آيات الغدير (كورانى عاملى)

آیات الغدیر
پدیدآوران	مرکز مصطفی (نويسنده)
ناشر	مرکز مصطفي
مکان نشر	قم - ایران
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

آيات الغدير، تحقيقى تحت اشراف على كورانى عاملى، در بررسى و تفسير سه آيه (بلغ ما أنزل اليك من ربك) و (اليوم أكملت لكم دينكم) و (سأل سائل بعذاب واقع) مربوط به غدير خم و ارتباط آنها با خطبه‌هاى پيامبر اكرم(ص) در حجةالوداع، مى‌باشد.

ادعا اين است كه بين آيات غدير با خطبه‌هاى حجةالوداع رسول اكرم(ص)، و نيز بين تبليغ پيامبر در وجوب اتباع امت از ثقلين بعد از خودش و بشارت حضرت به امت در خطبه عرفات و اين كه بعد از پيامبر دوازده امام ربانى را خداوند برگزيده است، ارتباط وثيقى وجود دارد كه بيانگر تعيين تكليف امت بعد از رسول گرامى است و همه اين موارد در راستاى واقعه غدير است.

انگيزه تأليف

انگيزه، بيان اين مطلب بوده است كه تعيين على(ع) از طرف پيامبر اكرم(ص) به عنوان خليفه و ولى مسلمين بعد از رسول اكرم به امر الهى بوده است. شواهد قرآنى بر اين مطلب بسيار است كه از جمله آن، آيات مربوط به داستان غدير است كه با بررسى آن به وضوح بدست مى‌آيد كه ولايت على(ع) از امورى است كه به امر الهى بوده و امرى اختيارى نبوده است، تا در اختيار پيامبر يا امت او قرار داده شده باشد. لذا بيان آيات غدير و تفسير آنها و بيان ارتباط آنها با ولايت اميرمؤمنان(ع) سبب تأليف اين کتاب بوده است.

ساختار و گزارش محتوا

در مقدمه به سه مسئله مهم كه انبياء و رسل الهى به آن اهتمام داشته‌اند و از وظايف اصلى ايشان بوده (كه حق آن در بيان سيره ايشان ادا نشده)، اشاره شده است.

اول اين كه، اصل مهم در رسالت، تبليغ مردم بر رسالت الهى بوده، و اين وظيفه اصلى انبياء است كه از طرف خدا بر دوش ايشان نهاده شده، و رسول مبلغ امر الهى است، نه اجبار كننده مردم به هدايت، چرا كه اكراهى در دين الهى نيست. و اين هماهنگ با اختيار و آزادى انسان است.

دوم اين كه، هدف انبياء و رسل الهى بر قضاياى كلى در حيات بشرى و مسير كلى اجتماع انسانى متمركز است، رسول در واقع مهندس ربانى است كه تعيين كننده مسير تاريخى و تمدن بشرى است.

سوم اين كه، با وجودى كه انبياء الهى داراى نبوغ عالى و استعداد وافر بوده‌اند، ليكن در تبليغ رسالت الهى كمترين دخالت را داشته‌اند، به عبارت ديگر رأى خود را در امر الهى دخالت نمى‌دادند.

بنابراين در سيره انبياء بايد به اين سه امر توجه داشت.

اما مسئله خلافت بعد از نبى(ص) موضوع بسيط و ساده‌اى است، زيرا به نظر اهل‌بيت و شيعيان، پيامبر اسلام، على(ع) را ولى بعد از خود قرار داده، به امر الهى و اختيارى نبوده است. اما قريش مى‌گويند كه پيامبر كسى را تعيين ننموده و خلافت حق همه قبايل قريش مى‌باشد.

پس بحث خلافت پيامبر امرى است كه حول وجود يا عدم وجود نص بر خلافت دور مى‌زند، و به زعم نظر اهل سنت، امرى سخت و مشكل نيست كه نبايد در آن تحقيق و مطالعه شود.

فصل اول: مباحث مقدماتى در تفسير صحيح آيات غدير

خداوند به رسول گرامى قبل از حجةالوداع امر كرد تا امتش را براى حج بخواند، چنانچه ايشان را به نماز و زكات و روزه و غيره هدايت مى‌كرد، به امام بعد از خود راهنمايى نمايد. لذا پيامبر(ص) مسلمانان را براى حج دعوت نمود، تا حج را تعليم دهد و على(ع) را امام بعد از خود معرفى نمايد.

نبى اكرم(ص) در حجةالوداع، خطبه‌هايى را در مكه و عرفات و منى بيان كرد، در اين خطبه‌ها به معالم دين، بشارت امت به ائمه دوازده گانه از اهل‌بيت پيامبر، راه نجات مسلمين از گمراهى با تمسك به ثقلين؛ يعنى قرآن و عترت، اشاره فرموده است.

در راه برگشت، جبرئيل(ع) بر پيامبر(ص) نازل شد و آيه اول؛ يعنى "يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك.." را آورد. پيامبر(ص) در جحفه نزدیک ى غدير خم ايستاد، و پيام خداوند را به امت رسانيد و دست على(ع) را بالا برد و ولايت حضرت را بيان نمود. سپس آيه دوم؛ يعنى آيه إكمال دين و اتمام نعمت به واسطه ولايت عترت طاهره نازل گشت، كه خداوند فرمود: "اليوم أكملت لكم دينكم و أتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام ديناً ".

قبل از رسيدن پيامبر به مدينه، تحركات و اعتراضات قريش و منافقان نسبت به اين امر الهى آغاز شد، و لكن خداوند متعال اين توطئه‌ها را خنثى نمود و امت رسولش را از ارتداد در زمان حيات پيامبرش حفظ نمود. از جمله اين اعتراضات، اعتراض جابر بن نضر بن حارث است، كه به پيامبر(ص) براى تعيين ولايت على(ع) اعتراض نمود و خداوند متعال او را به باران سنگ عذاب نمود، و آيه سوم؛ يعنى آيه "سأل سائلٌ بعذاب واقع" در اين مقام نازل گشت.

در ادامه اين فصل مباحثى كه در تفسير و تبيين آيات غدير مفيد هستند، بررسى مى‌شود. از جمله: اين كه بحث خلافت پيامبر در زمان حيات حضرت مطرح بوده است، و اين كه پيامبر اسلام امت را به ائمه دوازدگانه بعد از خود بشارت داده است، كه تجزيه و تحليل اين روايات نبوى و انطباق آن‌ها، نتايج بسيارى را در بر دارد كه در تفسير آيات غدير مفيد هستند. و اين كه خطبه‌هاى پيامبر در حجةالوداع بيانگر چه مطالبى و رهنمودهايى بوده است، و چه ارتباطى با بحث غدير خم دارد و....

فصل دوم: آيه امر به تبليغ

تفسير آيه (بلغ ما أنزل اليك من ربك) با بيان اقوال اهل سنت و ديدگاه اهل‌بيت(ع) و شيعيان مطرح، و به شبهات در اين مورد پاسخ داده مى‌شود.

فصل سوم: داستان غدير

در احاديث حجةالوداع از كيفيت كلمات پيامبر اكرم(ص) مقام اهل‌بيت(ع) بدست مى‌آيد.

بشارت به ائمه دوازده گانه كه از اهل‌بيت پيامبر هستند، وجوب اطاعت از اهل‌بيت كه به امر خداوند متعال، عدل قرآن كريم (ثقلين) مى‌باشند، حرام بودن صدقات به اهل‌بيت و تخصيص ماليات خاصى به نام خمس به ايشان و موارد ديگر، همگى بيانگر مقام و شأن بالاى عترت پيامبر(ص) نزد خداوند متعال است و اين به روشنى نقطه امتياز بنى هاشم از قريش و قبايل ديگر است، و همان چيزى است كه موجب دشمنى و حسادت قريش نسبت به اهل‌بيت مى‌باشد، تا جايى كه در منى در پى عهدى به نام "صحيفه ملعونه" هم قسم شدند كه نگذارند نبوت و خلافت هر دو در بنى هاشم استقرار يابد.

فصل چهارم: آيه اكمال دين

بحث مبسوطى در اين كه آخرين سوره و آخرين آيه‌ى نازل شده به پيامبر اكرم(ص) چيست؟ و اختلاف در آن ناشى از چيست؟ به نظر اهل‌بيت و شيعيان، آخرين سوره نازل شده، سوره مائده است، و آخرين آيه هم به طور طبيعى، آيه اكمال دين و اتمام نعمت است. نظر مخالفين و اقوال متعارض ديگر، مطرح شده و مورد بررسى و نقد قرار گرفته است.

فصل پنجم: آيه سأل سائل بعذاب واقع

ابتدا شأن نزول اين آيه بيان شده و يازده حادثه را چون طرح‌هاى مختلف ترور پيامبر، نافرمانى بعض همسران حضرت، ناراحتى قريش از ولايت على(ع) و غيره كه به اين آيه مربوط هستند، مطرح مى‌شود، سپس مباحثى چون ناراحتى و خشم قريش بعد از غدير خم، روايات سنگ باران شدن بعضى از معترضين به پيامبر در تعيين ولايت على(ع)، جريان صحيفه ملعونه، داستان نضر بن حارث و مطالب ديگر از خشم قريش طرح و بررسى مى‌گردد.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب