحوث في سيرته و فضائله و حكومته من طرق أهل السنة

حياة اميرالمؤمنين علي‌عليه‌السلام: بحوث في سيرته و فضائله و حکومته من طرق أهل السنة
پدیدآوران	ناظم‌زاده قمی، اصغر (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	بحوث في سيرته و فضائله و حکومته من طرق أهل السنة
ناشر	کوثر ولايت
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1419ق
چاپ	1
شابک	‎964-92045-0-4
موضوع	علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت - احاديث اهل سنت علي بن ابي‎ طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - سرگذشت‌نامه - احاديث اهل سنت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏37‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏2‎‏ح‎‏9

حياة أميرالمؤمنين(ع): بحوث في سيرته و فضائله و حكومته من طرق أهل السنة، نوشتهسید اصغر ناظم‌زاده قمی، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام و تاریخ شیعه. نویسنده در این کتاب به بررسی فضیلت‌های امیرالمؤمنین(ع) و مشی اخلاقی، سیاسی و اجتماعی آن حضرت (با محوریت منابع اهل تسنن) می‌پردازد.

ساختار

کتاب دارای مقدمه مؤلف است و مطالب آن در هشت فصل بیان شده است.

مؤلف به صدوچهل منبع مراجعه کرده؛ از آن جمله‌اند: قرآن کریم؛ نهج‌البلاغه؛ شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید؛ صحاح سته اهل سنت؛ الاستيعاب؛ أسد الغابة في معرفة الصحابة؛ الأغاني؛ أنساب الأشراف؛ البداية و النهاية؛ تاريخ الخلفاء؛ تاریخ‌های طبری و یعقوبی و تاريخ الكبير بخاری؛ تفسیرهای ابن کثیر، ابن سود، طبری، زمخشری؛ جامع الأصول ابن اثیر؛ دیوان شافعی؛ سیره‌های حلبی، ابن هشام و زینی دحلان؛ الصواعق المحرقة؛ الغارات؛ طبقات الكبری؛ الكافی؛ مروج الذهب؛ مسندهای ابی‌یعلی و زید؛ مقاتل الطالبيين؛ ملل و نحل شهرستانی؛ مفردات راغب؛ وسائل الشيعة و ينابيع المودة.

گزارش محتوا

نویسنده، در مقدمه امامت را شعبه‌ای از نبوت می‌داند و معتقد است به‌خاطر وثوق به قول امام(ع) لازم است که وی هم مانند پیامبر(ص) معصوم باشدهمچنین به‌خاطر قبح تقدیم مفضول بر فاضل، لازم است که ایشان افضل مردم زمانه خودش باشد

او احادیث ولایت، منزلت و یوم‌الدار را به‌عنوان برخی از مواردی که در آنها به امامت آن حضرت تصریح شده است، ذکر می‌کندو برخی از فضایل آن حضرت را بر مبنای روایات و آیات برمی‌شماردو به قول ابن حجر، اسماعیل بن اسحاق قاضی، ابوعلی نیشابوری، اخطب خوارزم و ابن ابی‌الحدید معتزلی از اهل تسن در بی‌رقیب بودن ایشان در فضایل استناد می‌کند

مؤلف، می‌گوید: برای بیان وجود چنین فضایلی در شخصیتی انسانی (جدای از ثواب ذکر فضائل علی(ع)) به تبع بسیاری از نویسندگان و به درخواست برخی از فضلا، پس از استخاره و استمداد از آن حضرت، چنین کتابی را نوشتم

فصل اول کتاب به ویژگی‌های شخصیتی امیرالمؤمنین(ع) می‌پردازد؛ بیان تواتر روایات درباره تولد آن حضرت در کعبه، نسب هاشمی‌اش، کنیه‌اش به ابوالحسن، ابوالحسین، ابوالقاسم، ابوتراب و ابومحمد وبیان القاب مرتضی، حیدر، امیرالمؤمنین و انزع بطین برای ایشان، بیان ایمان ابوطالب، تعلق خاطر پیامبر(ص) به او و غسل وی به دست پسرش علی(ع)، ذکر فضایل فاطمه بنت اسد (مادر آن حضرت) و حضور پیامبر(ص) در تدفین او و تکفین وی با لباس رسول خدا(ص)، بیان اختلاف علما در سن حضرت زهرا(س) و فضایل ایشان و ازدواجش با علی(ع)، ذکر نام و تعداد برادران و خواهران و فرزندان علی(ع)و بیان مشخصات ظاهری این اماماز مطالب این فصل است.

فصل دوم درباره بیان جایگاه و نقش علی بن ابی‌طالب(ع) در جنگ‌ها و غزوه‌های متعدد است. پرچم‌داری لشگر مسلمین در جنگ‌های بدر، احد، خیبر، احزاب و روز فتح مکه با علی(ع) بوددر روز احد، از کسانی بود که پیامبر(ص) را ترک نکرد و از جنگ نگریخت و آن‌چنان شدید نبرد می‌کرد که در وصف او ندایی از آسمان می‌گفت: لا فتی إلّا علي لا سيف إلّا ذوالفقاردر غزوه خندق، تنها کسی که به مصاف عمرو بن عبدود رفت و او را به شیوه‌ای جوانمردانه کشت، امیرالمؤمنین(ع) بود. پیامبر تعبیر رویارویی تمامی ایمان با تمام کفر را در مصاف این دو تن فرمودروایات، ماجرای صلح حدیبیه را تدبیر امیرالمؤمنین(ع) دانسته‌اندفتح قلعه‌ی خیبر، پس از تلاش‌های ناموفق ابوبکر و عمر در جنگ با دشمن، به دست امیرالمؤمنین(ع) انجام شداو درب قلعه خیبر را کند و تا زمان فتح کامل درب در دست ایشان بوددر فتح مکه، گرفتن نامه حاطب بن ابی‌بلتعه از ساره، پرچم‌داری سپاه مسلمین، کشتن برخی از مشرکین به دستور رسول خدا(ص) و ساقط کردن بت بالای کعبه، از فضایل امیرالمؤمنین(ع) در این ماجراسترشادت‌های علی(ع) در مقابل قبیله هوازن در حنینو عدم شرکت در تبوک و جانشینی پیامبر(ص) در مدینه به‌خاطر برملا کردن نقشه منافقان نیز در این فصل ذکر شده است

