الغيبة (للطوسی)

الغيبة

نام کتاب	الغيبة
نام های دیگر کتاب	کتاب الغیبة
پدیدآورندگان	ناصح، علی احمد (محقق) طهرانی، عبادالله (محقق) طوسی، محمد بن حسن (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏141‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏9‎‏ط‎‏9
موضوع	احادیث شیعه - قرن 5ق. محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - غیبت - احادیث مهدویت - انتظار - احادیث
ناشر	مؤسسة المعارف الإسلامیة
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1425 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE1506AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«كتاب الغيبة» كه نام ديگر آن، «إثبات الغيبة» است، اثر شيخ الطائفة، شيخ طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن طوسى از برجسته‌ترين چهره‌هاى علمى جهان تشيع و شخصيت مورد اعتماد شيعه در قرن پنجم هجرى است(385 - 460ق).

اين كتاب، به زبان عربى و در باره غيبت امام زمان(عج) و مسائل مربوط به آن است.

اين كتاب، از بهترين كتاب‌هايى است كه توسط علماى شيعه، در باره امام زمان(عج)، نگاشته شده و شامل بهترين دلايل عقلى و شرعى بر وجود امام زمان و غيبت و ظهور آن حضرت در آخر الزمان است.

اين كتاب، از زمان نگارش تا به حال در طول هزار سال، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه بوده و بزرگان، در تأليفات خود بسيار به آن استناد كرده و از آن نقل نموده‌اند.

علامه، شيخ آقا بزرگ تهرانى، در باره اين كتاب، مى‌فرمايد:

«و كتاب الغيبة للشيخ الطوسى - هذا - هو من الكتب القديمة الذى يمتاز على غيره، فانه قد تضمن اقوى الحجج و البراهين العقلية و النقلية على وجود الامام الثاني عشر محمد بن الحسن صاحب الزمان(ع) و على غيبته فى هذا العصر ثم ظهوره فى آخر الزمان فيملأ الأرض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا».

شيخ طوسى، در مقدمه كتاب، انگيزه خود را از نگارش اين كتاب، اين‌گونه بيان مى‌فرمايد: «من، اين كتاب را به درخواست شيخى بزرگوار كه خداوند عمر ايشان را طولانى گرداند نگاشتم؛ ايشان، درخواست فرموده بودند تا كتابى در باره غيبت صاحب الزمان املا نمايم و در آن، سبب غيبت آن حضرت و علت طول كشيدن آن و... را بيان كنم و اينكه چرا آن حضرت ظهور نمى‌كند؟ آيا مانعى در كار است؟ آن مانع چيست؟ و... من هم درخواست اين شيخ بزرگوار را اجابت نموده و امر ايشان را اطاعت كردم.

تاريخ نگارش اين كتاب، حدودا 444 تا 447ق، بوده است؛ يعنى 13 سال قبل از وفات شيخ و در دورانى كه ايشان در بغداد زندگى مى‌كردند.

ساختار

كتاب، داراى هشت فصل است.

گزارش محتوا

كتاب الغيبة، از بهترين و مهم‌ترين و كامل‌ترين منابع شيعه در مورد مسئله غيبت امام زمان(عج) است. در اين كتاب، به علت و انگيزه غيبت امام زمان و حكمت الهى كه موجب آن گرديده اشاره شده است.

شيخ طوسى، در نگارش اين اثر ارزش‌مند و گران‌بها شيوه‌هايى نو و ابتكارى به كار گرفته و به تمام جوانب غيبت امام زمان اشاره نموده و با استدلال به قرآن و روايات پيامبر و ائمه معصومين(ع) و حكم عقل، به پاسخ‌گويى شبهات و اشكالات مخالفين پرداخته است.

اين كتاب، شامل بسيارى از فضايل امام زمان است و سيره و روش آن حضرت را در زمان غيبت و هنگام ظهور بيان كرده و بسيارى از علائم ظهور وى را ذكر نموده است.

شيخ، خود، در اين باره مى‌فرمايد: «من، اگر چه وقتم كم و فكرم مشغول و مشكلات و موانع زندگى نيز فراوان است و حوادث ناگوار در اين دوران، يكى پس از ديگرى اتفاق مى‌افتد... به نكاتى اشاره خواهم داشت كه هيچ جاى شك و ترديدى باقى نگذارد و سخنم را نيز طولانى نمى‌كنم، چرا كه اصحاب و اساتيد و مشايخ ما در اين باره كتاب‌هاى فراوانى نگاشته‌اند و در آن، به شرح و بسط كامل مسئله امامت پرداخته‌اند. من، در اين كتاب، در صدد پاسخ‌گويى به سؤالات گوناگون در اين باره هستم و براى تأييد سخنان خود، به برخى از روايات نيز استناد خواهم كرد تا موجب تأكيد و پذيرش آن از جانب علاقه‌مندان به روايات گردد و از خداوند متعال در انجام اين مهم يارى مى‌جويم».

نگارش اين كتاب، قبل از آتش‌سوزى كتاب‌خانه شيخ طوسى بوده و شيخ، در هنگام نگارش آن، به خيلى از منابع مهم و اصول قدما و كتاب‌هاى معتبر خطى و نسخه‌هاى اوليه آنها دست‌رسى داشته و اين خود بر ارزش و اعتبار كتاب مى‌افزايد و آن را از ميان ساير كتب مشابه، ممتاز مى‌گرداند.

(كتاب‌خانه شيخ طوسى، از بزرگ‌ترين كتاب‌خانه‌هاى مهم آن دوران و از غنى‌ترين آنها به شمار مى‌رفته كه شامل بسيارى از نسخه‌هاى منحصر به فرد و اصول چهارصدگانه شيعه بوده و بسيارى از آنها به دست ياران ائمه(ع) نگاشته شده بود و سوختن آن كتاب‌خانه يكى از غم‌انگيزترين حوادث ناگوار جهان اسلام به شمار مى‌آيد. نكته مهم ديگر، آنكه اكثر كتاب‌هاى شيخ طوسى و مهم‌ترين آنها با استفاده از كتاب‌هاى اين كتاب‌خانه نگاشته شده و اين هم موجب حفظ و بقاى مطالب ارزش‌مند آن كتاب‌ها گرديده و هم موجب ارزش و اعتبار فراوان كتاب‌هاى شيخ طوسى گشته است).

نسخه‌شناسى

1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى در مشهد مقدس كه به خط محمد معروف، است. اين نسخه، با خط نستعليق زيبا و در تاريخ 26 ربيع الثانى سال 1074ق، در مشهد مقدس، نوشته شده است و از اول تا آخر، تصحيح و مقابله شده است.

2. نسخه‌اى ديگر در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى كه تاريخ نگارش آن، 1089ق، است.

3. نسخه‌اى در كتاب‌خانه مدرسه فيضيه در شهر مقدس قم كه تاريخ نگارش آن، 1085ق و به خط خلف بن يوسف بن نجم نجفى است.

4. نسخه‌اى در خزانه نسخه‌هاى خطى در كتاب‌خانه حضرت آية الله نجفى مرعشى در شهر مقدس قم كه توسط ملا عباس‌قلى شمس العلما نگاشته شده است.

وابسته‌ها

ترجمه کتاب الغیبة (للطوسی)