تحفة الأبرار في مناقب الأئمة الأطهار علیهم‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
    خط ۲۹: خط ۲۹:
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
    '''تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار'''، تألیف [[طبرسی، حسن بن علی|عمادالدین حسن بن علی طبری]] (زنده در 701ق)، اثری فارسی در مقام اثبات امامت و ولایت اهل‌بیت(ع) است. طبری بدون‌ هرگونه‌ تعصب بی‌جا، با استناد به آیات زیادی از قرآن کریم و احادیث منقول از کتاب‌های اهل سـنت و بـا اسـتدلالاتی متین به دفاع‌ از‌ حریم‌ اهل‌بـیت(ع) پرداخته و بـه شبهات مخالفین شیعه پاسخ گفته است.<ref>ر.ک: شمس، فرزانه، ص54</ref>
    '''تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار'''، تألیف [[طبرسی، حسن بن علی|عمادالدین حسن بن علی طبری]] (زنده در 701ق)، اثری فارسی در مقام اثبات امامت و ولایت اهل‌بیت(ع) است. طبری بدون‌ هرگونه‌ تعصب بی‌جا، با استناد به آیات زیادی از قرآن کریم و احادیث منقول از کتاب‌های اهل سـنت و بـا اسـتدلالاتی متین به دفاع‌ از‌ حریم‌ اهل‌بـیت(ع) پرداخته و بـه شبهات مخالفین شیعه پاسخ گفته است.<ref>ر.ک: شمس، فرزانه، ص54</ref>



    نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۱۸، ساعت ۰۳:۴۲

    تحفة الأبرار في مناقب الأئمة الأطهار علیهم‌السلام
    تحفة الأبرار في مناقب الأئمة الأطهار علیهم‌السلام
    پدیدآورانطبرسی، حسن بن علی (نويسنده) جهرمی، مهدی (محقق)
    ناشردفتر نشر ميراث مکتوب، آينه ميراث
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1376 ش
    چاپ1
    شابک964-90732-2-9
    موضوعامامت - متون قدیمی تا قرن 14

    شیعه - دفاعیه‎ها و ردیه‎ها

    علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت

    نثر فارسی - قرن 7ق.
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏223‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ت‎‏3

    تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار، تألیف عمادالدین حسن بن علی طبری (زنده در 701ق)، اثری فارسی در مقام اثبات امامت و ولایت اهل‌بیت(ع) است. طبری بدون‌ هرگونه‌ تعصب بی‌جا، با استناد به آیات زیادی از قرآن کریم و احادیث منقول از کتاب‌های اهل سـنت و بـا اسـتدلالاتی متین به دفاع‌ از‌ حریم‌ اهل‌بـیت(ع) پرداخته و بـه شبهات مخالفین شیعه پاسخ گفته است.[۱]

    این اثر به قولی‌ در سال 698ق، برای عزالدین محمّد بن محمّد رازی فریومدی وزیر تـألیف شـده و در سال‌ 700‌ق در دست تـألیف بـوده اسـت.[۲]

    کتاب با تصحیح و تحقیق سید مهدی جهرمی به زیور طبع آراسته شده است.

    ساختار

    مقدمه مصحح در شرح حال مؤلف و آثار او، معرفی کتاب و روش تصحیح کتاب است. مطالب نویسنده نیز مشتمل بر مقدمه‌ای در پنج فصل و متن اثر در ده باب است که هر باب نیز مشتمل بر فصولی است.

    مؤلف سعی بر آن داشته که پس از عقل و قرآن به کتب اهل سنت استناد جسته و همه شواهد خویش را در آنها بیابد. در متن کتاب نیز مکرراً منابع خویش را نام برده است.[۳]

    گزارش محتوا

    کتاب مزبور که به نام‌های «تحفة الأبرار و هدية الأخبار» و «تحفة الأبرار في أصول‌الدين»‌ نـیز‌ خـوانده شده است، پس از‌ تألیف‌ مورد توجّه قرار گرفته و نسخه‌های زیادی از آن در کتابخانه‌های داخل و خارج از ایـران مـوجود اسـت و نیز بر اثر اهمیت آن‌ کتاب،‌ شیخ علم بن سیف‌ بن‌ منصور نجفی حلی آن را تـعریب کـرده است.[۴]

    در تمامی فهارسی که ذکری از تحفة الأبرار به چشم می‌خورد، آن را به‌عنوان کتابی‌در اصول دین معرفی کرده‌اند؛ حال اینکه این کتاب تنها در مقام اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی(ع) و حقانیت تشیع می‌باشد. اگرچه پاره‌ای مباحث، نظیر غرض از ایجاد انسان، بیان رسول و نبی و محدث، بلاد اسلام و بلاد کفر و... در آن طرح گردیده، اما اینها همگی در راستای وصول به همان مقصد و وضوح همان مطلب می‌باشند.[۵]

    عماد طبری در مقدمه کتاب طی شش فصل ضمن تمهید مقدمات بحث، سبب تألیف کتاب را تمنای دوستان دانسته، می‌نویسد: «عقلای اولوالالباب که موفق حضرت الوهیت بودند، از مؤلف این کتاب... به سبب آنکه در این باب اندک مهارت غواصی داشت و به فضل ذوالمنن در این فن زیادت یافته، استدعای تألیف کتابیبه فارسی کردند در امامت، به غایت وضوح که فردا در قیامت حجت را شاید».[۶]

    وی سپس طی ابواب ده‌گانه کتاب، به تبیین ضرورت امامت و چگونگی انتخاب امام و بطلان دیدگاه اهل سنت و نقد پاره‌ای از روایات جعلی آنها و... می‌پردازد. آنچه در این کتاب به‌نحو بارزی جلب نظر می‌کند، روشن‌بینی و دوری مؤلف آن از تعصبات خام و منفی می‌باشد. چنان‌که به‌دور از چنان تعصباتی و بدون توهین و بی‌احترامی به هیچ‌یک از فرق و مذاهب، تنها با استدلال متین و به کمک شواهد برگرفته از کتب مخالفین به راه وصول به مقصد متعالی خویش که دفاع از حریم امامت اهل‌بیت(ع) می‌باشد، قدم نهاده؛ هرچند تحول و تطور مباحث کلامی که خصیصه ذاتی این علم است و از پرده ابهام بیرون افتادن پاره‌ای نکات تاریخی و حتی علمی، امروزه برخی استدلالات مؤلف را در نظر ما ابتدایی و یا حتی سست و بی‌اساس می‌نمایاند، اما نباید از نظر دور داریم که این کتاب در قرن هفتم هجری و مناسب با آگاهی‌های آن زمان تألیف گردیده و با توجه به فضای علمی آن عصر منصفانه آن است که بگوییم به‌خوبی از عهده این مهم برآمده است.[۷]

    مؤلف با بهره‌گیری از ادله عقلی و قرآنی و نیز مدد جستن از روایات منقول از کتب اهل سنت، در پاره‌ای موارد به ابداعات و ابتکاراتی نیز دست زده است. او خود می‌گوید: «این اشیا گفته شود به‌تفصیل و هم ممزوج بعضی به بعضی به ترتیب و ترکیب و ضبطی غریب که علما بدین‌ ترتیب و تقریر و تحریر نرسانیده باشند و بر این نوع وضعی ننهاده، اگرچه طریق معروف است که آن عقل است و قرآن و اخبار و اجماع، اما وجه استدلال و استنباط غریب افتاده و خاص لدنی مرا آمد بی‌اقتدا به کسی و ذلك من فضل‌الله» و در موارد دیگری به لطافت و حسن بیش ار حد مطالب خویش اشاره می‌کند.[۸]

    از جمله ایرادات مهم وارد بر این نسخه از تحفة الأبرار که با نگاهی‌ بـه آیـات کتاب متوجه می‌شویم، اغلاط و اشتباهاتی‌ است که در هنگام تصحیح یا حروفچینی، بـدان‌ها‌ راه یـافته است. فرزانه شمس در مقاله‌ای مواردی را ذکر کرده که از آن جمله است:

    1. افتادگی کلمه، مانند: }}متن قرآن| إن السمع‌ و البصر‌ و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا| سوره= اسـراء| آیه= 36}}، که در ص46 تحفة الأبرار، کلمه «عنه»، ساقط شده است.
    2. اضافه شدن کلمه یا کلماتی، مانند: Ra bracket.png أولوا الأرحام بـعضهم أولی بـبعض فـي كتاب الله [انفال–75] La bracket.png

    که در ص83، بعد از «الله»، عبارت «من‌ المؤمنين و المهاجرين» افزوده شده است.