نویسنده در فصل سوم، به بررسی برخی از آیات و روایات نازله در ارتباط با امیرالمؤمنین(ع) می‌پردازد؛ آیات تطهیر، مباهله، مودت، ولایت، سقایت، انفاق، ایثار، سوره هل اتی (دهر) و احادیث، ثقلین، سدّالابواب، طیر، منزلت، غدیر، سفینه و باب حطه، مدینة العلم، علي مع القرآن، علي مع الحق و حدیث تشبیه آن حضرت به انبیا، محور مباحث این فصل هستند

مؤلف در فصل چهارم درباره مناقب آن حضرت قلم زده است. تربیت آن حضرت در محضر پیامبر(ص)، سبقت او بر تمامی مردان در اسلام، خوابیدن در جایگاه پیامبر خدا(ص) برای حفظ جان ایشان در ماجرای ليلةالمبيت، ردّ الشمس به حرمت علی(ع)، بیان جانشینی پیامبر در جای‌جای تاریخ اسلام و ذکر برخی صفات آن حضرت، مانند: علم، شجاعت، زهد و عبادت، قوت ایمان، صبوری، بخشندگی و... از مطالب مذکور در این بخش هستند

معجزات و اخبار آن حضرت از برخی مسائل غیبی، مباحث تشکیل‌دهنده فصل پنجم کتاب است. در این فصل ضمن بیان معجزه و کرامت و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن دو، از پیشگویی آن حضرت(ع) درباره خوارج نهروان، حکومت حجّاج، شهادتش، فاجعه کربلا، عاقبت برخی از اصحاب مانند میثم تمار، کمیل بن زیاد، رشید هجری و مزرّع بن عبدالله و استجابت دعای آن امام(ع) صحبت می‌شود

فصل ششم کتاب به مسائل سیاسی و اجتماعی می‌پردازد. در این فصل، مباحث مرتبط با امامت آن حضرت، عدالت ایشان، سیره ایشان در بیت‌المال، نحوه برخورد آن حضرت با اهل ذمه، معارضان در حکومت، غُلات، کارپردازان دولتی، بازاریان و ارباب صنایع و... و علی(ع) در جایگاه قضاوت بیان می‌شود

در قسمت امامت، ضمن بیان تعریف‌های مختلف و رویکردهای مسلمانان به این مقوله، با استفاده از آیات ولایت و تطهیر و احادیث غدیر، منزلت، ثقلین، سفینه و دلایل دیگر، به اثبات امامت ایشان می‌پردازدو در این میان گریزی هم به عصمت آن حضرت می‌زنداو مباحث سیاسی امیرالمؤمنین(ع) را مطابق با کتاب و سنت و مماثل مشی سیاسی رسول‌الله(ص) می‌داندو به بیان نقاط تفاوت سیاست‌های علی(ع) و معاویه می‌پردازدمؤلف، در بحث از عدالت علی(ع) کلام پیامبر خدا(ص) درباره عدل ایشان را ذکر می‌کند و بیان می‌دارد جامعه آن روز این عدالتی را که مورد اعتراف دوست و دشمن بود، طاقت نیاورد و نمونه‌هایی از اجرای عدالت اجتماعی را در دوران خلافت آن حضرت ذکر کرده و برخی خطابات و نامه‌هایش را می‌آورد. اجرای عدالت در حق عقیل برادرش و وصیت به اجرای آن در حق قاتلش ابن ملجم مرادی هم در این بخش ذکر شده است

فصل هفتم درباره مظلومیت و شهادت آن حضرت(ع) است. نویسنده، مواردی از برخوردهای منافقان با آن حضرت پس از شهادت رسول‌الله(ص) و همچنین مظلومیت ایشان در شورای خلافت، ماجرای حکمیت در صفین و حتی مظلومیت علی(ع) بعد از شهادت به‌حدی که بر منابر رسمی به ایشان ناسزا می‌گفتند و قبر شریفش تا مدت‌ها مخفی بود و... را ذکر می‌کندسپس به تاریخ شهادت ایشان، مدارا کردنش با ابن ملجم قبل از شهادتشان، سبب قتل آن حضرت (همدستی ابن ملجم و قطام)، وصیتش به امام حسن مجتبی(ع) و... می‌پردازد

در فصل هشتم، برخی از کلمات آن حضرت(ع) ذکر شده است.

وضعیت کتاب

فهرست کل مطالب کتاب و فهارس: اسامی انبیا و ملائکه، نام‌های امامان، اعلام، قبیله‌ها و جماعات، ادیان و فرق و مذاهب، اماکن و شهرها، روزها و وقایع و غزوه‌ها و منابع و مصادر، در انتهای آن و فهرست مطالب هر فصل در ابتدای همان فصل آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.