۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
غنی سازی متن
جز (جایگزینی متن - '== وابسته‌ها ==' به '==وابسته‌ها==') |
(غنی سازی متن) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00631.jpg|بندانگشتی|جوالیقی، موهوب بن احمد]] | [[پرونده:NUR00631.jpg|بندانگشتی|جوالیقی، موهوب بن احمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |جوالیقی، موهوب بن احمد | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | اب‍ن جوالیقی، موهوب بن احمد | ||
اب‍ن ال‍ج‍وال‍ی‍ق‍ی، موهوب بن احمد | اب‍ن ال‍ج‍وال‍ی‍ق‍ی، موهوب بن احمد | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |احمد | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |465 یا 466ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |بغداد | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |539 ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |خطیب تبریزی | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[شرح أدب الکاتب]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE631AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
''' | '''ابومنصور موهوب بن احمد''' '''بن محمد بن خضر، مكنى به ابومنصور و مشهور به جواليقى'''، از دانشمندان و لغويان بزرگ است. | ||
== ولادت == | |||
وی در ذیحجه ۴۶۵ یا 466ق، متولد شد. هر دو تاریخ از خود او نقل شده است. | |||
== | وی به ابن‌جوالیقی نیز مشهور است. | ||
واژه جوالیقی، منسوب به جَوالیق، جمعِ جُوالِق، است. | |||
به گفته خود او، جُوالق (و جُوال) مُعرَّب گُواله (کیسه بزرگ) است. گویا یکی از نیاکان وی، جوال‌دوز یا جوال‌فروش بوده است. | |||
در عربی، غالباً صفت نسبی با واژه مفرد ساخته می‌شود؛ ازاین‌رو، ساخته شدن صفت نسبی با جوالیق، که جمع است، نادر می‌باشد. | |||
در این باره مناظره‌ای نیز میان جوالیقی و هروی نحوی (متوفی ۵۳۶) در بغداد درگرفت. | |||
== تحصیلات == | |||
جوالیقی از نوجوانی به دانش‌اندوزی و سماع از استادان روی آورد. | |||
==== اساتید ==== | |||
مشهورترین استاد او خطیب تبریزی (متوفی ۵۰۲)، مدرّس نظامیه بغداد، بود که جوالیقی هفده سال در محضر وی دانش اندوخت و ملازم اوگشت. | |||
پس از فوت خطیب تبریزی، ابوالحسن علی‌بن‌محمد فَصیحی (متوفی ۵۱۰) در نظامیه بغداد جانشین وی شد، ولی چون شیعه بود اخراج گردید و جوالیقی در آن‌جا به تدریس پرداخت. | |||
==== شاگردان ==== | |||
جمع کثیری در محضر جوالیقی دانش اندوختند که خود نیز به آن تصریح‌کرده‌اند، از جمله عبدالکریم سمعانی (متوفی ۵۶۲)، ابوالبرکات ابن‌انباری (متوفی ۵۷۷) و عبدالرحمان ابن‌جوزی (متوفی ۵۹۷). | |||
مُقْتَفی لاَمراللّه عباسی (۵۳۰ ـ ۵۵۵ ه.ق) در دوره خلافت، نمازهایش را به امامت جوالیقی برگزار می‌کرد و مدتی نیز نزد او دانش اندوخت که اثر آن در توقیعات خلیفه آشکار گشت. | |||
== ویژگیها == | |||
در بسیاری از منابع به پارسایی، دانایی، خردمندی و حافظه قوی جوالیقی اشاره شده است. جوالیقی کم و سنجیده سخن می‌گفت و اگر در باره چیزی که نمی‌دانست از وی پرسشی می‌شد، ناآگاهی خود را بر زبان می‌آورد. | |||
وی بسیاری از کتابهای ادب و حدیث را کتابت کرده بود و خطش چنان خوش بود که مردم برای به دست آوردن دست‌خطی از او پول فراوان می‌پرداختند. | |||
جوالیقی را امام در لغت، نحو، ادب و یگانه دوران معرفی کرده‌اند. از وی روایت نیز نقل شده است. ابیات اندکی نیز به او منسوب است. | |||
ابن‌انباری نوشته است که جوالیقی، آرای غریبی درباره برخی مسائل نحوی ابراز می‌داشت و از این‌رو، جایگاه او در لغت، بلندمرتبه تر از نحو بود؛ البته ممکن است ابراز چنین آرایی بیانگر استقلال و وسعت اندیشه جوالیقی باشد. قفطی جوالیقی را یکی از چهار پیشوای نحو در بغداد معرفی کرده است. | |||
جوالیقی، با وجود فضل و دانش، از طعن هجوگویان در امان نمانده و ابیاتی در مذمتش سروده شده است. | |||
ابن‌عماد جوالیقی را حنبلی معرفی کرده است. | |||
== وفات == | |||
وی در ۱۵ محرّم 539ق یا ۵۴۰ق، در بغداد، وفات يافت، پیکر او را در باب حرب بغداد، کنار قبر پدرش، به خاک سپردند. | |||
== آثار== | |||
# شرح ادب الكاتب؛ | |||
# المعرب من الكلام الاعجمى؛ | |||
# التكملة فى ما يلحن فيه العامة. | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||