مختار الحكم و محاسن الكلم

مختار الحکم و محاسن الکلم
پدیدآوران	ابن فاتک، مبشر بن فاتک (نويسنده) اصفهانی، محمدمهدی (ديباچه)
ناشر	دانشگاه علوم پزشکی ايران، موسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1387 ش
چاپ	1
موضوع	پزشکی - کلمات قصار - متون قدیمی تا قرن 14 فلسفه - مجموعه‌ها فلسفه - کلمات قصار - متون قدیمی تا قرن 14 فیلسوفان اسلامی فیلسوفان یونانی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏B‎‏ ‎‏115‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏4‎‏م‎‏2*

مختار الحكم و محاسن الكلم تألیف ابوالوفاء مبشر بن فاتك از نويسندگان قرن پنجم هجرى، گنجينه‌اى از كلمات قصار و سخنان حكمت‌آميز انبياى الهى و جمعى از دانشمندان نامدار عالم حكمت و پزشکى و فلسفه است.

از منابع اين اثر چندان با خبر نيستيم. هر چند در اين باره چند نظر مطرح است: 1- اين اثر برگرفته از كتاب جاويدان حرز على بن مسكويه (متوفى 421ق) است؛ 2- آن‌كه اين اثر گزيده‌اى از كتاب الكلم الروحانیه فى الحكم اليونانيه اثر ابن هندو (متوفى 420ق) است؛ 3- آن‌كه اين كتاب، كتابى مستقل است، هر چند بعضى از مباحث آن شباهت‌هايى به كتاب‌هاى قبل دارد. (مقدمه، ص3).

ساختار

كتاب با مقدمه تحقيقى مفصلى درباره مؤلف و آثار او، نسخ و ترجمه‌هاى كتاب به زبان‌هاى مختلف و نيز شيوه تصحيح اثر آغاز شده است. در متن اثر نيز سخنان حكمت‌آميز انبياء و حكماء با عناوين «آداب» و يا «اخبار» نقل شده است. علاوه بر اين گاه تاريخچه‌اى از شرح حال بعضى حكماء ذكر شده است.

گزارش محتوا

كتاب‌هايى مانند مختار الحكم را مى‌بايست به عنوان مقدمه دانش طب به شمار آورد. اين مطلب از اهميت كتاب نمى‌كاهد، بلكه بيان‌گر اين مطلب است كه دانشجوى پزشکى پيش از آن‌كه به فراگيرى مباحث پزشکى بپردازد بايد اين مباحث مقدماتى را فراگيرد كه البته فراگيرى آنها نه به خاطر سپردن وحفظ نمودن آنها، بلكه به جهت اعتقاد پيدا كردن به آنهاست.

كتاب را بايد از جمله مهم‌ترين نگاشته‌هاى اين چنينى دانست چرا كه از سويى جامعيت خوبى دارد و از سوى ديگر نكات فراوان و مهمى در آن مطرح شده است.

البته محقق كتاب، عبدالرحمن بدوى معتقد است ارزش اين اثر تنها در جمع‌آورى اقوال است (مقدمه، ص10). هر چند اين نيز كار بزرگى است، چرا كه مقايسه اين اثر با آثار مشابه، برترى اين اثر را نسبت به آنان از لحاظ جامعيت بازگو مى‌كند.

نويسنده در اين اثر از شيث نبى(ع)، آرميس، بقراط، فيثاغورس، سقراط، افلاطون، ارسطو، اسكندر، بطلميوس، لقمان، حكيم، جالینوس و مانند آن مطالبى نقل كرده است. علاوه بر اين وى در آخر كتاب در بابى تحت عنوان «باب آداب لم‌يعرف قائلها» كلمات حكمت‌آميز از حكماى گمنام و ناشناس را جمع‌آورى نموده است.

وضعيت كتاب

اين اثر به اهتمام دكتر عبدالرحمن بدوى و بر اساس شش نسخه خطى تصحيح و تحقيق شده است. در پايان كتاب نيز فهرست اعلام، اماكن و موضوعات تدوين شده است.

پاورقى‌هاى نسبتاً مفصل اين اثر گاه به بررسى اختلاف نسخ اختصاص دارد ولى بيشتر پاورقى‌ها پيرامون مطالب علمى جانبى و مرتبط با متن است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب