تنبيه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام

تنبيه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام
پدیدآوران	ورام، مسعود بن عیسی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	مجموعه ورام
ناشر	دار صعب
مکان نشر	بیروت - لبنان
چاپ	1
موضوع	احادیث اخلاقی - قرن 6ق. احادیث شیعه اخلاق اسلامی
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏248‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏4‎‏ت‎‏9‎‏ ‎‏1300‎‏ب
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تنبيه الخواطر و نزهة النواظر، معروف به «مجموعۀ ورّام» نوشته ورام بن ابى فراس مالكى اشترى (متوفاى 605 هجرى) در موضوع اخلاق و مواعظ است.

كتاب مجموعۀ ورام توسط عالمى وارسته چون ورام ابن ابى فراس، جد سيد ابن طاووس عليه الرحمة، نوشته شده و چنان نويسنده‌اى از خود مطلبى غير معتبر و ضعيف به جا نمى‌گذارد چرا كه يقين دارد انسان در گرو گفته‌ها و نوشته‌هاى خويش است و اين نكته‌اى مهم است در اعتبار آنچه مردان بزرگ مى‌نويسند.

اشكالى از ناحيۀ بعضى بزرگان چون صاحب امل الآمل مطرح شده و در كتب تراجم دائما تكرار شده كه: ورام در كتاب خود روايات صحيح و غير صحيح را مخلوط كرده و كتاب او قابل اعتماد نيست.

در جواب مى‌توان گفت اكثر روايات اين كتاب در كتب روايى ديگر يافت مى‌شود و ورام به خاطر اقتصار، سند آنها را حذف كرده يا تنها يكى دو نفر از سلسله سند را ذكر كرده است.علت فراوانىِ روايات مرسله و مقطوعه در اين كتاب هم همين است.

البته موارد فراوانى نقل از غير معصوم (كلمات بزرگان) در كتاب به عنوان مؤيد آمده است.

شيخ آقا بزرگ تهرانى هم وجهى بيان كرده كه: به خاطر اينكه اهل سنت هم كتاب را قبول نموده و به آن توجه نمايند، مقدارى از روايات اهل سنت و قول بزرگان آنها به كتاب افزوده شده است.

ساختار و گزارش محتوا

كتاب تنبيه الخواطر يا مجموعۀ ورام دو جزء در يك مجلد است.

جزء اول آن فصل بندى شده و حدود 70 عنوان مستقل براى آن مشخص شده است.

عناوين جزء اول كتاب در چند محور كلى عبارتند از:

1 - حكمت‌ها و مواعظ

2 - آداب معاشرت

3 - ابواب متعددى در اخلاق و صفات حسنه و راه كسب آنها

4 - ابوابى در صفات رذيله و راه علاج آنها

5 - بحث حبّ و بغض في الله و محاسبۀ نفس كه از بحث‌هاى بسيار زيباى كتاب است.

6 - آرزوهاى طولانى و ابوابى در مرگ و برزخ و قيامت.

جزء دوم كتاب هم بحثهاى متفرقه را جمع كرده است.در اين قسمت تنها راه اطلاع از مضمون فهرستى است كه در پايان كتاب آمده است.

در اين جلد عناوين فراوانى آمده، از جمله:

1 - مواعظ و وصاياى پيامبر و ائمه عليهم‌السلام و انبياى گذشته

2 - خطبه‌هاى پيامبر و ائمه عليهم‌السلام و مناجات‌هاى آنان

3 - كلمات قصار

4 - صفات مؤمن

5 - مناظرات شيعيان خاص مانند حجر بن عدى با معاويه و...

6 - كلماتى از بزرگان دين و اصحاب ائمه مانند ابوذر و سلمان و مقداد و شيخ مفيد و فضيل بن عياض و...

نكتۀ زيبايى كه در اين كتاب رعايت شده آن است كه هر صفت حسنه و ضد آن كه رذيله است به دنبال يكديگر ذكر شده‌اند و راه علاج رذيله و كسب حسنه هم بيان شده است.مثلاًپس از كبر، فضيلت تواضع ذكر شده و راه علاج كبر به دنبال آن آمده است.

وضعيت كتاب

مجموعۀ ورام توسط سيد صادق توشخانكى، از علماى قرن 14 هجرى به فارسى ترجمه شده است.

تحقيق كتاب در چاپ حاضر توسط شيخ على اصغر حامد صورت گرفته و نسخۀ كتاب با چند نسخۀ خطى ديگر مقابله گرديده است.

وابسته‌ها

مجموعه ورام: آداب و اخلاق در اسلام