    1. اغلاطی کـه احـیاناً در برخی کلمات دیده می‌شود، مانند: Ra bracket.png يصطفی من الملائكه رسلا [حج–75] La bracket.png

    ، که در ص60‌ کتاب، به‌صورت «اصطفی» درج شده‌ است.

    1. برخی اغلاط در‌ رابطه‌ با ذکر آدرس آیات در پاورقی‌ها وجود دارد، مانند: ص42، پاورقی 1، که شماره 18 غلط است.[۹]

    وضعیت کتاب

    شیخ علم بن سیف بن منصور نجفی این اثر را به عربی ترجمه کرده است.[۱۰]

    تصحیح کتاب با بررسی هفت نسخه خطی فراهم آمده که مشخصات کامل آنها در مقدمه مصحح ذکر شده است.[۱۱]در تصحیح کتاب کوشش بر آن بوده تا به‌منظور حفظ امانت، چیزی از متن اصلی کاسته و یا بر آن افزوده نگردد؛ ازاین‌رو چنانچه کاتبان نسخه‌ها پاره‌ای کلمات و اسامی را به‌غلط ضبط کرده بودند و یا کلماتی به‌اشتباه تکرار گردیده بود، ضمن تصحیح در متن، عین آن سهو و خطا در پاورقی درج شده است. همچنین با توجه به تفاوت سبک نگارش عصر مؤلف و شیوه نوشتاری آن دوران به‌منظور ایجاد یک‌نواختی و روانی قرائت و سهولت فهم مطالب، تغییراتی بدین شرح در متن ایجاد شده است:

    1. هر جا که همزه، «ای» خوانده می‌شد، مانند «نامه» به‌صورت «نامه [ای]» آمده است.
    2. هر جا که همزه انتهای کلمه ممدود، مکسور بود، همزه به «ی» بدل شده است، مانند: انبیاء عظام: انبیای عظام.
    3. کلماتی که به‌هاء غیر ملفوظ ختم می‌شوند، در جمع بستن، هاء غیر ملفوظ آنها حذف شده بود، مانند: خانها که به‌صورت: خانه‌ها، نوشته شده است.
    4. در جاهایی هاء غیر ملفوظ حذف گردیده بود که اضافه شده، مانند: بلک: بلکه، چنانک: چنانکه.
    5. برخی جملات و عبارات نیز یا به‌لحاظ سبک نگارش و یا به سبب سهو و نسیان کاتبان، نامفهوم می‌نمود که کلمات و به‌ندرت جملاتی بر آنها افزوده شده است. همه این اضافات در بین دو قلاب [ ] آمده است.[۱۲]

    فهرست مطالب در ابتدا و فهارس آیات، احادیث، نام‌ها، گروه‌ها، قبایل، مذاهب، زمان‌ها، وقایع، اشعار، کتاب‌ها و منابع و مآخذ در انتهای کتاب ذکر شده است.

    پانويس

    1. ر.ک: شمس، فرزانه، ص54
    2. ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114
    3. مقدمه مصحح، ص23
    4. ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114
    5. ر.ک: مقدمه مصحح، ص21
    6. همان، ص22-21
    7. همان، ص22
    8. همان
    9. شمس، فرزانه، ص55-54
    10. ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114
    11. مقدمه مصحح، ص26-24
    12. همان، ص24-23

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. شمس، فرزانه، «تحفة الأبرار»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کتاب ماه دین، آبان و آذر 1380، شماره 49 و 50، صفحه 54 تا 55.
    3. مایل هروی، نجیب، «اربعین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله مشکو‌ة، پاییز و زمستان 1365، شماره 12 و 13، صفحه 110 تا 140.