علوم قرآنی (معرفت)

علوم قرآنی

نام کتاب	علوم قرآنی
نام های دیگر کتاب	التمهید فی علوم القرآن. تلخیص. فارسی
پدیدآورندگان	معرفت، محمدهادی (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏69‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏ ‎‏ت‎‏8042
موضوع	قرآن - علوم قرآنی
ناشر	موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهيد
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1381 هـ.ش
کد اتوماسیون	3091

معرفى كتاب

مؤلف:آيت ا..محمد هادى معرفت

كتاب پيرامون مسائل علوم قرآنى نوشته شده كه در آن

برخى از موضوعات همچون:مسالۀ وحى،نزول قرآن،جمع و

تاليف قرآن،نسخ،محكم و متشابه،اعجاز قرآن و شبهۀ تحريف

مورد بررسى قرار گرفته است

مؤلف كه يكى از دانشمندان بزرگ معاصر در عرصۀ قرآن پژوهى و مسائل

علوم قرآنى به شمار مى‌رود(و در اين راستا كتاب ارزشمند التمهيد را نوشته‌اند)

در اين كتاب سعى نموده است مسائل مهم علوم قرآنى را مورد تجزيه و تحليل

قرار دهد،در حقيقت اين كتاب خلاصه‌اى است از مطالب كتاب التمهيد

كه به زبان فارسى نوشته شده و مورد استقبال فراوان

قرآن پژوهان قرار گرفته است.از ويژگيهاى كتاب آن است كه مطالب آن بصورت

تحقيقى و با استفاده از منابع اوليه ارائه شده است.

ساختار كتاب:

كتاب داراى يك مقدمه و نه فصل مى‌باشد كه فهرست مطالب آن

به شرح زير است

فصل اول:پديدۀ وحى شامل:

وحى در لغت و قرآن/اقسام وحى رسالى/امكان وحى/و كيفيت نزول وحى

فصل دوم:نزول قرآن شامل:

آغاز نزول/سه سال تاخير نزول/مدت نزول/اولين و آخرين آيه و سوره/

معيار تشخيص سوره‌هاى مكى و مدنى/ترتيب نزول/اسباب نزول/و اسامى قرآن

فصل سوم:جمع و تاليف قرآن شامل:

جمع و تاليف قرآن/وصف مصحف على(ع)/جمع زيد بن ثابت/مصاحف صحابه/

يكسان شدن مصاحف/موضع امامان در حفظ مصحف مرسوم/و قرآن در مراحل تكاملى خود

فصل چهارم:قرّاء و قرائات سبع شامل:

تعريف قرائت/عوامل اختلاف قرائات/قرّا سبعه و راويان آنها/اصطلاح تواتر

/حديث احرف سبعه/ضابطۀ تشخيص قرائت صحيح/و تدوين قرائت‌هاى معروف

فصل پنجم:نسخ در قرآن شامل:

حكمت نسخ/تعريف نسخ/شرائط و حقيقت نسخ/انواع نسخ/و تعداد آيات منسوخه

فصل ششم:محكم و متشابه شامل:

متشابهات در قرآن/احكام و تشابه/تفسير و تاويل/و نمونه‌هايى از آيات متشابه

فصل هفتم:وجوه و نظائر در قرآن شامل:

تعريف وجوه و نظائر/اقسام آن/لغات غريبه/واژه‌هاى غير عربى/و حروف مقطعه

فصل هشتم:اعجاز قرآن شامل:

پيشينۀ بحث/تشخيص اعجاز/وجوه اعجاز/تحدى قرآن/مراحل تحدى

ابعاد اعجاز/اعجاز بيانى/اعجاز علمى/و اعجاز تشريعى

فصل نهم:دفع شبهۀ تحريف شامل:

تحريف در لغت و اصطلاح/دلايل نفى تحريف/منشأ قول به تحريف

/روايات اهل سنت/فاجعۀ كتاب الفرقان/روايات اماميّه/و گزارشى

از كتاب«فصل الخطاب»

ويژگى‌ها:

1-در فصل هفتم-ابتدا پيرامون ضرورت شناخت وجوه

و نظائر سخن گفته و در ادامه،آن را به چهار قسم تقسيم نموده و براى هر كدام

از قرآن مثالهايى ذكر مى‌نمايد

2-در فصل سوم:پيرامون جمع قرآن توسط عثمان سخن گفته،

موضع امامان معصوم(ع)را دربارۀ حفظ مصحف مرسوم بيان مى‌كند

3-در همين فصل پيرامون پيدايش خط عربى و سير تكاملى آن سخن گفته،

مسالۀ نقطه گذارى و حركات قرآن و نشانه گذارى بر آن را توضيح مى‌دهد.

4-در فصل چهارم-پس از تعريف قرائت،عوامل اختلاف قرائت

را بدينگونه بيان مى‌نمايد:ابتدائى بودن خط،بى‌نقطه بودن حروف و خالى بودن

از علائم و حركات

5-در همين فصل(چهارم)،مسالۀ تواتر قراتها و عدم حجيت آن را مطرح و سپس

نمونه‌هايى از مخالفت بزرگان با قرّاء مختلف را ذكر مى‌نمايد

6-در مقدمه كتاب پس از تعريف اصطلاحى علوم قرآن،پيشينۀ تاريخى

علوم قرآنى را بحث و كتابهايى را كه از زمان نخستين تا كنون نوشته شده،

بطور اختصار معرفى مى‌نمايد-در ادامۀ آن كسانى را كه در مقدمۀ تفسير

خود به مباحث علوم قرآنى پرداخته‌اند معرفى مى‌نمايد

7-در فصل اول،پس از تعريف وحى و بيان اقسام آن،امكان وحى

را مورد بررسى قرار داده،اشكالات مطرح شده را پاسخ مى‌دهد

و به دنبالۀ آن افسانۀ غرانيق را مطرح و بى‌اساس بودن آن را توضيح مى‌دهد

8:در فصل پنجم:پس از تعريف نسخ انواع متصور آن را ذكر

و نسخ حكم بدون تلاوت را پذيرفته و در ادامه،نسخ مشروط را مطرح

مى‌نمايد و آن را توضيح مى‌دهد.

9-در فصل سوم:ويژگيهاى مصحف حضرت على(ع)را بدينگونه بيان مى‌نمايد

ترتيب دقيق آيات و سوره‌ها طبق نزول-قرائت آيات طبق قرائت پيامبر(ص)

و مشتمل بودن بر تاويل و تنزيل،در ادامه سرانجام مصحف حضرت على(ع)

را توضيح مى‌دهند

10-در فصل هشتم:پس از تعريف اعجاز و اقسام آن،

اعجاز علمى قرآن را مورد بررسى قرار داده،نمونه‌هايى از آيات را كه مى‌توان

اعجاز علمى را از آن استفاده نمود ذكر مى‌كند

11-در فصل هفتم:پس از تعريف لغوى و اصطلاحى تحريف،و دلايل

نفى تحريف را كه عبارتند از:گواهى تاريخ،ضرورت تواتر قرآن،اعجاز

قرآن،عرضۀ روايات بر قرآن و نصوص اهل بيت(ع)،بيان مى‌نمايد

نسخه شناسى

كتاب يك جلد،متن آن فارسى،داراى 496 صفحه مى‌باشد كه

مشخصات آن به قرار زير است:

1-كاغذ:اعلا

2-چاپ:كامپيوترى

3-جلد:شوميز

4-نوبت چاپ:چهارم

5-تيراژ:3000 نسخه

6-تاريخ انتشار:سال 1381

7-ناشر:مؤسسۀ فرهنگى تمهيد

8-داراى فهرست:

الف:مطالب كتاب

ب:اعلام

ج:منابع و مآخذ

9-نام كتاب:علوم قرآنى

10-نام مؤلف:محمد هادى معرفت

پیوندها

مطالعه کتاب علوم قرآنی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور